WEB OKURYAZARLIĞI - Deneme Sınavı - 5

Genel Kamu Lisansı, özgür yazılımın kopyalarını dağıtma özgürlüğünü; bu yazılımların kaynak kodlarına erişimi ya da istenildiğinde sunumunu, yazılımı değiştirebilme ya da parçalarını yeni özgür yazılımda kullanmayı ve bu eylemlerin gerçekleştirilebileceğinden haberdar olmayı garanti altına almak için tasarlanmıştır.

GNU kendi lisanslarının dışındaki en çok kullanılan bir lisans türü olan Apache Lisansı, Genel Kamu Lisansı ile uyumlu bir lisans türüdür. Diğer özgür yazılım lisanslarında olduğu gibi Apache Lisansı, yazılımın kullanıcılarına yazılımı herhangi bir amaç için özgürce kullanma, dağıtma, düzeltme ve yazılımın değiştirilmiş sürümlerini dağıtma hakkını vermektedir. Apache Lisansı yalnızca alıcıyı bilgilendirme amaçlı olarak Apache Lisans kodlarının kullanıldığına dair bir uyarının bulundurulmasını zorunlu tutmaktadır. Böylece, copyleft Lisanslarının tersine, Apache Lisans kodlarının değiştirilmiş sürümlerinin alıcılarının, üst sürümü almalarına gerek kalmamaktadır. Ayrıca bkz. sayfa 193 Tablo 8.1

Yaratıcı Beraberlikler (Creative Commons - CC) kâr amacı gütmeyen, telif hakları alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş bir düşünce hareketi ve organizasyonudur. Yaratıcı beraberlikler lisansı, telif hakkı bulunan bir eserin veya çalışmanın ücretsiz olarak dağıtılmasını sağlayan bir çeşit kamu lisansıdır. Yaratıcı Beraberlikler amacına ulaşmak için sanatçılara ve genel olarak tüm eser sahiplerine, yasanın kendilerine tanıdığı kimi hakları kamuyla paylaşabilmelerine imkân verecek, özel olarak hazırlanmış telif lisansı sözleşmeleri önermektedir. Özgür Yazılım Vakfı tarafından daha önce meydana getirilen GNU Genel Kamu Lisansı (GNU GPL) metinlerini temel alan bu sözleşmelerin özelliği, yaratıcı kişilere, telif hakkından tamamen feragat etmeksizin eserlerini paylaşıma açmalarına imkân tanımasıdır.

Verilere yönelik suçlar, bilişim sistemlerinde bulunan verilerin oluşturduğu suçlardır. Bunlar verilerin durdurulması, değiştirilmesi, bozulması ve çalınması eylemleridir. Verilerin durdurulması, hukuka aykırı olarak, bir bilişim sisteminde bulunan veri ve programların çalışmaz hâle getirilmesi, verilerin iletiminin engellenmesi veya rotalarının değiştirilmesi hâlinde söz konusu olur. Verilerin değiştirilmesi ise bilişim sistemlerinde bulunan verilerin hukuka aykırı olarak değiştirilmesi, bozulması, silinmesi anlamına gelmektedir. Verilerin değiştirilmesi, bilişim sistemlerinin araç olarak kullanıldığı klasik suçların işlenmesi sırasında en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Özellikle sahtekârlık ve dolandırıcılık suçlarında kullanılmaktadır. Veri çalınması (korsanlığı) da İnternet ortamında erişimde bulunan kullanıcılar hakkında, onların haberi olmaksızın veri toplanmasıdır. Bu uygulama gizlice yapılmakta ve çoğunlukla reklam ya da istatistik amaçlı gerçekleştirilmektedir. Ayrıca bu fiil “özel hayatın gizliliği” ilkesinin de ihlali niteliğindedir.

Bilişim Hukuku, teknolojik gelişmeler çerçevesinde insanoğlunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlarda kullandığı bilginin, elektronik ve benzeri makineler aracılığıyla toplanması, işlenmesi, saklanması ve korunması ile bunlardan doğan ihtilafların çözümü ile ilgilenen hukuk dalıdır.

