WEB OKURYAZARLIĞI

İşlevsel (fonksiyonel) okuryazarlık hareketi olarak tanımlanan ve bireyleri günlük hayatın içerisinde katılımcı bireyler olmaya doğru yönlendirmede bir araç olarak görülen okur yazarlık hareketi "2. dalga" olarak sınıflandırılmıştır. 1970’li yıllarda okuryazarlık algısında ikinci dalga olarak ortaya çıkan hareket işlevsel (fonksiyonel) okuryazarlık hareketi olarak tanımlanmıştır.

Birinci dalga okuryazarlık, alfabeye dayalı okuryazarlık anlayışıdır ve sadece okuma ve yazma eylemiyle sınırlıdır.

Zekaya dayalı okuryazarlık, tarihsel gelişim sürecinde okuryazarlık kavramına yüklenen anlamlara dayalı başlıklardan biri değildir.

Okuryazarlık ve okuryazar kavramına yüklenen anlamları ve algıları; alfabeye dayalı okuryazarlık, işlevsel okuryazarlık, eleştirel okuryazarlık, yeni okuryazarlıklar olmak üzere dört başlık altında toplamak mümkündür. Doğru seçenek E’dir.

“Bir birey harflerin tamamını tanıyabiliyor, seslendirebiliyor; ancak, bir devlet dairesinde işini görebilmek için gerekli basamakları izleyemiyor ve bir dilekçe yazamıyorsa bu kişinin okuryazar olmadığının değil; bu bağlamda işlevsel okuryazar olmadığının söylenmesi mümkündür (Altun, 2005: 3). Doğru seçenek E’dir.

 

Yeni okuryazarlıklar; hangi konu ile ilgili ise o konuya dair erişim, analiz, üretim, değerlendirme süreçlerini ve bu süreçlerle ilgili becerileri kapsamaktadır. Günümüzde herhangi bir alandaki bilgi; ses, müzik, durağan yahut hareketli görüntü ve etkileşimli ögeler da barındırabilir. Bu nedenle okuryazarlık kavramı sadece yazı boyutundan sıyrılmış söz konusu işitsel ve görsel öğeleri de kapacak şekilde çok boyutlu hâle gelmiştir. Bilgi; metin, ses, görüntü ya da bu ortamların bir arada kullanıldığı çokluortamlar aracılığıyla sunulabilir. Bilginin çoklu ortamda sunumu yapabilmek için metin, ses, görüntüyü bir araya getirerek kompozisyon oluşturacak temel kuralları bilmek ve ilgili teknik beceriye sahip olmak gerekir. Metine bağlı beceriler ise alfabeye dayalı okuryazarlık içerisinde olup sadece yazı boyutu ile ilgilidir. Doğru seçenek E’dir.

 

Bilgisayar okuryazarlığı bilgiyi elde etmede, iletişim kurmada ve sorun çözmede bilgisayarı kullanabilme becerilerini kapsar. Bilgisayar okuryazarlığı; bilgisayardaki dosyaların yönetimi, kelime işlemci yazılımı kullanımı, hesap tabloları yazılımı kullanımı, sunum yazılımlarının kullanımı, veri tabanı yazılımı kullanımı, iletişim yazılımlarının kullanımın kapsar. Doğru seçenek E’dir.

Teknolojinin doğasını anlama; teknolojinin faaliyet alanı ve özelliklerini, teknolojinin temel kavramlarını, teknolojiler arasındaki ilişkiler ve teknoloji ile diğer alanlar arasındaki bağlantıları bilmeyi gerektirir. Burada bahsedilen teknolojinin temel kavramları; sistemler, kaynaklar, gereklilikler, optimizasyon ve fayda-maliyet dengesi, süreç ve kontrollerdir. Doğru seçenek E’dir.

 

İstenmeyen bireysel etkiler ise kullanılan teknolojilerin yan etkileri ile alakalıdır. Örneğin; cep telefonunun yaydığı radyasyon beyin için zararlıdır. Bilgisayar ekranına sürekli maruz kalmak gözlerde hasara neden olur. Endüstriyel beyaz şekeri tüketmek diyabet hastalığını tetikler. Doğru seçenek E’dir.

