XIV-XV. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ - Deneme Sınavı - 18

Süheyl ü Nev-bahâr:1350’de yazılmıştır. 5568 beyitlik romantik bir aşk hikâyesidir. Mesnevi türünde yazılmıştır.

Hakîkî

Hüsrev ü Şîrîn

Divan-u Lügati’t Türk ( Kaşgarlı Mahmut )

Kitab-ı Feraiz Oğuzların kendi lehçeleri ile üretilmiş karışık dilli eserlerden biridir. Anadolu Oğuzcasında daha sonra hiç görülmeyen özellikler bulunmaktadır.

Kelime başında b-> v- değişmesi gözlenir. (ber- > vir -) Kaşgarlı Mahmut’un Oğuzca olarak belirttiği özelliklerden değildir.

Bayındıroğulları diye bir beylik , Anadolu Selçuklularının yıkılmasından sonra kurulan beyliklerden biri değildir.

Saŋa: سکا

Behçetü’l-Hadayık Fi-Mev’izetü’l-Hakayık

Yazarı belli değildir. Asıl adı Kitâb-ı Dedem Korkut Alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzândır.

Süleyman Çelebi

-(y)Isar: gelecek zaman eki (gidiser)
geniş zaman -(V)r + 1. kişi çekimleri ise şu şekildedir:
-(V)r+men: gezer men
-(V)+vAn: olurvan
-(V)r+In: isterin
-(V)r+vAnIn: ulaşurvanın

Anadolu Selçukluları döneminden kalan en eski eserlerden biridir. Arapça ve Farsça çeşitli vaaz kitaplarından yararlanılarak Nâsırüddin b. Ahmed b. Muhammed tarafından telif edilmiştir. Hem Anadolu Oğuzcasında standartlaşacak özellikler hem de o coğrafyaya gelmeden önce yaşanılan Harezm ve Horasan yöresindeki Oğuzların ağız özellikleri bir arada kullanılmıştır. Yazılış yeri ve tarihi kesin olarak belli olmamakla birlikte, yapılan incelemeler XII. yüzyılın sonu ile XIII. yüzyılın başında Anadolu’da yazılmış olabileceğini göstermektedir.

Dîvân-ı Kebîr, Mesnevî ve Mecâlis-i Seb’a Mevlana Celaleddin Rumi’ye; Çarh-nâme ise Hoca Ahmed Fakih’e aittir.

Halka dinî-tasavvufi şiirler söyleyen gezici bir derviş olduğu sanılmaktadır. Anadolu sahasında yazıldığı bilinen en eski Yusuf u Züleyha hikâyesinin sahibidir. Şiirleri ve Dâstân-ı Sultân Mahmûd ise Şeyyad Hamza’nın diğer eserleridir.

Âşık Paşa’ya ait eserler: Garîb-nâme, Fakr-nâme, Vasf-ı Hâl ve Hikâye’dir. Süheyl ü Nev-bahâr ise Hoca Mesud’a aittir.

Ahmedi tarafından yazılan İskender-nâme, 8000 beyitten fazla bir manzumedir. 1390 yılında yazılmıştır. Mesnevi türünde bir eseridir. Eser, Büyük İskender’in hayatı etrafında gelişen olayları destansı bir tarzda anlatılır. Türk Edebiyatının ilk manzum İskender-nâme’sidir. İskender-nâme, daha önce birçok Fars şairi tarafından ele alındıysa da Ahmedî’nin bu eseri bir tercüme olmaktan öte telife yakın bir özellik taşır.

Har-nâme, Şeyhî’ye ait bir eserdir dolayısıyla Hakîkî’ye ait değildir. Ahmedi - Cemşîd ü Hurşîd, Kadı Burhaneddin – Divan, Ahmed-i Dâî - Câmasb-nâme Tercümesi ve Gülşehri – Mantıkuttayr eşleştirmeleri doğrudur.

Kelime başında /a/ ve /e/ sesleri için elif ( ا) kullanılır. Kelime başındaki /ı/ ve /i/ sesleri bazen sadece elif (ا) ile bazen de elif-ye ile yazılmıştır. Kelime içinde /ı/ ve /i/ sesleri için bazen ye (ي) kullanılmış bazen de harf yazılmamıştır. Ancak bazı metinler harekeli, bazıları ise harekesiz yazılmıştır. Sadece bazı yerlerin harekelendiği metinler de vardır.

Bazı ekler kelimeden ayrı olarak yazılıyordu. Edatlar kelimelerden ayrı yazıldığı hâlde çok seyrek olarak kelimeye bitişik yazıldıkları da olmuştur. Kelime içinde /o/, /o/, /u/ ve /u/ sesleri bazen vav ( و) ile bazen de harfsiz yazılmıştır.