XI-XIII. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ - Deneme Sınavı - 6

Muharrem Ergin [1925-1995] tarafından kimi değişikliklerle 1000 Temel Eser serisinde yayımlanan eser, Rıza Nur tarafından yeniden işlenerek ve başka destanlardan da katkılar yapılarak Oğuzname adıyla yayımlandı.

Oğuz Kağan menkıbelerinin farklı ve pek çok rivayetleri vardır. Bunlar arasında en önemlileri şunlardır:
Reşîdü’d-dîn’in Câmi’ü’t-tevârîh adlı Farsça eserinde yer alan rivâyet
Harezm Türkçesi Oğuz Kağan Menâkıbı
Ebu’l-Gâzi Bahâdır Han’ın Şecere-i Terâkime’si
Yazıcızâde Alî’nin Târih-i Âl-i Selçuk adlı eserinin başında Câmi’ü’t-tevârîh’ten çevrilen bölüm
Dede Korkut Oğuz-nâmeleri
Çağatay Türkçesi ile yazılmış Uzunköprü’de ele geçen manzum bir Oğuz-nâme

ıġaçḳa ‘ağaca’ : +ḳa, ıġaç (< ıġaç+ḳa)
ḳumuz ‘kımız’ (< kımız)
aduġnı ‘ayıyı’ : +nı, aduġ (< aduġ+nı)
tülüklüg ‘tüylü’ : +lüg, +tülük (< tülük+lüg)
balıḳları ‘şehirleri’ : +ları, balıḳ (< balıḳ+ları)

‘birincisine’ +ge, +si, +inçi, bir (< bir+inçi+si+ge)

kėtdi ‘gitti’ : +di, kėt (< kėt-di)

yarıp ‘parlayıp’ : -ıp, yar- (< yar-ıp)
çalġuz ‘yalnız’ : < yalguz
alalıŋ ‘alalım’ : -alıŋ, al- (< al-alıŋ) (I. çokluk şahıs - biz)
öltürdi ‘öldürdi’ : -di, -tür-, öl- (< öl-tür-di)
buçurmuş ‘buyurmuş’ : -muş, buçur- (< buyur-muş)

keçelerdin ‘gecelerden’ : +din, +ler, geçe (< geçe+ler+din)

uruşdılar ‘vuruştular’ : +lar, -dı, -uş-, ur- (< ur-uş-dı+lar)

Oguz Kagan Menakıbı’nın bilinen tek yazma
nüshası, Paris Bibliothèque Nationale, Supplement Turc, no. 1001’de kayıtlıdır.

Oğuz Kağan menkıbelerinin farklı ve pek çok rivayetleri vardır. Bunlar arasında en önemlileri şunlardır:
1. Reşîdü’d-dîn’in Câmi’ü’t-tevârîh adlı Farsça eserinde yer alan rivâyet
2. Harezm Türkçesi Oğuz Kağan Menâkıbı2
3. Ebu’l-Gâzi Bahâdır Han’ın Şecere-i Terâkime’si
4. Yazıcızâde Alî’nin Târih-i Âl-i Selçuk adlı eserinin başında Câmi’ü’t-tevârîh’ten çevrilen bölüm
5. Dede Korkut Oğuz-nâmeleri
6. Çağatay Türkçesi ile yazılmış Uzunköprü’de ele geçen manzum bir Oğuz-nâme3

kıyandkat ‘gergedan’ : < kıyandkat

tülüklüg ‘tüylü’ : +lüg, +tülük (< tülük+lüg)

çalguz ‘yalnız’ : < yalguz

mören ‘ırmak’ : < mören

çürekige ‘yüreğine’ +ge, +i, çürek (< yürek+i+ge)

kurıkan ‘çadır’ : < kurıkan

bedik ‘büyük’ : -k, bedi- (< bedi-k)

Şehri korumak gerektir.

Yazmanın ilk neşri (bir bölümü olmak kaydıyla) RADLOFF [1837-1918] tarafından yapıldı.

Bu çocuğun beti benzi mavi idi, ağzı ateş kızıl idi, gözleri elâ, saçları kaşları kara idi.