İnsanlar üç dünyada yaşarlar; doğal dünya, sosyal dünya ve tasarlanmış dünya. Sosyal dünya; gelenekler, kültürler, politik sistemler, hukuk sistemleri, ekonomiler, dinler gibi insanların birbirleriyle olan etkileşimlerini ve ilişkilerini yönetmek için geliştirdikleri sistemlerden oluşur. Doğru seçenek E’dir.

Hedef kitle; hedef almak, hitap, dağıtım, kullanım, anlam, haz ve sosyal farklılıklar kavramları üzerinden incelenir. Bu bağlamda “Medya belli grupları nasıl hedef alır?”, “Medya izleyicilere nasıl hitap eder?”, “Medya izleyicilere nasıl ulaşır?”, “İzleyiciler gündelik yaşamlarında medyayı nasıl kullanır, kullanım alışkanlıkları nelerdir?” gibi soruları çalışılır. Doğru seçenek E’dir.

Web okuryazarlığının gelişimi ağın gelişimde olduğu gibi ilk dönemlerinde ağda sunulan bilgi ve kaynaklara ulaşmak için “okuma”, Web 2.0 döneminde kullanıcıların ağa katılımıyla içeriği yapılandırabildikleri “yazma”, deneyimlerini paylaşabildikleri “katılım” ve bütün bunları kapsayıcı kavram olarak bilgi, beceri, alışkanlık ve karakter özelliklerini ifade eden “21. Yüzyıl Becerileri” şeklinde dört farklı başlık altında irdelenmektedir. Ağ okuryazarlığı, teknik beceriler ve bilgisayar okuryazarlığının ötesinde, İnternet’in iş birliğine dayanan ortamında bireylerin okuma, yazma ve etkin katılım gibi yöntemleri anlayabilme becerisini de içerir. Doğru seçenek E’dir.

 

ACRL tarafından oluşturulan yükseköğrenim için bilgi okuryazarlığı yeterlilik standartlarına göre ise bilgi okuryazarı bireylerin nitelikleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır (ACRL, 2000): 1) Gereksinim duydukları bilginin boyutunu ve yapısını belirlerler. 2) Gereksinim duydukları bilgiye etkin ve etkili olarak erişirler. 3) Bilgiyi ve bilgi kaynaklarını eleştirel olarak değerlendirirler ve seçmiş oldukları bilgiyi kendi bilgi tabanları ve değer sistemleri içerisinde birleştirirler. 3) Bireysel veya bir grubun üyesi olarak özel bir amacın gerçekleştirilmesinde bilgiyi etkili bir biçimde kullanırlar. 4) Bilginin önündeki yasal, ekonomik ve sosyal sorunlarını bilirler ve bilgiyi etik ve yasalara uygun olarak kullanırlar. Doğru seçenek E’dir.

"bilgisayar okuryazarlığı" içinde yer alan yeterliliklerden bazılarıdır. Doğru cevap "D"dir.

Optimizasyon; bir ürünü, işlemi veya sistemi, en işlevsel, etkili veya olabildiğince mükemmele yakın olacak şekilde tasarlamak veya yapmak için kullanılan bir süreç veya metodolojidir. Dpğru cevap "C"dir.

UNESCO’nun 1982 yılında yayımladığı Medya Eğitimi Bildirgesi ile medya okuryazarlığı kavramı uluslararası nitelik kazanmıştır.

Medya okuryazarlığının temel kavramları; üretim, dil, temsiliyet ve hedef kitledir.

"Bilginin ve bilgi kaynaklarının araştırılmasında dışarıdan gözlemci olurlar." yanlış bir cümledir çünkü bilgi okuryazarı bireyler gereksinim duydukları bilgiye etkin ve etkili olarak erişirler.

Eğer bir birey harflerin tamamını tanıyabiliyor, seslendirebiliyor; ancak, bir devlet dairesinde işini görebilmek için gerekli basamakları izleyemiyor ve bir dilekçe yazamıyorsa bu kişinin okuryazar olmadığının değil; bu bağlamda "işlevsel okuryazar" olmadığının söylenmesi mümkündür.