XIX. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 8

Yeniliğin baskın çıkarak geleneği kapsaması ve klasik değerlerin nostaljik-tarihsel bir anlam kazanmaya başlaması XX. asırda mümkün olmuştur.

J. L. Lowes, 1926’da Boston’da neşrettiği Convension and Revolt in Poetry adlı çalışmasında, poetik değişimin ritmik yapısını açıklarken, her şiir anlayışının zamanla katılaşarak bir konvansiyon hâline geldiğini ve yeni bir şiir anlayışının isyan ederek onun yerini aldığını söyler.

Wölfflin’in Renaissance und Barock’taki fikirleri ve onun fikirlerine son şeklini veren Focillon aynı noktada birleşirler: Klasisizmin kunt, kuralcı, şahsi yaratmalardan ziyade müşterek bir malzemenin geliştirilmesini yeğleyen, bu yüzden de hatları yumuşamayan yapısı cereyanın son demlerine doğru gevşemeye yüz tuttuğunda artık, “barok dönem” başlıyor demektir. Var oluşun kanunu gereği, klasik olan da doğar, gelişir ve dönüşür; dönüştüğü biçimiyle artık klasiğin barok hâlidir.

Mimaride Nurıosmaniye Camii, resimde Levnî ’nin son dönem nakışlarına eklemlenen Abdullah-ı Buharî tasvirleri yahut musikide Emin Ağa’nın peşrev ve saz semaileri için "Türk Baroğu" tabiri kullanılabilir.

"Paris Sefaretnamesi" eserinin sahibi Yirmisekiz Mehmet Çelebi'dir.

Form değişimleri içerisinde yer alan ve üç mısralık bentlerden oluşan nazım şekline müselles adı verilir.

Üç maddede de verilen bilgilerin hepsi doğrudur. Zira Klasik şiir, edebî dilin resmî kanallarla yönlendirilmesine Sultan II. Murat zamanından beri alışkındır. XVIII. asırdaki mahallîleşme cereyanı ve yönetici kadronun “kaba Türk”lerden oluşması, şiir dilinin sadeleşmesinde önemli bir etken olmuştur. Bilhassa Sultan III. Selim ve II. Mahmut’un gayretleriyle dilde genel bir sadeleşme yaşanır.

Buna göre doğru cevap E'dir.

Enderun Mektebi, Osmanlı Devleti’nde medreseler dışında en önemli resmî eğitim kurumudur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Enderun Mektebi, Sultan II. Murat zamanında Edirne Sarayı’nda biçimlenmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Enderun Mektebi, Fatih Sultan Mehmet zamanında kurumsallaşmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Topkapı Sarayı içinde yer alan Enderundaki eğitim Büyük ve Küçük Odalar, Doğancı Koğuşu, Seferli Koğuşu, Kiler Odası, Hazine Odası ve Has Oda olmak üzere altı kademeden oluşurdu. Doğru cevap B seçeneğidir.

Enderun'un ilk kademesi olan Büyük ve Küçük Odalar, Topkapı Sarayı’nın girişinde yer alırdı. Burada ilkin Türkçe, Arapça, Farsça ve Kur’an öğretilirdi. Doğru cevap C seçeneğidir.

Seferli Koğuşu, IV. Murat zamanında kurulmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Silahtar: Sarayın ileri gelen erkânından birinin unvanıdır. Yıldırım Bayezit döneminde kurulduğu ve has odabaşılıktan sonra ikinci önemli görev olduğu bilinmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Hasan Yaver: Enderunlu şairler içinde divanı olanlardandır. Seçeneklerde, isimleri geçen şairlerin divanı olmadığı hakkında kitabımızda bahsedilmektedir. Bu bilgiye göre doğru cevap E seçeneğidir.

Rasih Hane-i Seferli Şairlerinden biridir. Esat ve Reşit Hazine-i Hümayun Şairlerinden, Hamit ve Raif Kilar-ı Hassa Şairlerindendirler. Doğru cevap B seçeneğidir.

Başta Nedim olmak üzere XVIII. yüzyılda mahallîleşme akımına bağlı şairlerin etkisinde kalmıştır. Şarkıları ve gazelleriyle şöhret bulan Vasıf, daima bir yönüyle Nedim’e bağlıdır. Nefî’ye nazire olarak yazdığı kasidelerinde bile Nedim etkisi görülür. Doğru cevap C seçeneğidir.