aofsorular.com
TDE401U

XVI-XIX. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ

1. Ünite
Soru 1
Türk dili tarihinde 13. yüzyıl ve sonrasında varlığını sürdürmüş yazı dilleri aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Soru 2
Aşağıdakilerden hangisi, 16.-19. yüzyıllar arasında Osmanlı İmparatorluğu dışındaki Türk yazı dillerinde ağız özelliklerinin de kullanıldığı Türkçelerden biridir?
Soru 3
I. Kelime başında k- > g- değişiminin görülmesi.

II. Kelime başında t- > d- değişiminin görülmesi.

III. Kelime içinde -p- > -f- değişiminin görülmesi.

IV. Kelime içinde -k- > -kk- ikizleşmesi.

Yukarıdakilerden hangileri Osmanlı Türkçesi > Çağatay Türkçesi şeklinde karşılaştırmada ses özellikleri arasında yer alır?

Soru 4
I. Ayrılma durumu ekinin +dIn şeklinde olması.

II. Yükleme durumu ekinin +(y)I şeklinde olması.

III. Zamir n'sinin düşmesi.

IV. Yönelme durumu ekinin +(y)A şeklinde olması.

Yukarıdaki seçeneklerden hangileri Çağatay Türkçesinin şekil özellikleri arasında yer alır?

Soru 5
cānımdın özge yār-ı vefā-dār tapmadım

könglümdin özge maḥrem-i esrār tapmadım

 

Yukarıda verilen Çağatay Türkçesine ait beytin çevirisi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? 

Soru 6
Uygur élining źikri uyġurnıng ma’nāsı yapışkur témek bolur. ayturlar süt uyudı süt érgende biribiridin ayrılur.

 

Yukarıdaki Çağatayca metnin günümüz Türkçesiyle ifadesi aşağıdaki seçeneklerden hangisidir?

Soru 7
16.-19. yüzyıllarda Azerbaycan Türkçesi lehçe özellikleriyle eserlerini vermiş edebî şahsiyetlerden en önemlisi aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 8
16.-19. yüzyıllarda, eserlerinde Türkmen Türkçesi özelliklerini sergileyen ve bugünkü Türkmen şiirinin kurucularından sayılan edebi kişilik aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 9
17. yüzyılda, Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde en bol dil malzemesi hangi lehçe hakkında verilmiştir?
Soru 10
Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde üzerinde durduğu Kıpçak lehçeleri aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 11
XIII. yüzyıldan itibaren o güne kadar çeşitli lehçeler konuşulsa da tek bir yazı dili hâlinde devam eden Türk dili, 3 ayrı yazı dili ile eserler üretmeye başlamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu yazı dillerinden biri değildir?
Soru 12
Aşağıdakilerde hangisi Ali Şir Nevaî’den sonra Çağatay Türkçesinin en önemli şahsiyeti, Bâbür Şah'ın bilinenen 5 eserinden biri değildir?
Soru 13
Aşağıdakilerden hangisi XVIII. yüzyılın sonları XIX. yüzyılın başlarında yazılmış olduğu tahmin edilen,  ayakkabıcılık mesleğinin dinî ve ahlaki kurallarını, bu mesleğin öncülerini anlatan, Anadolu sahası dışında ahîlikle ilgili yazılmış nadir eserlerden biridir?
Soru 14
I. XVIII. yüzyılın sonlarında yazıya geçirilmiştir. Son dönem Çağatay Türkçesi özelliklerinin yanı sıra daha sonra Özbek Türkçesini karakterize eden bazı özellikler de metinde görülmektedir.

II. XVIII. yüzyılda Mirza Mehdi Han, Çağatayca-Farsça bir sözlük yazmıştır.

Yukarıdaki yazarların eserleri sırasıyla aşağıdakilerderden hangisinde doğru verilmiştir?

Soru 15
Çağatay Türkçesi-Osmanlı Türkçesi ses bilgisi özellikleriyle ilgili verilenlerden hangisi doğru değildir?
Soru 16
Çağatay Türkçesi şekil bilgisi özelliklerinden hangisi doğrudur?
Soru 17
Osmanlı Türkçesi şekil bilgisi özelliklerinden hangisi doğrudur?
Soru 18
Aşağıdakilerden hangisi XVI. yüzyıl Türk edebiyatının en önemli şahsiyetlerinden olan Fuzuli'nin eserlerinden biri değildir?
Soru 19
XVIII. yüzyılda Bahâdur Şâh tarafından yazılmış olan hem Çağatay hem de Osmanlı Türkçesinin yanında Tatarca özellikleri bulunan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 20
XVII. yüzyılda Kıpçakçanın lehçelerinde aşağıdaki özelliklerden hangisi/hangileri bulunmaktadır?

I. Çağatay Türkçesi ve Osmanlı Türkçesinde kelime başındaki y- ünsüzü, birçok kelimede c- şeklinde telaffuz edilmektedir: caman ‘yaman, fena’, caradan ‘yaratan, Allah’, cigit ‘yiğit’

II.Osmanlı Türkçesinde kelime başında v- şekline dönüşmüş olan (var-, vir-) ve Çağatay Türkçesinde eski şekliyle b- olarak telaffuz edilen (bar-, ber-) kelimeler Kıpçakçada b- önsesiyle telaffuz edilmektedir: barasın ‘gidersin’

III. Çağatay Türkçesi ve Osmanlı Türkçesinde /ç/ olarak telaffuz edilen ses Nogaycada /j/ hâline gelmişti: üj