XIV-XV. YÜZYILLAR TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 6

Terim olarak nazire yerine “mu’âraza” yanında “ihtizâ” ve “muhâkât” kelimeleri de kullanılmış, çok sonraları “taklîd”, “nazîr” ve “mesîl” terimlerine de yer verilmişti.

Ahmed Paşa’nın murabba (naziresi)ına ise, Fatih Sultan Mehmed ve Karamanlı Nizâmî muhammes nazireler yazmışlardır.

Orhan Yavuz tarafından yayımlanan Kansu Gavri’nin Türkçe Divanı adlı esere baktığımızda, Mısır’da hüküm süren ve son hükümdar olan Kansu Gavri’nin de, onun üstünde şairin şiirine nazire yazdığını görürüz. Kansu Gavri’nin şiirlerine nazire yazdığı şairlerin başında, meşhur XIV. yüzyıl Azeri şairi Nesîmî ile Hasanoğlu da bulunmaktadır. Bundan başka olarak Gavri; Ahmedî, Zarîfî, Nasîbî, Şeyhoğlu, Salâhî, Ahmed Paşa, Şirâzî, Kâtiboğlu, Karamanlı Nizâmî, Halâsî ve Cem Sultan gibi şairlere de nazireler yazmıştır.

Padişah’ın nedimlerinden birine ilgi duyduğu şeklindeki bir söylenti üzerine hapse atılan Ahmed Paşa, “Kerem Kasidesi”ni yazarak Fâtih’e kendini affettirmiştir.

Fâtih ve II. Bâyezîd’in ilk on dokuz yıllık saltanatına paralel olarak Orta Türkçe devrini tamamlayan Türk dili Yeni Türkçe devrine geçmiştir. Fâtih, Avnî mahlası ile şiirler söyleyen ve Divan’ı olan ilk Osmanlı padişahıdır.

Ahmed Paşa, Padişahın nedimlerinden birine ilgi duyduğu şeklindeki bir söylenti üzerine hapse atılınca “Kerem Kasidesi”ni yazarak Fâtih’e kendini affettirmiştir. Kerem kasidesi Şeyhî’ye, Güneş kasidesi Atâî’ye, Gönül murabbaı da Melîhî’ye naziredir. Şiirlerini temiz, açık, akıcı ve anlaşılır bir Türkçe ile söylemiştir.

Nişânî mahlasını kullanarak şiir yazan Fatih döneminin vezir şairi Karamanlı Mehmed Paşa’dır.

Şeyhî’nin yeğeni olan Cemâlî, Hüsrev ü Şîrîn adlı mesnevisine zeyl yazmıştır. Gülşen-i Uşşâk adlı mesnevisini 1446 yılında yazmıştır. Kasidelerinin yanında sevgili ve aşk konulu gazelleri vardır. Arapça ve Farsça şiirler de yazan Cemâlî, döneminin çok yazan bir şairidir. Divan’ı vardır.

Aşkî’nin gazel ve kasideleri vardır. Câmi’ü’nnezâ’ir’de yirmiden fazla şiirine yer verilmesi, onun Türk şiirinde önemli bir yerinin olduğunu gösterir. Günay Kut tarafından çok iyi bir mesnevi şairi olduğu ifade edilmiştir.

Melîhî, Molla Câmî ile sınıf arkadaşı olmuştur. Şiirde Ahmed Paşa’nın hocasıdır. Onun tarafından Fâtih’e tanıtılmıştır. Güzel, anlaşılır ve temiz bir Türkçe ile şiirler söyleyen Melîhî, zarif ve nüktedan bir şairdir. Duyguları samimî, hayalleri ince ve renklidir.

Hafî, Fâtih devrinde esnaf arasından çıkan şairlerden olup kunduracıdır. Şairin, sevgiliyi konu alan, sade ve akıcı gazelleri vardır. Ayrıca anlam söz ilişkisine dikkat eden bir şair olup cinaslı söyleyişlerle dikkat çeker. Hafızası güçlüdür.