XIX. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI

Edebiyatta özellikle şiirde hem muhteva hem de şekil hususunda kesin dönüşüm ve yenilenme ancak Abdulhak Hamit (Tarhan) ile gerçekleşebilecekti

Klasik Türk edebiyatının şiir merkezli bir edebiyat olmasının temel gerekçeleri şöyle sıralanabilir:
a. Şiir, vezin ve kafiyenin sağladığı ahenkle daha estetik bir yapı arz ettiği için sanat
ortaya koymanın en doğal ve işlevsel yolu idi.
b. Eski eğitim sisteminde ezberin yeri büyük olduğu için tamamen öğretici eserler
bile kolay ezberlenebilmesi için manzum olarak yazılıyordu.
c. Edebiyatçılar şairlik kabiliyetleriyle değerlendirilirdi. Himaye (patronaj) geleneği
içinde kasideciliğin önemli yeri vardı.
d. Şiir dili nesir diline göre daha önce oluşmuştu. Bunda göçebe kültürünün hareketliliği ile şiirin ritmik akışkanlığı arasındaki paralelliğin de etkisi olabilir.

XIX. yüzyılın en önemli tezkiresi sayılan Hatimetü’l-Eşar’dan sonra bu yüzyılın şiiri
için özellikle şair biyografileri konusunda en önemli başvuru kaynağı Kemalü’ş-Şuara’dır

Tarih-i Edebiyyat-ı Osmaniyye adlı eseriyle Abdulhalim Memduh, modern anlamda edebiyat tarihi yazımının eksik ama ilk örneğini verir.

Talik: Daha çok levhaların, divan ve mesnevi gibi edebî içerikli eserlerin yazımında kullanılan
Arap harflerine özgü bir yazı stili. Bu alfabeyle talikten başka en eski yazı stili olan kûfîden en yenisi olan rikaya kadar nesih, sülüs, divanî, muhakkak, gubarî gibi pek çok tarz gelişmiştir.

Mütercim Asım’ın vefatından sonra, Cevdet Paşa tarafından asrının “yegâne tabip ve filozofu” olarak nitelenen Şanizade Mehmet Ataullah Efendi vakanüvis olmuştur.

Yazarı belli olan iki gazavatnamenin biri yüzyılın hemen başında Mehmet Emin Karahanzade’nin Mısır’ın Fransızlardan geri alınmasını anlattığı Mısır Seferi Hakkında Tarihçe adlı kısa kitabı, diğeri Abdurrezzak Bahir’in Rusya Harbi adlı eseridir.

XIX. yüzyılın ilk sefaretname müellifi Abdurrahim Muhip Efendi’dir.

Ayatü’l-Hayr münşeat türünde değildir.

Encümen-i Şuara, divan şiirinin düştüğü yerden ancak Batı'ya yönelerek kalkabileceğine dair bir anlayışa sahiptir.

Başını Namık Kemal’in çektiği yenilikçiler, özellikle  dilde sadeleşme konusunda başarılı örnekler vermişlerdir.

Namık Kemal'in şiiri daha kolay ve güzel yazdığı

Gramer kurallarına aykırı kullanımların çokluğu

Şiir dilinin konuları açıklamaya daha uygun olması

Ahmet Hamdi Tanpınar

Recaizade Mahmut Ekrem,  Kudemadan Birkaç Şair kitabında dönemin bütün şairlerinin biyografilerini vermiştir.

Abdülhalim Memduh

Ahmet Cevdet Paşa, II. Abdulhamit’in emriyle 1892’den itibaren gelişen olayları  Tarih-i Cevdet adıyla yazmış, dönemin devlet adamlarını ağır bir dille eleştirmiştir.

Abdurrahim Muhip Efendi

Kendilerine XVII. yüzyıl şairlerini örnek alan edip ve şairler tarafından kurulan Encümen-i Şuara, divan şiirinin düştüğü yerden yine kendi imkânlarını kullanarak kalkabileceğine dair bir anlayışa sahipti. Doğru yanıt B'dir.