XIX. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI

Levantenler, Osmanlı topraklarında ticaret yapmak isteyen Batılı şirket acentalarının Türk topraklarında yerleşmiş çalışanlarıdır. Onlar Türk topraklarında nesiller boyu otururlar, Türklerle dostane ilişkiler kurarlar fakat batı kültürlerini de yaşatmaya devam ederler.

Türklerin aşık edebiyatına dahil olmaya özenen Ermeni saz şairleri, Aşug olarak adlandırılır. Aşuglar, Osmanlı sanatının Batılı bir çizgiye doğru ilerlemesinde önemli rol oynarlar.

Paris Sefaretnamesini'ni Yirmisekiz Mehmet Çelebi hazırlamıştır. Bu eserde Fransa'daki ordu teşkilatı, sanayi tesisleri, ilim ocakları, saray ve bahçeler, tiyatro ve operalar, balo ve ziyafetler yer alır.

III. Selim, tiyatro, opera eserlerini izler ve org da dinlerdi

1856 Kırım Harbinin ikinci ve son yılıdır. Bu harp, İngiliz ve Fransızlarla aynı saflarda savaşarak, İstanbulun sosyal, siyasi, fikri, maddi çehresini onlara göre şekillendirerek Batılılaşmaya yeni adım atan Osmanlıların ilk yılıdır. Paris Anlaşması ile birlikte Osmanlı bir Avrupa Devleti sayılmıştır. Tanzimat Edebiyatı adı altına alınan ilk isim ve ürünler bu tarhten sonra ortaya çıkmıştır.

Kafiye ve redifin, şiirin konu bütünlüğünü sağlamada kullanılması, form değişimine verilebilecek bir örnektir.

Çağa uygun mazmunlar (kavram, anlam) icat etmeye bir örnek "Telgrafın tellerini sevgilinin saçlarına benzetmek" olarak verilebilir. Diğer örnekler klasik edebiyattta vardır.

Önceleri İtalyanca'dan XIX. asırda ise Fransızca'dan alınan kelimelerin şiirde yaygın olarak kullanılması, Edebiyat-ı Cedide'nin "alafrangalıkla" suçlanmasına neden olmuştur.

Roman, hikâye, tiyatro gibi Türk edebî geleneğinde birebir karşılığı bulunmayan türler, Osmanlı topraklarına kendi kültürleriyle ve kurallarıyla girebilmiştir. 

Doğru cevap E'dir.

" Osmanlının klasik edebiyatı ağırlıklı olarak manzumdur " ve " Osmanlı şiirinin gelenekli poetikası Batı’nınkine benzemez " ifadeleri doğrudur. Ancak "Batılı nesrin klasik Türk edebiyatına girmesi ise şiirden çok daha zor değil, aksine çok daha kolay olmuştur. Buna göre doğru cevap D'dir.

Levantenler, Osmanlı topraklarında ticaret yapmak isteyen Batılı şirket acentalarının Türk topraklarında yerleşmiş çalışanlarıdır. Bu topraklarda nesiller boyu oturur, evlenir, Türklerle dostane münasebetler kurar, Türkçe öğrenir; fakat Batılı kültürlerini yaşatmayı sürdürürler. Evlerindeki Batılı hayata Osmanlıları dahil etmekte bir sakınca görmezler. Müslüman bir Osmanlının Avrupa tarzı noel ve yortu kutlaması, bale gösterisi ve salon hayatı ile ilk tanışması onlar sayesinde olur. Diğer şıklardaki bilgiler Osmanlı'nın Batı'nın kültür ve değerleriyle tanışmasını sağlayan diğer topluluk ve gruplara ait bilgilerdir.( Sırasıyla Avrupalı sefirler ve sefarethaneleri,Misyonerler,Osmanlı sefirleri ve sefaretnameleri,Mülteciler) Doğru cevap B'dir.

Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Paris Sefaretnamesi’nden (1720-1721); Fransa’daki ordu teşkilatı, sanayi tesisleri, ilim ocakları kadar, saray ve bahçeleri, tiyatro ve operaları, balo ve ziyafetleri, insan manzaraları da öğrenilir. Sonraları Moralı Ali Efendi’nin Fransa, Hatti Mustafa ve Ebubekir Ratib Efendilerin Viyana, Ahmet Resmi ve Ahmet Azmi Efendilerin Berlin, Derviş Mehmet Efendi’den başlayarak Petersburg sefaretlerinde ilgili ülkenin kültürüne ait ayrıntılı raporlar gönderirler. Görüldüğü üzere Sefaretname, Yirmisekiz Mehmet Çelebi tarafından yazılmıştır. Diğer şıklarda ismi geçen kişiler ise bulundukları sözü geçen ülkelerin sefaretlerinde ilgili ülkeye ait bilgiler gönderirler. Doğru cevap A'dır.

Türklerin âşık edebiyatına dahil olmaya özenen Ermeni saz şairine aşug adı verilir. Diğer şıklarda verilenler sanat alanındaki genel unvanlardır. Bu yüzden doğru cevap E'dir.

Osmanlı sefirleri ve sefaretnameleri, Türk’ün Batı ile bizzat Batılı topraklarda iletişim kurmasının ve gözlem yapıp tecrübe edinmesinin tek yoludur. IV. madde doğru değildir. Diğer maddelerde(I.II. ve III.) verilen bilgiler doğrudur. Buna göre doğru cevap C'dir.

Tanzimat Fermanı 1839 yılında ilan edilmiştir. Doğru cevap B'dir.

III. maddede verilen Şair Evlenmesi adlı eser Şinasi'ye aittir. Yusuf Kâmil Paşa'ya ait olan eser Tercüme-i Telemak'tır.  Diğer(I. ve II.) maddelerde verilen yazar-eser eşleştirmeleri ise doğrudur. Doğru cevap D'dir.

E şıkkında verilen değişim gerçekleştirilebilen önemli formal yenilikler arasında değildir. Bu yüzden doğru cevap E'dir.

Yukarıda maddeler şeklinde verilen yenilenen Türk edebiyatına ilişkin muhteva değişimlerinin hepsi doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Doğru cevap D dir. Bu yıl Osmanlı'nın klasik edebiyatının başlangıcı değil, aksine sonu sayılabilir.

Doğru cevap B dir. J. L. Lowes, 1926’da Boston’da neşrettiği Convension and Revolt in Poetry adlı çalışmasında, poetik değişimin ritmik yapısını açıklarken, her şiir anlayışının zamanla katılaşarak bir konvansiyon hâline geldiğini ve yeni bir şiir anlayışının isyan ederek onun yerini aldığını söylemiştir.