aofsorular.com
TDE401U

XVI-XIX. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ

2. Ünite
Soru 1
I. Batı Türkçesi, Oğuz Türkçesi şivelerinin oluşturduğu gruba verilen addır.

II. Batı Türkçesi günümüzde Türkiye, Azerbaycan, Horasan, Kaşgay Türkçeleri, Irak ve Türkmenistan Türkmencesi ile bunların çeşitli bölgelerde konuşulan şivelerinden oluşur.

III. Batı Türkçesi bazı bilim adamları tarafından "Kuzey-Batı Türkçesi" olarak da adlandırılır.

IV. Bu kültür dili Tanzimat döneminden sonra "Lisan-ı Osmani" ya da "Osmanlıca" olarak adlandırılmıştır.

Batı Türkçesi ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangisi/hangileri doğrudur?

Soru 2
Osmanlı Devleti'nde kültür ve iletişim dili olarak Türkçenin büyük bir yayılma ve gelişme imkanı bulmasının en önemli nedeni nedir?
Soru 3
Batı Türkçesinin edebiyat ve kültür merkezi konumunda olan şehir aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 4
I. Bağdat ve çevresindeki Türk toplumu içinde doğup büyümüştür.

II. Türkçeden başka Arapça ve Farsça eserler de yazmıştır.

III. Dili Eski Anadolu Türkçesi ile Azeri şivelerinin birçok özelliğini yansıtır.

IV. Türkçe Divan, Leyla vü Mecnun Mesnevisi, Hadikatü's-Süeda ve Şikayetname en bilinen eserlerinden bazılarıdır.

Yukarıda tanımlanan şair aşağıdaki seçeneklerden hangisidir?

Soru 5
I. Konuşma dilinde kullanılmayan birçok Arapça ve Farsça kelime kullanılmıştır.

II. Sık sık tarihi olaylara ve şahsiyetlere telmihte bulunulmuş, soyut ve karmaşık teşbih, istiare ve mecazlar kullanılmıştır.

III. Cümleler birbirine secilerle ve edatlarla bağlanarak uzatılmış ve konunun ana fikrini anlamak zorlaşmıştır.

IV. Eğitimli kesimlerin günlük konuşmalarında da kullandıkları alıntı kelime, kısa terkipler ve yaygın olarak bilinen İslami ve ilmi terimler bu nesir üslubunda tabi bir şekilde kullanılır.

Süslü nesrin özellikleri göz önünde bulundurulduğunda yukarıdaki ifadelerden hangisi/hangileri doğrudur?

Soru 6
Türk edebiyatının en sert hicivlerini yazan kişilik olarak bilinen 17. yy. şairi aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 7
Aşağıdakilerden hangisi 17. yy. halk şairlerinden biridir?
Soru 8
Yerel dil, şive, kültür unsurları ile halk yaşayışının genel bir eğilim olarak etkili biçimde manzum eserlerde görülmesine ............. adı verilir.

Yukarıdaki boşluk, aşağıdaki seçeneklerden hangisi ile doldurulmalıdır.

Soru 9
I. Bu dönemde ilk olarak, zorunlu Türkçe derslerinde okutulacak gramer kitapları yazılmıştır.

II. Divan şiiri bu dönemde eski gücünden uzaklaşmıştır.

III. Bu dönemde Batı'da roman ve tiyatro gibi yeni türler gelmiştir.

IV. Batı edebiyatında popüler olan vatan sevgisi, hürriyet, adalet, dayanışma gibi konular, divan edebiyatına ait gazel ve kaside gibi türlerle kaleme alınmıştır. 

19. yy. Türk dili edebiyatı ile ilgili yukarıdaki bilgilerden hangisi/hangileri doğrudur?

Soru 10
Türk edebiyatının yenileşmesi için hem fikrî alanda hem de uygulama alanında çok çalışmış bir edebiyatçı ve devlet adamıdır. "Hürriyet Kasidesi" ve "Vatan Mersiyesi" gibi eserlerinde modern kavramları eski şiir kalıpları içinde dile getirmiştir. "Vatan Yahut Silistre", "İntibah" gibi  eserleri çok tanınmıştır. Sürgüne gönderildikten sonra Avrupa’da  gazete çıkararak siyasi faaliyetlerini yürütmüştür. Yazarın diğer öneml eserleri, Gülnihal, Akif Bey, Zavallı Çocuk, Kara Bela, Celaleddin Harzemşah ve olarak sıralanabilir. Yukarıda tanıtılan edebiyatçı ve devlet adamı kimdir?
Soru 11
Batı Türkçesi ile ilgili verilenlerden hangisi/hangileri doğrudur?

