XVI-XIX. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ - Deneme Sınavı - 1

Seyahatname 17. yüzyılda Evliya Çelebi tarafından yazılmış bir eserdir. Diğer maddelerde yer alan gelişmeler ise Tanzimat döneminde gerçekleşmiştir. Doğru seçenek B'dir.

Türkçenin üstün nitelikli eserlerini yazarak güçlerini ve sanatlarını asırlarca hissettirecekleri bir çağ olmuştur. Bu şahsiyetler eserlerinde genel İslami edebiyat konularını yaygın olarak işleseler de yavaş yavaş yerel Türk örf ve adetlerini, günlük hayat olaylarını, askeri , mizahi olay ve yerbaşarılarıgileri gene yaygın Türkçe kelime ve ifade yollarıyla dile getirmeye başlamışlardır.

Fuzuli, Türkçeden başka Arapça ve Farsça eserler yazmış olsa da esas büyük eserlerini Türkçe yazmış, sanat gücünü anadili olan Türkçede göstermiştir. Doğru yanıt C'dir.

Bağdatlı Ruhi’ye ise ününü kazandıran sadece XVI. yüzyılın değil belki de bütün Türk edebiyatının en güzel yergi şiirlerinden sayılan terkib-i bendi olmuştur.

Bu yüzyılda Türk şiiri içinde Türkçenin gelişmesi ve olgunlaşması için yapılan başka bilinçli girişimler vardır. Agehi, şiirlerinde denizcilikle ilgili terim ve ifadeleri yaygın kullanarak edebi dile yeni bir anlatım gücü, söyleyiş güzelliği ve samimiyet katmıştır. Doğru yanıt C'dir.

Süslü nesrin özelliklerini kısaca şöyle özetleyebiliriz:

A. Konuşma dilinde kullanılmayan bir çok Arapça ve Farsça kelime kullanılmıştır.

B. Arapça ve Farsça kelimeler sık sık üçlü, dörtlü, hatta beşli Farsça terkipler içinde kullanılmıştır.

C. Sık sık tarihi olaylara ve şahsiyetlere telmihte bulunulmuş, soyut ve karmaşık teşbih, istiare ve mecazlar kullanılmıştır.

D. Cümleler birbirine secilerle ve edatlarla bağlanarak uzatılmış ve konunun ana fikrini anlamak zorlaşmıştır. Doğru yanıt E'dir.

Bu yüzyıl Türk halk edebiyatı tarihinin en güçlü dönemlerinden birisidir. Hem âşık edebiyatı sahasında hem de tekke-tasavvuf sahasında büyük şahsiyetler yetişmiştir. Âşık edebiyatında Karacaoğlan, Gevheri ve Âşık Ömer’dir. Bu yüzyılın diğer önemli saz şairleri arasında Kuloğlu, Katibi, Kayıkçı Kul Mustafa, Benli Ali, Gazi Âşık Hasan önde gelen sanatçılardır. Doğru yanıt E'dir.

Nedim de dahil olmak üzere bu dönem gazel ve kaside şairleri üzerinde Nabi’nin etkisi büyük olmuştur. Gazel ve kaside alanında Nedim, Selim, Rasih Bey, Sami, Seyyid Vehbi, Salim, Koca Ragıp Paşa, Haşmet ve Fıtnat Hanım dönemin önde gelen şairleri arasındadır. Doğru yanıt B'dir.

Şeyh Galib’in 2100 beyitlik Hüsn-ü Aşk mesnevisi ise Türk edebiyatının tasavvufi bir konu etrafında oluşturulmuş soyut allegorik kahramanların anlatıldığı bir eserdir. Hint üslubunun son büyük şairidir. Doğru yanıt A'dır.

Osmanlı devlet adamı ve edebiyatçısıdır. Türkçede ilk roman olan Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat’ın yazarıdır. Türk dili, tarihi ve kültürü konusunda bilinçli çalışmalar yapmıştır. Bu alanda en önemli eserleri 6 ciltlik ansiklopedik bir çalışma olan Kamusü’l Alam, Fransızcadan Türkçeye sözlük olan Kamus-ı Fransevi, Türkçeden Türkçeye sözlük olan Kamus-ı Türki ve okullar için hazırladığı çeşitli isimlerde Türkçe dilbilgisi kitaplarıdır. Doğru yanıt D'dir.

Türk edebiyatı ve kültürünün merkezi bu dönemde, şüphesiz Osmanlı İmparatorluğunun
başkenti İstanbul’dur.

“Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlare su” mısrasıyla başlayan eser Su Kasidesi'dir.

Kaşgarlı Mahmut, Türkçenin gücünü göstermek için Türk lehçelerinin sözlük ve grameri üzerine yazdığı Divanü Lügati’t-Türk isimli çalışmasını Bağdat’ta hazırlamış ve bunu dönemin en büyük dinî ve siyasi otoritesi olan İslam halifesine sunmuştu.

İstanbul’da doğup büyüyen ve çok güçlü bir medrese tahsili yaptıktan sonra döneminin en yüksek makamlarına kadar çıkan Baki, şiir alanında sadece XVI. yüzyılın değil Türk divan şiiri tarihinin en başarılı şahsiyetlerinden birisidir.

Bağdatlı Ruhi’ye ise ününü kazandıran sadece XVI. yüzyılın değil belki de bütün Türk
edebiyatının en güzel yergi şiirlerinden sayılan terkib-i bendi olmuştur.

Onun meşhur “bilmezler” redifli gazelinde geçen “Ol māhīler ki deryā içredir deryāyı bilmezler” bir özdeyiş halinde Türkçede yaygın olarak kullanılmıştır.

Osmanlı aydınlarının geniş okuyucu kitlelerini düşünerek kaleme aldıkları konuşma dili
özelliklerine yakın daha sade, anlaşılır ve külfetsiz nesir üslubu orta nesirdir.

Bahşi’nin “yürüdü” redifli koşması Sultan Selim’in Mısır Seferini anlatır.

Bu âşıklar arasında Köroğlu’nun yiğitlik ve kahramanlık temalı bir çok koşması (koçaklamaları) Türkçenin bu konularla ilgili en etkileyici ve meşhur şiirleridir.

Pir Sultan Abdal XVI. yüzyılının şairidir.