Web Yayıncılığında Dosya Yönetimi

Dosya yönetimi ile birlikte dosya yükleme, dosya silme, dosya düzenleme, dosya şifreleme, dosya arşivleme ve kullanıcıların dosyalarla ne boyutta etkileşime girileceğini belirleyen izinlerin verilmesi gibi işlemlerin yapılması sağlanmaktadır.

Kullanıcıların web sitesindeki dosyalar ile etkileşimi verilen izinler kapsamıyla sınırlıdır. Dosya yönetimi yoluyla yapılabilecek işlemler şu şekilde özetlenebilir:

• Web sitesine dosya yüklenebilir ya da yüklenen dosyalar indirilebilir.

• Dosyalara yazma izinleri verilebilir.

• Dosyaların kodları düzenlenebilir.

• Yüklenen dosyalar silinebilir.

Web sitesi üzerindeki dosyalara erişim; üç farklı kullanıcı türüne göre değişebilmektedir. Kullanıcı türleri; sahip, grup ve genel olarak isimlendirilmektedir.

Dosya izin işlemlerindeki eylemler;  oku, yaz ve çalıştır başlıkları ile tanımlanmaktadır. Dosya izin işlemlerindeki “oku” kullanıcıların dosyaları görüntüleyebilmek için izin alması, “yaz” kullanıcıların dosyayı düzenlemek için izin alması, “çalıştır” kullanıcıların dosyaları işleme sokabilmesi için izin alması demektir.

Dosya izinlerini oluşturan oku, yaz ve çalıştır ifadeleri ayrıca sayısal ifadeler ile de temsil edilmektedir. Buna göre okuma 4’e, yazma 2’ye, çalıştırma ise 1’e eşittir. Hiç kimseye izin vermeme ise 0’a eşittir.

Dosya yöneticisinde izinler sayısal olarak verilir. Buna göre ilk rakam sahibi, ikinci rakam grubu ve üçüncü rakam geneli temsil eder. Burada sahip tasarımcıyı, grup, sunucu üzerinde bulunan diğer kullanıcıları ve genel ise dışardan gelen herhangi bir kullanıcıyı ifade etmektedir.

FTP (Dosya Transfer Protokolü/File Transfer Protocol), internet ağına bağlı bilgisayarlar arası çift yönlü biçimde dosya aktarımı yapmak için tasarlanan bir internet protokolüdür. İnternet ortamında yer alan kullanıcıların en çok yakındığı konulardan birisi büyük boyutlu dosyaların bilgisayara indirilmesi veya bu yükteki dosyaların Web sitelerine yüklenmesi konusudur. Karşılaşılan bu sorunun çözümünde dosya transfer protokolü yani FTP işe koşulmaktadır. 

Kullanıcıların FTP ile web sitesi yayınlayabilmesi ve dosya paylaşım işlemlerinde bulunabilmesi için daha önceden bir ana sunucu (hosting) ve alan adresi (domain) almaları gerekmektedir. 

Önce kullanılan FTP sunucu programında sunucu Web alanı bölümüne kullanıcıların firmalardan aldıkları alan adı girilmelidir. Sonraki işlem olarak kullanıcıların web alanı aldıkları firmaların kullanıcılara sağladıkları kullanıcı adı ve şifre bilgileri, FTP sunucu programına girilerek ana sunucuya bağlantı gerçekleştirilir. Ana sunucuya bağlanan kullanıcılar bilgisayar ve ana sunucu arasında dosya yükleme ve dosya indirme işlemleri gerçekleştirilebilirler. 

FTP ile gerçekleştirilen işlemler internet tarayıcıları ile de gerçekleştirilebilmektedir. Ancak birçok FTP sunucusu, internet hattının kesilmesi gibi durumlarda dosya transferini tamamen iptal etmez. Dolayısıyla internet hattına tekrar bağlanılması durumunda dosya transfer işlemleri kaldığı yerden devam eder. FTP sunucusu programlarının internet tarayıcılarından en büyük farkı da budur.

FTP sunucu programlarının avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz;

• İnternet bağlantısının kesilmesi durumunda, bir sonraki bağlantıda dosya transferlerine kalınan yerden devam edilmesine olanak tanır.

• Büyük boyutlardaki dosyaların indirilmesinde kolaylık sağlar.

