WEB OKURYAZARLIĞI

Bir kişinin herhangi bir sosyal medya ortamını kullanırken, ne tür ve içerikte mesajlar ileteceğini, bu mesajların birey ya da grup olsun, hedef kitlede nasıl bir kanı yaratacağını bilmesi, bunun farkında olması çok önemlidir. Bunu ancak Yeterlilikler ve Öznel Yeterlilikler başlığı altında yer alan "Bilgi" ile sağlayabilir.

Günümüzde, yoğun biçimde İnternet ortamını kullanmasa bile herkesin temel bilgisayar becerilerine sahip olması gerekir. Aksi takdirde bu tür işlemleri, başkalarından yardım alarak yapması gerekecek ve belki de güvenlik açısından sorunlar yaşanacaktır. Hala işlemlerin bir kısmı manüel yöntemlerle yapılabilse de, telefona gelen kodlar, bazı özelliklere izin verme gibi konular hayati önem taşımaktadır. Olasıdır ki gelecekte insanlar karşılarında canlı bir yardımcı bulamayacak, bir robotun yönlendirmesiyle işlem yapacaklardır. Soruda yer alan konularda "işlem becerileri"ni geliştiremeyen kişilerin teknolojinin kolaylık ve üstünlüklerinden yararlanamayacakları açıktır.

Beceri, sosyal medya uygulamasını kullanabilme ve çalıştırabilme yeterliliğiyle ilgiliyken; Bilgi, belirli bir sosyal medya uygulamasının nasıl çalıştığını, sosyal medya sitesinin kime ait olduğunun bilinmesidir. Öz-yeterlik, sosyal medya etkinliklerinin gerçekleştirilmesinde insanın kendi yeteneklerinin farkında olmasıdır. Tutum ise, belirli sosyal medya uygulamalarının kullanışlı olup olmadığına inanmaktır. Dolayısıyla sorunun karşılığıdır.

Çeşitli uzantıların başında yer alan "wiki" farklı işlev ve hedef kitleleri olan bir sistemler bütünüdür. En yaygın kullanımı, temel olarak bir İnternet ansiklopedisi olarak işlev gören Wikipedia'dır. Sisteme herkesin katkıda bulunması, kayıtlara geçmemiş, sözlü tarih gibi bilgilerin de kayıt altına alınmasını sağlamaktadır. Bu da wiki türevlerinin önemini arttırmakla birlikte, bilginin güvenirliğinin sorgulanmasına yol açar. Buna karşılık sistem, her türlü onaylanmayan ve doğrulanmamış bilgi konusunda not düşerek okuyucularını uyarmaktadır.

İnternet neredeyse tümüyle bir adresleme sistemidir. Her sözcük, her tümce, her adreslenmiş metin parçası sizi başka bir yere götürebilir. Bu şekilde "sörf" yaparak sonsuza kadar dolaşabilirsiniz. Twitter medyasının kendi içinde geliştirdiği "tag veya hastag", bir çeşit anahtar sözcük görevi görerek, sizin konu hakkında daha fazla bilgilenmenize, bağlantıları kurmanıza yardımcı olur. Hastag'ler aynı zamanda mesaj sahibinin sizi yönlendirmesine olanak verir.

Neredeyse herkesin en az bir cep telefonuna sahip olduğu ve telefonların görüntü alma, kaydetme ve işleme olanaklarının geliştiği düşünüldüğünde, herkesin kendini bir "fotoğrafçı" olarak görmesi kaçınılmazdır. Bir de buna Instagram gibi fotoğrafların en iyi şekilde değerlendirilebileceği bir sosyal medya ortamı eklendiğinde, iyi bir fotoğrafçı olmak için çekim düğmesine basmanın ötesinde bir yetenek gerekmeyecektir. Beğenilmek, insani ve temel bir içgüdüdür. Gezdiği, gördüğü yerlerde çektiklerini yayınlayıp, izleyici sayısının arttığını görmek ve övgü dolu yorumlar almak herkesi mutlu eder. İşte sosyal medya ortamları açısından bu tür boşluklardan birini Instagram doldurmaktadır.

Linkedin, İnternet toplum açısından yararlı etkilerinin görülebileceği; iş, kariyer ve yardımlaşma olanaklarını sağlayan, önemli bir sosyal medya oluşumudur. Diğer birçok oluşuma göre bireylerin yanında şirketlerin de sistemde yer aldığı, bilgi paylaşımında bulunabildiği ve kişilerin kendini en iyi şekilde değerlendirebileceği ortamlara ulaşmasında katkıları olan bir sistemdir. Kullanıcılar ücretsiz olarak; özgeçmişlerini yayımlayabilirler, profesyonel gruplara katılabilirler, açık işlere baş vurabilirler, yaptıkları işleri birer sunum (portfolyo) haline getirerek yayımlayabilirler.

