WEB OKURYAZARLIĞI

İşlevsel okuryazarlık okuma-yazma ve aritmetikle ilgili edinilen bilgi ve becerilerin bireysel, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda kullanılabilme durumudur.

Üçüncü dalga okuryazarlık eleştirel okuryazarlık hareketidir ve bu yaklaşımın temelinde eleştirel kuram (teori) ve eleştirel pedagoji yer almaktadır

Eleştirel pedagojinin kurucularında olan Freire’ye göre günümüz eğitim sistemini “bankacı eğitim modelinde eğitim” olarak tasvir etmektedir.

ECDL vakfı tarafından gerek Avrupa gerekse dünya çapında organize edilen Avrupa Bilgisayar Yetkinlik Sertifikası (European Computer Driving License, ECDL) programı bilgisayar okuryazarlığı konusunda yaygın olarak kullanılan standartlardır. ECDL temel bilgisayar okuryazarlığı müfredatı aşağıda verilen dört modülden oluşmaktadır:
• Modül 1- Temel bilgisayar bilgisi: Bu modül, kişisel bilgisayarların temel fiziksel yapısı, veri kaydı ve bellek gibi temel kavramlar, bilgi ağlarının genel durumu, bilgisayar
güvenliği ve yasal konuları, işletim sistemlerinin temel fonksiyonlarını kullanabilme,
masaüstü ortamını etkin biçimde işletebilme, dosya, dizin ve klasörleri yönetebilme,
kopyalama, taşıma, silme, araçların yönetimini kapsamaktadır.
• Modül 2- Temel web bilgisi: Bu modül, İnternet tarayıcılarının araçları, ayarları, güvenliği, İnternet tarayıcılarını kullanabilme, web’te arama yapabilme, telif hakları, veri korunumu, çevrim içi topluluklar, iletişim araçları, e-posta kullanımını kapsamaktadır.
• Modül 3- Kelime işlem programı: Bu modül kelime işlem uygulamalarını, yeni belge
oluşturma, düzenleme işlemleri ile yazımı bitirilmiş bir belgeyi yazıcıya hazır hale getirme gibi temel işlemlerin yanında belge içerisinde görüntü ve resim kullanma, standart tablolar oluşturma, nesneleri ekleme, posta birleştirme araçları gibi gelişmiş özellikleri kullanma becerisini kapsar.
• Modül 4- Hesap tabloları: Tablolamanın temel kavramları; tablo düzenleme ve kullanma gibi tablolama uygulamaları birleştirerek temel işlemleri uygulayabilme, temel formül ve fonksiyonları kullanarak standart matematiksel ve mantıksal işlemleri başarıyla tamamlayabilme, nesneleri alma, grafik ve çizim gibi ileri düzey uygulamaları
kullanma becerileri ile ilgili bir modüldür.

sistem, düzenli bir biçimde birbirini etkileyen ve birbirine bağlı birimlerden, değişik
bölümlerden oluşan ve genel bir plana göre kurulan, belirli bir sonuca ulaşmak için
amaca yönelmiş bir bütündür.

Süreç; olguların ya da olayların belli bir taslağa uygun ve belli bir sonuca varacak biçimde düzenlenmesi ve art arda sıralanmasıdır. Bir şeyin yapılış, üretiliş biçimini oluşturan sürekli işlemler, eylemler dizisi olarak da tanımlanır.

Tasarım süreci, girdileri çıktı hâline getiren veya fikirleri tamamlanmış ürün ve sistemlere dönüştüren bir sistemdir.

Teknoloji kullanma becerileri; tasarım yöntemini uygulayabilmeyi, ürünleri ve sistemleri kullanmayı, ürünlerin ve sistemlerin etkisini değerlendirmeyi kapsar.

Medya okuryazarlığının temel kavramları; üretim, dil, temsiliyet ve hedef kitledir.

ACRL tarafından oluşturulan yükseköğrenim için bilgi okuryazarlığı yeterlilik standartlarına göre ise bilgi okuryazarı bireylerin nitelikleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:
- Gereksinim duydukları bilginin boyutunu ve yapısını belirlerler.

- Gereksinim duydukları bilgiye etkin ve etkili olarak erişirler.

- Bilgiyi ve bilgi kaynaklarını eleştirel olarak değerlendirirler ve seçmiş oldukları bilgiyi kendi bilgi tabanları ve değer sistemleri içerisinde birleştirirler.

- Bireysel veya bir grubun üyesi olarak özel bir amacın gerçekleştirilmesinde bilgiyi etkili bir biçimde kullanırlar.

- Bilginin önündeki yasal, ekonomik ve sosyal sorunlarını bilirler ve bilgiyi etik ve yasalara uygun olarak kullanırlar.

