XI-XIII. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ - Deneme Sınavı - 3

Genellikle Oğuz-nâme olarak adlandırılan Oğuz Kağan menkıbelerinin farklı ve pek çok rivayetleri vardır. Bunlar arasında en önemlileri şunlardır:

6. Çağatay Türkçesi ile yazılmış Uzunköprü’de ele geçen manzum bir Oğuz-nâme

Bu kelimenin doğru çözümlenişi “alıp-turur ‘alıptır, almış’ : +turur, -ıp, al- (< al-ıp tur-ur)” şeklindedir.

Bu kelimenin doğru çözümlenişi “birinçisige ‘birincisine’ +ge, +si, +inçi, bir (< bir+inçi+si+ge)” şeklindedir.

“Künler-  din soñ, keçelerdin soñ yarudı. Üç èrkek ogulnı togurdı. Birin- çisige kök at koydılar, ikin- çisige tag at koydılar, üçünçü- süge Teñiz at koydılar.” cümlesinin Türkiye Türkçesi’ne doğru çevirisi “Günlerden sonra, gecelerden sonra gözü parladı. Üç erkek çocuk doğurdu. Birincisine Gök adını koydular, ikincisine Dağ adını koydular, üçüncüsüne Deniz adını koydular.” şeklindedir.

“kurıkan”  kelimesi Türkiye Türkçesi’nde “çadır” anlamına gelmektedir.

“çalluğ”  kelimesi Türkiye Türkçesi’nde “yele” anlamına gelmektedir.

Verilen metnin Türkiye Türkçesi’ne doğru çevirisi “Kaç günden sonra gök tüylü, gök yeleli bu büyük erkek kurt durdu. Oğuz da asker ile durdu. Burada İdil nehri denilen bir nehir var idi. İdil nehrinin kıyısında bir büyük dağın önünde savaşa girişildi. Ok ile, kargı ile, kılıç ile vuruştular.” şeklindedir.

Meñlep” kelimesinin Türkiye Türkçesi’ndeki anlamı “kalıcı” demektir.

Oguz Kagan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale, Supplement Turc, no. 1001’de kayıtlıdır. 1300’lerde Uygur harfleriyle yazılan ve 21 varaktan (42 sayfa) oluşan eserin her sayfasında 9 satır bulunmaktadır.

“şuñkarnı” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘ala doğanı’dır. Çözümlemesi ise +nı, şuñkar (< şuñkar+nı) şeklindedir.

“tübinde” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘dibinde’dir. Çözümlemesi ise +de, +in, tüb (< tüb+in+de) şeklindedir.

“mören” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘ırmak’dır. Çözümlemesi ise < mören şeklindedir.

“çürekige” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘yüreğine’dır. Çözümlemesi ise +ge, +i, çürek (< yürek+i+ge) şeklindedir.

“kurıkan” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘çadır’dır. Çözümlemesi ise < kurıkan şeklindedir.

“çarukdun” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘ışıktan’dır. Çözümlemesi ise +dun, -k, çaru- (< yaru-k+dun) şeklindedir.

“sip siñgir” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘zincifre^dir. Çözümlemesi ise < sip + sinirşeklindedir.

“yılkıları” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘at sürüleri’dir. Çözümlemesi ise +ları, yılkı (< yılkı+ları) şeklindedir.

Oğuz Kağan Menakıbı 1300’lerde yazılmıştır.

1300’lerde Uygur harfleriyle yazılmıştır.

1300’lerde Uygur harfleriyle yazılan ve 21 varaktan (42 sayfa) oluşan eserin her sayfasında 9 satır bulunmaktadır. Son sayfasındaki iki satır ise eksiktir.