Web üzerinde kabul edilebilir ya da edilemez davranışları tanımlayan kurallar “web etiği” olarak adlandırılır. Bu kurallar üç başlık altında toplanmıştır. Bunlar sohbet ve e-posta iletişimini barındıran birebir iletişim, e-posta listeleri ve haberleşme gruplarını kapsayan çoklu iletişim, www yani web sistemini barındıran bilgi sistemleridir.

Bazı davranış biçimleri ve kurallar şu şekildedir:

I ve II durumlarında izin gerekmeden eserler kullanılabilinir.

Fikrî mülkiyet hakları belli bir süre boyunca korunurlar (fikir ve sanat eserlerinde 70 yıl vs.). Fikir ürünleri somutlaştıkları eşyadan ayrı ve bağımsız bir hukuki statüye sahiptir

Patent veya marka gibi soyut bir mülkiyetin belli bir süre için kullanım hakkını bir telif  ücreti karşılığında başka bir firmaya satmaya lisanslama denir.

GNU Genel Kamu Lisansı (GNU GPL) metinlerini temel alan bu sözleşmelerin özelliği, yaratıcı kişilere, telif hakkından tamamen feragat etmeksizin eserlerini paylaşıma açmalarına imkân tanımasıdır.

Kullanıcı yazılımda beğenmediği kısımları değiştirmekte özgürdür. Bunu eğer kendisi yapamıyorsa bile yazılım çok büyük bir kitle tarafından kullanıldığı için, İnternet’te biraz aradıktan sonra büyük ihtimalle aynı yazılımın kendi istediği şekilde değiştirilmiş hâlini rahatlıkla bulur.

Verilen seçeneklerin hepsi bilişim suçları sayılır.

MIT lisansı içerik olarak değiştirilip kullanılmaya olanak sağlar. Diğer seçenekler yanlıştır.

Fikrî mülkiyet; telif hakları (copyrights) olarak da bilinen fikir ve sanat eserleri ve sınai mülkiyet hakları şeklinde iki ana kategoriye ayrılmaktadır. Telif hakları, eserin meydana getirilmesiyle kendiliğinden doğar. Buna karşılık patent, faydalı model, marka ve tasarım gibi sınai mülkiyet kategorisinde yer alan haklar Türk Patent Enstitüsü (TPE) gibi bir idari kurumda tescil ettirilmektedir.

Telif hakları aslında beş temel hak grubundan oluşur. Bunlar, eseri oluşturan kişiye diğerlerinin bu eseri nasıl kullanabileceğine karar vermesine izin verir. Eserin bir bölümünü veya tümünü kullanarak ister bir eserin yeni versiyonları ister uyarlamaları olan türevlerinin üretilmesini olanaklı kılar.

Fikrî mülkiyet hakları belli bir süre boyunca korunurlar (fikir ve sanat eserlerinde 70 yıl vs.). Fikir ürünleri somutlaştıkları eşyadan ayrı ve bağımsız bir hukuki statüye sahiptir. Telif hakkının doğması için tescile gerek yoktur. Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar eserin üretilmesiyle birlikte doğar. Telif haklarında ülkesellik ilkesi geçerlidir. Koruma hangi ülkede talep ediliyorsa koruma şartları o ülke mevzuatına göre belirlenir. Telif hakları soyut niteliğe sahiptir. Telif hakları ile koruma altına alınan, insan düşüncesinin yarattığı maddi olmayan mallardır. Telif hakları somutlaştığı maddeden ayrı ve bağımsız bir varlık ve hukuki değere sahiptir.

Web ortamında eserler son derece kolay çoğaltılabilmekte ve dağıtılabilmektedir. Herhangi bir eser, çok kısa bir süre içerisinde binlerce ve hatta milyonlarca kişi tarafından kopyalanabilmektedir. Bu kopyalama yapılırken asıl nüsha ile çoğaltılan nüsha arasında hiçbir kalite farkı da bulunmamaktadır. İnternet’in hiçbir hukuki kişiliğe ya da kuruma ait olmayan bir yapıda bulunması ve bu şekilde gelişmesi yapılacak düzenlemeleri zorlaştırmaktadır. İnternet’in bir özgürlük ortamı olarak fazladan yasal ya da teknik düzenlemelerle gelişiminin kısıtlanması istenmemektedir.