• Yüksek hızda dosya transferi imkânı sağlar.

• Dosya indirme zamanlarının özel olarak ayarlanmasına imkân tanır.

• Kullanımı kolaydır.

Dosya yönetim araçlarıyla, dosya ve klasörler üzerinde gerçekleştirilebilecek en yaygın işlevler şunlardır:

• Yeni dosya oluşturma

• Dosya açma

• Dosyayı yeniden adlandırma

• Kesme - Kopyalama - Yapıştırma

• Silme

• Arama

• Dosya özelliklerini değiştirip düzenleme

Dosya yönetim araçları, dosya yükleme, kopyalama, silme, birleştirme, düzenleme, uyumlaştırma (senkronize etme), arama, karşılaştırma, yeniden isimlendirme, şifreleme, arşivleme gibi işlemlerin kolay, hızlı ve işlevsel bir şekilde yapılabilmesini sağlayan yazılımlardır. Bu araçlar, dosya ve klasörlerin, gelişmiş bir kullanıcı arayüzüyle kullanılabilmesine ve organize edilebilmesine olanak sağladıkları gibi, kullanıcıya çeşitli seçenekler sunarak yapılacak işlemlerin daha kısa zamanda, daha kolay ve verimli bir şekilde tamamlanmasına da fırsat sunmaktadır.

Yeni web tabanlı dosya yönetim araçlarının kullanıcıların her gün kullandığı Windows Gezginine benzer kullanıcı dostu arayüze sahip olduğu, belgeleri çevrim içi görüntüleme ve düzenleme fırsatı sunduğu, kullanıcılar arasında belge ve dosya paylaşımına izin verdiği, bulut depolama sistemleriyle etkileşim hâlinde olduğu, sunucuya dosya yükleme ve sunucudan dosya indirme konusunda seçenekler sunduğu, mobil arayüze uyumlu olduğu, yorum ve etiket gibi etkileşim detaylarına sahip olduğu, gelişmiş sıkıştırma sistemlerini içerdiği, yereldeki bilgisayarla uyumlaştırma (senkronizasyon) sağlayabildiği ve işlevsel yönetim panellerine sahip olduğu görülmektedir.

FTP yönetimi için gerekli olan unsurlardır şunlardır:

• Bağlanılan ana bilgisayarın (host) internet adresi,

• Yönetilecek hesap ile ilgili kullanıcı adı ve şifre bilgileri,

• FTP sunucu programına ve internet bağlantısına sahip bir bilgisayar,

• Kullanılacak web sitesine ilişkin FTP adresi.

FTP yönetim paneli ile yapılabilecek başlıca işlemler şu şekilde sıralanabilir:

• FTP Hesabı Ekleme

• FTP Hesabı Silme

• FTP Hesabı Düzenleme

Ağ ve ağ kaynaklarına ulaşımı sağlamak için bir yazılım çalıştıran ve ağ içerisinde bulunan bilgisayarlara sunucu (server) denir.

Sunucu işletim sistemleri, ağ üzerindeki istemcilerin ve diğer donanımların birbirleri arasında veri alıp göndermelerini sağlayan ve kaynakların paylaşımını yöneten işletim sistemleridir.

Web sunucuları için kullanılan dosya yönetim sistemlerinde en önemli özelliklerden biri dosya yükleme ve dosya indirme gibi temel dosya yönetim süreçlerinde hızlı, verimli ve kullanıcı dostu arayüze sahip olma gerekliliğidir.

Filezilla’nın istemci sürümü dosyaların transferinde kullanılan ve tüm işletim sistemlerine kurulabilen bir program iken Filezilla sunucu sürümü ise dosyaların başkaları tarafından paylaşılmasına olanak sağlayan, hedef sunucuya diğer bilgisayarların bağlanabileceği, sabit bir FTP sunucusu kurulabilen ve yalnızca Windows işletim sistemine kurulabilen bir dosya yönetim aracıdır. Filezilla istemci sürümü daha çok kullanıcı odaklı olduğundan, sunucu sürümüne göre daha yaygın kullanılmaktadır. İstemci sürümünde ana amaç kullanıcının hedef FTP sunucularına bağlanması ve dosya transferi yapabilmesidir. Sunucu sürümü ise daha çok ağ ve sunucu tarafında olan geliştiriciler tarafından kullanılmaktadır.