Facebook ya da Instagram gibi ortamlarda yüklenen fotoğrafları beğenmeyenleri, olumsuz eleştiri yapanları hemen "troll" olarak tanımlamak ve nitelemek doğru olmaz. Böyle bir yargıya varmak için kişinin diğer yorumlarına bakmak gerekir. Ne yazık ki sosyal medya ortamlarında, çoğu yorum yazı şeklinde olmakta ve karşılıklı konuşmada var olan mimik, jest ve beden dilini içermemektedir. Buna, noktalama işaretlerine ve vurgulara dikkat edilmeden hızlıca yazılan yorum yapısı eklendiğinde, kişileri tamamen yanlış anlamak çoğu kez hepimizin karşılaştığı bir durumdur. Elbette herkes paylaşılan bir fotoğrafı veya yorumu beğenmek zorunda değildir. Önemli olan bunu yanıtlama biçimidir. Hatta karşı ve olumsuz yorumlar, ilk yorum veya fotoğrafın sahibine katkıda bile bulunabilir, eksiklerini görmesine yardımcı olur. Diğer seçeneklere bakıldığında "troll" kimliğinin ne olduğu açıkça görülür.

Sosyal medya kullanıcılarının internet ortamına verdikleri tüm kişisel bilgi ve veriler, bir anlamda herkese açık haldedir. Üstelik kişisel ihmaller ve dikkatsizliklerle bu bilgilerin istenmeyen kişilerin eline geçmesi oldukça kolaydır. Bu nedenlerle birçok koruyucu yazılım ve önlem geliştirilmekte, medya ortamları kullanıcılarına bu konuda güvenceler vermeye çalışmaktadır. Ancak pek çok kez haberlerde de izlediğimiz gibi katılımcı verileri, bizzat içinde bulunulan sosyal medya sahipleri tarafından bile kullanılmaktadır. Bununla birlikte kullanıcının oluşturduğu kimlik bilgilerinin üçüncü kişiler tarafından değiştirilememesi, bütünlüğünün bozulmaması da gerekir. Soruda verilen tanım "Bütünlük" kavramıyla ilgilidir.

Bu konuda birçok terim kullanılabilir olsa da "sosyal mühendislik" yaygındır. İlk bakışta olumlu gibi görünen bu adlandırma, kötü niyetli kişilerin bilgi ve becerilerini çıkarları doğrultusunda kullanmaları anlamındadır. Bu kişiler teknoloji konusunda eğitim bile almış olabilirler. Konunun "mühendislik" yanı biraz da buradan gelmektedir. Kuşkusuz büyük medya ve teknoloji kuruluşlarının açıklarını yakalayıp, ödül niteliğinde karşılığını alan kişileri bu anlamda ayırmak gerekir. Şu da bir gerçektir ki, giderek daha da artan yoğunluk ve gelişen teknolojik silahlanmayla birlikte; sıradan kullanıcılar eskisi kadar rahat olamayacaklar ve teknolojiye çok yabancı kalmamak ve işlem becerilerini geliştirmek zorunda olacaklardır.

Geleneksel medya tek yönlü yayına (içerik aktarımı ya da dinleyiciye bilgi ulaşımı) olanak sağlarken, sosyal medyanın "konuşma" özelliği çift yönlü iletişime olanak sağlar.

Twitter, 2006 yılında SMS kısa mesajlaşma sisteminden esinlenen Jack Dorsey ve arkadaşları tarafından geliştirilmiştir.

PayPal internet üzerinden çalışan bir ödeme sistemidir.

İşletme becerileri, ortama ilişkin sosyal medya becerilerinden biridir. Diğer seçenekler içeriğe ilişkin becerilerdir.

Özyeterlilik kavramı, bireyin sosyal medyanın neyini ya da hangi sosyal medya becerilerini kullanacağını belirlemede yardımcıdır. Dolayısıyla öz-yeterlilik, belirli sosyal medya eylemlerini başarıyla yerine getirmesi için kendi yetenek ve bilgisine olan inançlarını ifade eder.

Wikipedia, işbirliği ortamı sağlayan viki sitelerindendir. Diğer seçeneklerde yer alan siteler web günlüğü hizmeti sunar.

Linkedin, kullanıcıların profesyonel olarak iş ve kariyer amaçlı paylaşımlarını gerçekleştirebildiği bir sosyal medya ortamıdır.

Internet bağlamında Trol kavramı; huzur bozan, sağa sola sataşan, yoktan yere sıkıntı yaratan, sarkıntılık yapan, başkalarını tuzağa düşüren kullanıcıları tanımlamak için kullanılır.

Mahremiyet, bilginin sahibi olmayan kişiler ve kimliği belirsiz şahıslardan gizlenmesi demektir. Mahremiyet hassas bilgilere doğru kişilerce erişimi sağlarken, yanlış erişimleri engeller.

İnternet üzerinden alışveriş imkanı, hayatı kolaylaştırmakta ve gittikçe daha yaygın hale gelmektedir. Pek çok alışveriş sitesi kullanıcılarına yüksek güvenlikli hizmet vermektedir. İnternet üzerinden alışveriş yapmamak değil, sadece güvenilir sitelerden alışveriş yapılmak doğru olandır.