XIV-XV. YÜZYILLAR TÜRK EDEBİYATI

Ahmedî (öl. 815/1412)’nin 808/1405 tarihinde aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla kaleme aldığı Tahkîk-i Mi’râc-ı Resûl’ü, bugünkü bilgilerimize göre Anadolu’da telif tarihi bilinen en eski müstakil “mi’râc-nâme”dir.

Siyer: Hz. Muhammed’in hayatının anlatıldığı manzum ve mensur eserlere verilen isim.

Bu asırda görülen mesneviler daha çok dinî-ahlaki-tasavvufî konulara aittir. Bugünkü bilgilere göre Hz. Peygamber’in hayatı etrafında oluşturulan ve Türklere has olan “mevlid”, ilk defa bu dönemde Ahmedî (öl.815/1412) tarafından yazılmıştır

Türk edebiyatında beşerî aşk konusunda yazılmış ilk mesnevi olan Süheyl ü Nev-bahâr, türünün en başarılı örneklerindendir.

Fahrî, Şeh-nâme’den özellikle Hüsrev-i Pervîz’in hayatına ait bölümleri almıştır. Çünkü burada Fahrî’yi asıl ilgilendiren tarihî hikâyedir. Bundan dolayı; “Acem dilince düzen düzdi ‘ışkın / Ne cengin zikr kıldı vü ne sulhın” beytiyle Nizâmî’yi tenkit etmiştir.

Maktel: Hz. Peygamber’in torunu ve Hz. Ali’nin oğlu olan Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilişini anlatan manzum ya da mensur eser.

Ahmedî’nin Şeyh-i San’ân Hikâyesi, aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla yazılmış olup 254 beyitten oluşmaktadır. Şeyh Abdürrezzâk’ın menkıbesini ihtiva eden eser, dil, üslup ve vezin yönünden birçok kusuru ihtiva etmektedir.

Tutmacı’nın Aydınoğlu Umur Bey için manzum olarak kaleme aldığı ve tıbbın önemli bir dalı olan sağlıklı beslenme bakımından önemli olan Tabîat-nâme adında küçük bir mesnevisi daha vardır. Aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla yazılan eser, o dönemin yiyecek ve içecekleri ile ilgili
bilgiler vermesiyle de dikkate değerdir.