XVI-XIX. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ

Nedim 16. yüzyıl şairlerinden değildir.

Bahsi geçen şair Baki'dir.

Bağdatlı Ruhi’ye ise ününü kazandıran sadece XVI. yüzyılın değil belki de bütün Türk
edebiyatının en güzel yergi şiirlerinden sayılan terkib-i bendi olmuştur.

Dönemin önemli münşilerinden (inşa yazarlarından) olan Ahdi (Gülşen-i Şuarā),
Âşık Çelebi (Meşāirü’ş-Şuarā), Ferīdun Bey (Münşeāt) Gelibolulu Mustafa Āli (Künhü’l-
Ahbār, Kavāidü’l-Mecālis, Menākıb-ı Hünerverān), Hoca Saadeddin (Tācü’t-Tevārih), Kınalızade Ali Çelebi (Tezkiretü’ş-Şuāra), Latifi (Tezkire), Nişancı Celālzāde Mustafa Çelebi (Tabakātü’l-Memālik fi Derecetü’l-Mesalik), gibi bir grup sanatçı bu üslubu yaygın olarak kullanan yazarlardır

Bu
üslupla yazanlar arasında Fuzuli (Hadikatü’s-Süedā), Latifi (Evsāf-ı İstanbul), Lütfi Paşa
(Tevārih-i Āli Osman, Āsafnāme), Mehmed Âşık (Menāzirü’l-Avālim), Selaniki Mustafa
Efendi (Selaniki Tarihi), Sā’i Çelebi (Tezkiretü’l-Bünyān), Sehi Bey (Heşt Behişt), ve Seydi
Ali Reis (Mir’ātü’l-Memālik, Kitābü’l-Muhit) yüzlerce yazar arasında öne çıkan isimlerdir.

Köroğlu 16. yüzyıl halk şairimizdir.

Fuzuli 16. yüzyıl şairimizdir.

"Yazar Düsturü’l-Amel isimli eserinde Osmanlı devleti yönetimindeki aksakların giderilmesi yönünde bilgi vermiş, Mizanü’lHak’ta dönemin bilim anlayışlarından bahsetmiş, bir coğrafya kitabı olan Cihannüma’da dönemin en son coğrafya bilgilerini ortaya koymuş, yazarlar ve eserler sözlüğü olarak kaleme aldığı Keşfü’z-Zünun’da ise 14.500 civarında eser tanıtmış ve 10.000’e yakın yazardan bahsetmiştir."

 Yukarıda bahsi geçen yazar Katip Çelebi'dir.

Şeyh Galib soyut divan şiirinin belki de son önemli temsilcisidir. Divanında bulunan gazel, kaside ve tardiyeleriyle özgün bir sanat anlayışı oluşturmuştur. Şeyh Galib’in 2100 beyitlik Hüsn ü Aşk mesnevisi ise Türk edebiyatının tasavvufi bir konu etrafında oluşturulmuş soyut allegorik kahramanların anlatıldığı bir eserdir. Eserin genel yapısı ve felsefesi üzerinde Fuzuli’nin Leyla vü Mecnun isimli eserinin etkisi sezilse de soyut kavramların değerlendirilişi ve imajları özgündür.

Namık Kemal Tanzimat edebiyatı sanatçısıdır.

Fuzuli'nin Kerbela vakasını anlattığı eseri Hadikatüs-Süeda'dır.

Süslü nesrin özelliklerini kısaca şöyle özetleyebiliriz:
a. Konuşma dilinde kullanılmayan bir çok Arapça ve Farsça kelime kullanılmıştır.
b. Arapça ve Farsça kelimeler sık sık üçlü, dörtlü, hatta beşli Farsça terkipler içinde
kullanılmıştır.
c. Sık sık tarihi olaylara ve şahsiyetlere telmihte bulunulmuş, soyut ve karmaşık teşbih, istiare ve mecazlar kullanılmıştır.
d. Cümleler birbirine secilerle ve edatlarla bağlanarak uzatılmış ve konunun ana fikrini anlamak zorlaşmıştır.

XVI. yüzyılın en önemli tekke şairi Pir Sultan Abdal’dır.

Sebk-i Hindi özellikle Naili, Neşāti, Fehīm-i Kadim ve Şeyh Galip gibi şairlerin eserlerinin ana üslubu olmuştur.

Bosnalı olan Sabit, şiirlerinde çok yaygın olarak atasözü, deyim ve halk tabirlerini kullanarak özgün söyleyiş ve imgeler oluşturmuştur. Gazel ve mesnevilerinde Nabi ile Nev’izade Atayi’nin etkisi hissedilir.

18. yüzyılda, önceki yüzyıllarda da olduğu gibi padişahlar ve devletin üst düzey yöneticileri hem şair ve edip olarak hem de hami olarak şair, edip ve sanatçıları korumuş, yeni çalışmaları desteklemişlerdir. Bunlar arasında Necib mahlasıyla şiirler yazan ve hattatlığa karşı da eğilimi olan III. Ahmet başta gelir.

Hüsn ü Aşk'ın genel yapısı ve felsefesiüzerinde Fuzuli’nin Leyla vü Mecnun isimli eserinin etkisi sezilir ancak soyut kavramların değerlendirilişi ve imajları özgündür.

Nesir sahasında da çok sayıda eserin ortaya konduğu XVIII. yüzyılda çeşitli biyografik eserler, şairler tezkiresi ve mensur tarihler ve sefaretnameler yazılmıştır.
Biyografik eserler arasında Osmanzade Taib’in kendi dönemine kadar olan sadrazamlar hakkında bilgi verdiği Hadikatü’l-Vüzera; Sakıp Mustafa Dede’nin mevlevi büyüklerini anlattığı Sefine-i Nefise fi Menakibi’l-Mevleviyye; Şeyhülislam Esad Efendi’nin 100 bestecinin hayatını anlattığı Atrabü’l-Asar ve Müstakimzade Süleyman Saadeddin’in 88 şeyhülislamın hayatını anlattığı Devhat’ü-l-Meşayih isimli eserleri önde gelmektedir.

Durub-ı Emsal-i Osmaniye, Şinasi’nin Türk atasözleri derlemesidir.

19. yüzyılda eğitim ve kültür alanında yapılan çalışmaların en önemli sonuçlarından birisi kurulan modern eğitim kurumlarında Türkçenin zorunlu bir ders olarak okutulması ile bu derste okutulacak Türkçe gramer kitaplarının yazılması olmuştur. Diğer şıklarda verilen bilgiler, daha önceki dönemlerde gerçekleşmiştir.