WEB OKURYAZARLIĞI

Günümüzde veri, enformasyon ve bilgi kavramları birbirinden farklı olmakla birlikte sıklıkla karıştırılarak birbirinin yerine kullanılan kavramlardır. Enformasyon, organize edilen verilerin bir bağlam çerçevesinde anlam kazanmış hâlidir.

Veri ve enformasyon, çeşitli aşamalardan geçerek bilgiye dönüşür. Veri ham, dağınık veya düzenlenmiş sayı, kelime, grafik, görsel ya da sembollerdir. Kendi başına bir anlam ifade etmemektedir.

Enformasyon, organize edilen verilerin bir bağlam çerçevesinde anlam kazanmış hâlidir. Anlama aşamasında bilgi üretilir. Bilgi, enformasyonun çeşitli sentezleme modelleri ile anlaşılır hâle getirilmesi, insanın deneyimleri ile birleşerek öngörü ve kestirimlerin yapılmasıdır.

Bilgi kaynağına veya niteliğine göre değişik şekillerde elde edilir ve sunulur. Kaynağına göre bilgi, örtülü ve açık olarak ikiye ayrılır. Örtülü bilgi, insan zihninde yer alan ve diğerleri tarafından ulaşılamayan bilgidir. Bireylerin deneyimleri, fikirleri, değerleri, duyguları ve sezgileri örtülü bilgiye örnek olarak verilebilir.

Havanın bulutlu olmasından yağmur yağacağı tahmininde bulunulması böyle bir bilgidir.

Sanatçı; ses, renk ve çeşitli malzemeler ile bilgiyi farklı araçlar ile ifade edebilir.

Bilimsel bilgi; genelleyici, evrensel, akla dayalı, nesnel, kesindir. Tekrarlanabilir ve birikimli olarak ilerler.

Bilginin tümünü vermeyerek yanlış yönlendirmedir. Kasıtlı veya kasıtsız, bilinçli veya bilinçsiz olabilir. Bilgilerin yayılmasını, paylaşılmasını sağlayan İnternet, aynı zamanda misenformasyonun yayılmasında da en önemli kaynaklardan biri hâline gelmiştir.

Dezenformasyonda sorunun bir yönüyle ilgili enformasyon bombardımanı söz konusuyken diğer yönleriyle ilgili hemen hemen hiç enformasyon sahibi olunamaması durumu söz konusudur.

Bilgi okuryazarı olan öğrenci bilgi için potansiyel kaynakların farklı çeşitlerini ve biçimlerini tanımlar. Bu bağlamda bilginin, resmî veya gayrî resmî olarak nasıl üretildiğini, organize edildiğini ve yayıldığını bilir. Bilginin, kategorilere ayrılabileceğinin farkında olur. Çeşitli biçimlerdeki potansiyel kaynakların değerini ve farklarını tanımlar (örneğin, çoklu ortam, veri tabanı, İnternet sitesi, veri grupları, işitsel/ görsel materyaller, kitaplar).

Veri ham, dağınık veya düzenlenmiş sayı, kelime, grafik, görsel ya da sembollerdir.

Enformasyon, organize edilen verilerin bir bağlam çerçevesinde anlam kazanmış hâlidir.

Bilgi, enformasyonun çeşitli sentezleme modelleri ile anlaşılır hâle getirilmesi, insanın deneyimleri ile birleşerek öngörü ve kestirimlerin yapılmasıdır.

Misenformasyon, gerçek bir bilginin eksik, yanlış ya da yanlı bir şekilde iletilmesidir. Bilginin tümünü vermeyerek yanlış yönlendirmedir. Kasıtlı veya kasıtsız, bilinçli veya bilinçsiz olabilir.

Dezenformasyonun dört belirtisi bulunmaktadır (Volkoff, 1999). Bunlar sırasıya; (1) Herkesin aynı şeyi söylemesi, (2) Sorunun bir yönüyle ilgili enformasyon bombardımanı söz konusuyken diğer yönleriyle ilgili hemen hemen hiç enformasyon sahibi olunamaması durumu, (3) Bir tarafın yaptığı her şeyin iyi, diğer tarafın yaptığı her şeyin kötü olması, (4) Bir görüşün kabul edilmesinin kolektif bir saplantı hâline gelmesi. Bu dört olgunun gözlemlendiği durumlarda bir dezenformasyonun olduğu  söylenebilir.

Bilgi okuryazarı olan bireyler, bilgiye erişmede etkin ve yeterlidirler. Bilgiyi eleştirel bir şekilde değerlendirebilirler, doğru ve yaratıcı bir şekilde kullanabilirler. Gerçek bilgiyi, bakış açısı ve düşünce arasındaki farkları bilirler; doğru olmayan ve yanıltıcı bilgiyi fark ederler; sorun ve sorular için uygun olan bilgiyi seçebilirler.

Standart 4: Bireysel veya bir grubun üyesi olarak özel bir amacın gerçekleştirilmesinde bilgiyi etkili bir biçimde kullanırlar. Sözü edilen bu standardın da üç adet performans göstergesi vardır.

Birincisi; bilgi okuryazarı öğrenci yeni ve öncelikli bilgiyi belirli bir ürün veya performansın planlanması ve ortaya çıkartılmasında kullanır.

İkincisi; bilgi okuryazarı öğrenci, ürün veya performans geliştirme sürecini gözden geçirir.

Üçüncüsü; bilgi okuryazarı olan öğrenci ürününü veya performansını başkalarına iletir.

Çeşitli biçimlerdeki potansiyel kaynakların değerini ve farklarını tanımlar (örneğin, çoklu ortam, veri tabanı, İnternet sitesi, veri grupları, işitsel/ görsel materyaller, kitaplar) olarak verilen örnek "Standart 1: Bilgi okuryazarı olan öğrenci gereksinim duyduğu bilginin boyutunu ve yapısını belirlerler." standardının iki numaralı performans göstergesine ait bir örnektir.

Eriştiğimiz bilgiyi değerlendirmek için üç ana ölçüt bulunmaktadır: Güvenilirlik, doğruluk ve güncellik.

Güvenirlik, bilgiye ulaştığınız sitenin menşei, diğer bir ifadeyle bilgiyi kimin yayımladığı ile ilgilidir.

Güvenirliğini belirleyen temel unsurlar;

Doğruluk, bilginin diğer kaynaklardan da doğrulanabilmesidir. Güncellik ise bilginin yeni olmasıdır.

Açık Lisans Türlerinin belirtildiği Tablo 6.2' de verildiği gibi bu lisans türüne ait kısaltılmış lisans adı "by" dır.