XIV-XV. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ

"gelüp" sözcüğü zarftır. gel: fiil kökü/ -üp: fiilden zarf-fiil yapan yapım eki

Doğru yanıt: D'dir.

gel: fiil kökü/se: şart eki "gelse: şart-zarf-fiil" Doğru yanıt: E'dir.

"Açup yüzini gördü buldı murad" dizesinde sözcükler sırasıyla; "zarf-fiil/isim/fiil/fiil/isim" şeklindedir. Doğru yanıt: A'dır.

andan: ‘ondan sonra’
a+: 3.kişi zamiri
+n+: zamir n’si
+dan: ayrılma h. 

Yukarıda gösterilen ekler, çekim ekleridir. "andan" sözcüğünde yapım eki yoktur. Doğru yanıt: B'dir.

bağ-la:bağ: fiil kökü/ "-la" yapım eki 

okı-(y)an-lar-a: okı:fiil kökü "-an" fiilden sıfat yapan yapım eki/ "-lar": III.çoğul kişi çekim eki / "-a" ismin "e" hali çekim eki

kaç-an: kaç: fiil kökü / "-an"fiilden sıfat-fiil yapan yapım eki

şınuķ: ‘kırık, kırılmış’ [< sı-n-uķ]
şı-: kırmak
-n-: dönüşlü-edilgenlik yapım eki
-uķ: fiilden isim yapım eki

ol-: ‘olmak’
-mAK+: isim-fiil eki yapım eki
+a: yönelme hali çekim eki

Doğru yanıt: D'dir.

"diriğa bu taht u bu mal u bu genc

ki dirdi dedelerümüz yidi renc"

Yukarıdaki beyitte "bir oğula sahip olma isteği" dile getirilmiştir. Doğru yanıt: C'dir.

"renc" sözcüğünün anlamı: zahmet, sıkıntı

Doğru yanıt: E'dir.

"kahraman" sözcüğünün Eski Anadolu Türkçesindeki karşılığı "cılasun"dur. Doğru yanıt: A'dır.

Görülen geçmiş zaman III. tekil kişi çekimi bu beyitlerde yoktur.

düriş-

Emir-istek II. tekil kişi çekimi bulunmamaktadır.

tog-: ‘doğmak, zuhur etmek’
toġ-ış: ‘doğu’
-ış: fiilden isim

geleci

Günümüz Türk lehçelerinde “örtmek” anlamında iki ayrı fiil kullanılmaktadır: Oğuz lehçeleri “ört-”, Kıpçak ve Karluk lehçeleri ise bu anlamda “yap-” fiillerini kullanır. Eski Anadolu Türkçesi de bir Oğuz yazı dili olduğundan, metinlerde “ört-” şekli karakteristiktir. Ancak, Türk dilinin bu anlamdaki diğer kelimesi olan “yap-” da metinlerde bazen yazılmıştır. Miftahu’l-Cenne adlı eserde de daha çok “ört-” kullanılmış olmasına rağmen 2 kez “yap-” fiili tercih edilmiştir.

źį şįrįn söz yūsuf kıśśası
diŋleyenüŋ gide göŋli ġuśśası

kahı-

sayra-

"alar śabaĥ dirse ħan kalkubanı yirinden örü ŧurup kırk yigidin boyına alup bayındır ħanuŋ śoĥbetine gelüridi"

[dirdi] Bu çekimde+lAr eki kullanılmamış da olsa 3. kişi çokluk fonksiyonu bulunmaktadır.

[gidiserem]  “git-“ fiilinin sonundaki ötümsüz ünsüz, arkasından ünlü ile başlayan bir ek gelince ötümlüleşerek /d/ olmuştur.