I. Oğuz Türkçesi şivelerinden oluşur.

II. Azerbaycan Türkçesi, Kazak Türkçesi, Irak Türkmencesi ve bunların şiveleri Batı Türkçesini oluşturan şivelerdendir. 

III. XI. yüzyıl ile XIII.yüzyıllar arasında Anadolu Türk beylikleri ve sonra Osmanlı Devleti korumasıyla edebiyat ve bilim dili olmuştur.

Soru 12
Aşağıdakilerden hangisi XVI. yüzyıl şairlerinden biridir?
Soru 13
Verilen özellikler aşağıdakilerden hangisine aittir?

a. Konuşma dilinde kullanılmayan birçok Arapça ve Farsça kelime kullanılmıştır.

b. Arapça ve Farsça kelimeler sık sık üçlü, dörtlü, hatta beşli Farsça terkipler içinde kullanılmıştır.

c. Sık sık tarihi olaylara ve şahsiyetlere telmihte bulunulmuş, soyut ve karmaşık teşbih, istiare ve mecazlar kullanılmıştır.

d. Cümleler birbirine secilerle ve edatlarla bağlanarak uzatılmış ve konunun ana fikrini anlamak zorlaşmıştır.

Soru 14
"Sultan Selim cülusunda

Sala dedi de yürüdü

Gidelüm Mısır’a doğru

Yola dedi de yürüdü."

Yukarıda bir kıtası verilen eser kime aittir?

Soru 15
Sebk-i Hindi üslubunun temsilcilerindendir. Mevlevi şeyhidir. Kasidede Nef’i’nin, gazelde Urfi ve Enveri gibi Sebk-i Hindi şairlerinin etkisinde oluşturduğu yeni hayaller ve söyleyiş tarzıyla üne kavuşmuştur.

Açıklamada bahsedilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 16
Halvetiye tarikatına mensup bir şairdir. Çeşitli şehirlerde tasavvufi fikirlerini yayma faaliyetlerinde bulunmuş geniş bir taraftar toplamıştır. Aruzla yazdığı şiirlerinde, Nesimi ve Fuzuli’nin, hece ile olan şiirlerinde, Yunus Emre’nin etkisi görülür.

Yukarıda sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 17
Aşağıdakilerden hangisi 18. yüzyılın önemli isimlerinden biridir?
Soru 18
Nesir sahasında da çok sayıda eserin ortaya konduğu bu dönemde çeşitli biyografik eserler, şair tezkireleri ve mensur tarihler ile sefaretnameler yazılmıştır.

Biyografik eserler arasında Osmanzade Taib’in kendi dönemine kadar olan sadrazamlar hakkında bilgi verdiği Hadikatü’l-Vüzera; Sakıp Mustafa Dede’nin mevlevi büyüklerini anlattığı Sefine-i Nefise fi Menakibi’l-Mevleviyye; Şeyhülislam Esad Efendi’nin 100 bestecinin hayatını anlattığı Atrabü’l-Asar ve Müstakimzade Süleyman Saadeddin’in 88 şeyhülislamın hayatını anlattığı Devhat’ü-l-Meşayih isimli eserleri önde gelir.

Yukarıda değinilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 19
XIX. yüzyıl edebiyatına dair verilenlerden hangisi/hangileri doğrudur?

I. Yenileşme hareketlerinin başladığı ve geliştiği bu yüzyılda divan şiiri varlığını sürdürüyor olsa da eski gücünden uzaktır.

II. Divan şiiri XIX. yüzyılda sosyal ve siyasal alanlarda Avrupa’dan gelen kavram, anlayış ve edebiyat şekilleri karşısında yapısını korumakla birlikte konu ve bakış açısı yönünden genel felsefesini değiştirmek zorunda kalmıştır.

III. Batıdan gelen roman ve tiyatro gibi yeni edebî türler yaygınlaşmaya başlamıştır.

Soru 20
Nizip Destanı kimin eseridir?