WEB OKURYAZARLIĞI

Fikrî mülkiyet; telif hakları (copyrights) olarak da bilinen fikir ve sanat eserleri ve sınai mülkiyet hakları şeklinde iki ana kategoriye ayrılmaktadır. Telif hakları, eserin meydana getirilmesiyle kendiliğinden doğar. Buna karşılık patent, faydalı model, marka ve tasarım gibi sınai mülkiyet kategorisinde yer alan haklar Türk Patent Enstitüsü (TPE) gibi bir idari kurumda tescil ettirilmektedir.

Telif hakları aslında beş temel hak grubundan oluşur. Bunlar, eseri oluşturan kişiye diğerlerinin bu eseri nasıl kullanabileceğine karar vermesine izin verir. Eserin bir bölümünü veya tümünü kullanarak ister bir eserin yeni versiyonları ister uyarlamaları olan türevlerinin üretilmesini olanaklı kılar.

Fikrî mülkiyet hakları belli bir süre boyunca korunurlar (fikir ve sanat eserlerinde 70 yıl vs.). Fikir ürünleri somutlaştıkları eşyadan ayrı ve bağımsız bir hukuki statüye sahiptir. Telif hakkının doğması için tescile gerek yoktur. Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar eserin üretilmesiyle birlikte doğar. Telif haklarında ülkesellik ilkesi geçerlidir. Koruma hangi ülkede talep ediliyorsa koruma şartları o ülke mevzuatına göre belirlenir. Telif hakları soyut niteliğe sahiptir. Telif hakları ile koruma altına alınan, insan düşüncesinin yarattığı maddi olmayan mallardır. Telif hakları somutlaştığı maddeden ayrı ve bağımsız bir varlık ve hukuki değere sahiptir.

Web ortamında eserler son derece kolay çoğaltılabilmekte ve dağıtılabilmektedir. Herhangi bir eser, çok kısa bir süre içerisinde binlerce ve hatta milyonlarca kişi tarafından kopyalanabilmektedir. Bu kopyalama yapılırken asıl nüsha ile çoğaltılan nüsha arasında hiçbir kalite farkı da bulunmamaktadır. İnternet’in hiçbir hukuki kişiliğe ya da kuruma ait olmayan bir yapıda bulunması ve bu şekilde gelişmesi yapılacak düzenlemeleri zorlaştırmaktadır. İnternet’in bir özgürlük ortamı olarak fazladan yasal ya da teknik düzenlemelerle gelişiminin kısıtlanması istenmemektedir.

Daha önce hiçbir şekilde yayımlanmamış ve sahibi dışında sınırlı hâlde birkaç kişinin bilgisinde olan bir eser (veri tabanı ve site de dâhil olmak üzere) İnternet üzerinde yayımlandığı durum hukuken “umuma arz” olarak değerlendirilmektedir ve umuma arz hakkı tamamen eser sahibine ait olmaktadır. Bir yazı web sitesinde paylaşıldığı an bu hukuken “umuma arz” dır. Umuma arz konusunda eser sahibi üçüncü kişilere yetki verme hakkına sahiptir. Eser sahibi tarafından verilen bir onay sonrasında bile eser sahibi maddi ve manevi haklarından feragat etmiş sayılmamaktadır. Yani Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu tarafından kendisine verilmiş olan tüm haklardan yararlanmaya devam etmektedir.

Lisans genel olarak üretilen bir ürünün sunduğu tüm özellikleri ile kullanma hakkıdır. Satın alınan lisans, ait olduğu ürün ile ilgili, sizin neleri yapabileceğinizi ve ne gibi kısıtlamalarınız olduğunu gösteren belgedir. Bu belge kullanıcıya hem sözleşme şeklinde hem de ürün kurulumu sırasında kabul etmesi için sunulur.

Yaratıcı beraberlikler lisansı, telif hakkı bulunan bir eserin veya çalışmanın ücretsiz olarak dağıtılmasını sağlayan bir çeşit kamu lisansıdır. Yaratıcı Beraberlikler amacına ulaşmak için sanatçılara ve genel olarak tüm eser sahiplerine, yasanın kendilerine tanıdığı kimi hakları kamuyla paylaşabilmelerine imkân verecek, özel olarak hazırlanmış telif lisansı sözleşmeleri önermektedir.

Genel Kamu Lisansı, özgür yazılımın kopyalarını dağıtma özgürlüğünü; bu yazılımların kaynak kodlarına erişimi ya da istenildiğinde sunumunu, yazılımı değiştirebilme ya da parçalarını yeni özgür yazılımda kullanmayı ve bu eylemlerin gerçekleştirilebileceğinden haberdar olmayı garanti altına almak için tasarlanmıştır.

Kullanıcı yazılımının içinde ne olduğunu bilir. Üretici firma, kullanıcı kitlesini geliştirmek için büyük bir şansa sahiptir. Kullanıcı yazılımda beğenmediği kısımları değiştirmekte özgürdür. Kullanıcı, ürünün gelişmesi için üretici firmaya bağımlı kalmaz. Referans listesinde on binlerce kişi tarafından kullanılan bir programı geliştirmiş bir firma olmanın onurunu taşır.

MIT lisansı özgür yazılımın temel özgürlüklerini içermektedir. Fakat Apache Lisansı gibi copyleft değildir. Rubby on Rails dili, PuTTy uygulaması, jQuery UI ve yaygın kullanılan CSS kütüphanesi “Boostrap” örnek olarak verebilecek olan MIT Lisansı altında dağıtılan yazılımlardır.

Eseri oluşturanlar bazı bölümlerinin belirgin hâlde kaynak gösterilmesi yoluyla kullanımını kontrol edemeyebilirler. Doğru cevap E'dir.

Telif haklarında ülkesellik ilkesi geçerlidir. Koruma hangi ülkede talep ediliyorsa koruma şartları o ülke mevzuatına göre belirlenir. Diğer seçenekler telif haklarının özellikleri için doğrudur.

İnternet üzerinden yapılan hak ihlallerinde, ihlali yapanın tespiti ve bu ihlalin önlenmesi oldukça zor olmaktadır. Diğer seçenekler doğrudur. Doğru cevap C'dir.

Özellikleri verilen lisans türü GPL'dir. Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap D'dir.

Maddelerin tamamı genel kamu lisansının avantajları arasında sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.

Siber Terör: Elektronik araçların bilgisayar programlarının ya da diğer elektronik iletişim biçimlerinin kullanılması aracılığı ile ulusal denge ve çıkarların tahrip edilmesini amaçlayan kişisel veya politik olarak motive olmuş amaçlı eylem ve etkinlikler, enformasyona, bilgisayar programlarına ve doğrudan savaşın içinde olmayan hedeflerin verilerine karşı önceden planlanmış, politik nedenlerden kaynaklanan bir saldırı, belirli bir politik ve sosyal amaca ulaşabilmek için bilgisayar veya bilgisayar sistemlerinin bireylere ve mallara karşı bir hükümeti veya toplumu yıldırma, baskı altında tutma amacıyla kullanılması, siber terör olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Bahsi geçen suç manüpilasyona örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap B'dir.

Web sitesinde doğrudan büyük resim dosyaları sergilenmemelidir. Pul büyüklüğündeki versiyonlar kullanılmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Zincirleme mektuplar sosyal medyadan ziyade e-posta ile ilgili bir problemdir. Doğru cevap D'dir.