Harezm Türkçesi Metin İnceleme III: Mukaddimetü’l-Edeb ve Mu’inü’l-Mürid’den Metin Örnekleri
Mukaddimetü’l-Edeb ne demektir?
Mukaddimetü’l-Edeb, Edebe Giriş anlamına gelir.
Mukaddimetü'l Edeb kim tarafından yazılmıştır?
Zamahşeri tarafından yazılmıştır.
Mukaddimetü'l Edeb hangi yıllar arasında yazılmıştır?
1128-1144 yılları arasında.
Mukaddimetü'l Edeb ne hakkındadır?
Arapçayı öğrenmek isteyenler için kısa cümleler ve kelimelerden oluşan bir sözlük olan Mukaddimetü ’l-Edeb isimler, fiiller, isim ve fiil dışındaki dil bilgisi unsurları, isim çekimi, fiil çekimi diye beş ana bölümden oluşmaktadır. Arapça ifadelerin altında çeşitli yazmalarda Harezm Türkçesi, Farsça, Moğolca, Çağatayca ve Osmanlıcadaki anlamları verilmiştir. Abece sırasında bir sözlük şeklinde olmayıp fiiller Arapça baplara göre sıralanmıştır.
"du ’l-hicca" ne demektir?
Kurban ayı demektir.
"şavval" ne demektir?
Bayram ayı
"aynıñ yakı" ne demektir?
Ay sonu.
"cumadi’l-ahirat ayı" ne demektir?
(Müslüman takviminde) altıncı ay.
"çak" ne demektir?
Çağ.
"kèceniñ bir ülüşi" ne demektir?
Gecenin bir bölümü.
"cumadi’l-avval ayı" ne demektir?
(müslüman takviminde) beşinci ay.
"bıltur" ne demektir?
Geçen yıl.
"küz" nedir?
Sonbahar.
"kèlür yıl" ne demektir?
Gelecek yıl.
Mu’inü’l Mürid ne demektir?
Müridin Yardımcısı.
Mu’inü’l Mürid ne zaman ve kim tarafından yazılmıştır?
1313-1314 yıllarında İslâm adında bir şair tarafından yazılmıştır.
Mu’inü’l Mürid'in konusu ve yapısı hakkında bilgi veriniz.
Harezm bölgesinde yazılan ve yerli dil özelliklerini ihtiva eden bir eserdir. Dinî şiirlerden meydana gelen eser yaklaşık 900 beyittir. Esas olarak Arapça bilmeyen göçebe Türkmenlere fıkıh ve tasavvufla ilgili bilgiler vermek üzere yazılmıştır. Kutadgu Bilig ve ‘Atabetü’lHakayık’la aynı vezinde yazılan eserin dikkat çekici bir özelliği de dörtlüklerle yazılmış olmasıdır.
Mu’inü’l Mürid'in bölümleri nelerdir?
Eser; iman, marifetü’l-hak ve Hz. Peygamber, nasihat, zekat, iradat, edep, iktida, sohbet, şeriat-tarikat, nefis ve kalp, süluk, şükür ve zikir bölümlerinden oluşur.
köñül nefs ü ruhdın netice èrür
galib bolsa biri añar yüz urur
biliñ bu beyan şeyh şeref hvaceniñ
mebadi sülukda bitiglig-turur
Yukarıdaki metni çeviriniz.
Gönül, nefis ve ruhun bir hulasasadır. Bunlardan birisi galip gelirse öbürüne ilgi
gösterir. Bu bilginin Şeyh Şeref Hoca’nın Mebâdî Sülûk adlı kitabında yazılı olduğunu bilin.
"soñlagıl" ne demektir?
"Tamamla" anlamına gelir.