Okuryazarlık tanımı toplumun içinde bulunduğu döneme ve değişen bilgi gereksinimine bağlı olarak sürekli değişmekte, genişlemektedir. Okuryazarlık uzun yıllar boyunca, toplumun kabul ettiğini alfabe sistemine göre yazılı bir metinde yer alan harfleri çözümleyebilmek ve yazılı bir metin üretebilmek şeklinde tanımlanmıştır.

Birinci dalga okuryazarlık, alfabeye dayalı okuryazarlık anlayışıdır ve sadece okuma ve yazma eylemiyle sınırlıdır.

İkinci dalga okuryazarlık işlevsel (fonksiyonel) okuryazarlık hareketidir ve bireyleri günlük hayatın içerisinde katılımcı bireyler olmaya doğru yönlendirmede bir araç olarak görülmektedir.

Üçüncü dalga okuryazarlık eleştirel okuryazarlık hareketidir ve bu yaklaşımın temelinde eleştirel kuram (teori) ve eleştirel pedagoji yer almaktadır.

Teknoloji okuryazarlığının teknolojinin doğasını anlama, teknoloji ve toplum arasındaki ilişkiyi anlama, tasarım süreçlerini anlama, teknoloji kullanma becerileri ve teknoloji seçebilme becerileri olmak üzere beş alt boyutu bulunmaktadır.

Medya kelimesi, “ortam, çevre ya da araç” anlamına gelmektedir. Türkçeye İngilizce “medium” kelimesinin çoğulu olan “media” kelimesinden geçmiştir. Medya, kişilere veya kitlelere ulaşmak için kullanılan her türden sözlü, yazılı, basılı, görsel metin ve imgeleri içeren geniş bir iletişim araçları yelpazesini ifade etmektedir. Kitaplar, gazeteler, dergiler, broşürler, billboardlar, radyo, film, televizyon ve İnternet en yaygın medya örneklerindendir. Medyanın amacı hedef kitlesine bir mesaj iletmektir.

Medya okuryazarlığının temel kavramları; üretim, dil, temsiliyet ve hedef kitledir. “Üretim”, medya içeriklerinin bilinçli olarak üretildiğine dair farkındalıkla ilgilidir. Dil, kurgulanmış medya mesajlarındaki alamın nasıl oldurulduğuna dair bilinci ifade eder. Temsiliyet, medyada gördüklerimizin gerçekliğin kendisini değil, yeniden üretilmiş biçimi olduğunu vurgular. Hedef kitle, medyanın etkilemek istediği izleyici grubunu ifade eder.

Web teknolojilerinin ve uygulamalarının gelişimiyle birlikte bilgisayar okuryazarlığı becerilerinden farklı olarak ağ ortamından yararlanmaya yönelik bazı becerileri ifade eden ağ okuryazarlığı kavramı önem kazanmıştır. İnternet okuryazarlığı ve ağ okuryazarlığı olarak da adlandırılan web okuryazarlığı; genel anlamda bilgi ağlarından bulunan bilgiyi tanımlama, erişme ve kullanma becerisidir. Bilgi kaynaklarına erişmek, var olan kaynakları kullanmak ve bunları sentezleyip değerlendirerek yeni bilgi kaynakları yaratmak amacıyla ağların kullanılmasıdır.

Ortaya çıktığı 1970’lı yıllarda özellikle iş yaşamında gerekli olan problem çözme ve karar verme becerilerine odaklanan bilgi okuryazarlığının kapsamın zaman içinde başta eleştirel düşünme becerisi olmak üzere uyum sağlama, ekip çalışması yapabilme ve iletişim gibi diğer üst düzey düşünme becerilerini de içine almıştır. Özellikle 2000’li yıllardan sonra bilgi okuryazarlığı yaşamın tüm alanları ve diğer okuryazarlık becerileriyle ilişkilendirilmiştir.

Medya okuryazarı bireyin aşağıdaki soruları yanıtlayabilmesi beklenir:

1. Bu mesajı kim yarattı?

2. Dikkatimi çekmek için hangi teknikler kullanılmıştır?

3. Başka insanlar bu mesajı benden farklı olarak nasıl anlayabilir?

4. Bu mesajda hangi yaşam tarzları, değerler ve bakış açıları temsil edilmektedir, hangileri dışlanarak dâhil edilmemiştir?

5. Bu mesaj niye gönderilmiş?

Bu bağlamda medya okuryazarı birey, medyanın bireyler ve toplum üzerindeki etkisinin farkındadır. Kitle iletişim sürecinin nasıl işlediği konusunda bir anlayışa sahiptir. Medya mesajlarını analiz etmek ve kıyaslamak için stratejiler geliştirebilir. Medyayı bir kültürü anlamak için bir kullanılabilecek bir araç olarak görür. Medya içeriklerinden daha fazla haz ve doyum sağlar.