WEB OKURYAZARLIĞI - Deneme Sınavı - 4

Teknoloji okuryazarlığı basamakları sırasıyla şu şekildedir: Teknolojinin doğasını anlama, teknoloji-toplum ilişkisini anlama, tasarım süreçlerini anlama, teknoloji kullanma becerilerini ve teknoloji seçebilme becerilerini geliştirme.

Medya okuryazarı bireyin aşağıdaki soruları yanıtlayabilmesi beklenir:
1. Bu mesajı kim yarattı?
2. Dikkatimi çekmek için hangi teknikler kullanılmıştır?
3. Başka insanlar bu mesajı benden farklı olarak nasıl anlayabilir?
4. Bu mesajda hangi yaşam tarzları, değerler
ve bakış açıları temsil edilmektedir, hangileri dışlanarak dâhil edilmemiştir?
5. Bu mesaj niye gönderilmiş?

Medya okuryazarlığı becerileri ise düşük ve yüksek seviye olmak üzere 2 grupta incelenir. Düşük seviye medya okuryazarlığı; medya ürünlerini tanıma, takip etme veya izlemeyi içerir.
Yüksek seviye medya okuryazarlığı ise medya ürünlerinden gelen mesajları yorumlayabilme, tartışabilme ve farklı türden medya araçları kullanarak mesajları iletebilme ve paylaşabilme becerilerini kapsamaktadır.

1994 yılında “tam metin (full text)” aramasına imkan sağlayan “WebCrawler” diğerlerinden farklı olarak herhangi bir kullanıcının bir web sayfasını her kelimesi için aramaya izin veren ilk arama motoru oldu.

1998 yılında “PageRank” adlı teknolojilerini satmak için yola çıkan “Google”’ kurucuları ağ üzerindeki her sayfayı önemine göre puanlayan sisteme yatırım yaparak, “Google Search” arama motorunu kurdular. Ağ üzerindeki her sayfayı puanlayan bu sistem; o sayfaya verilen bağlantı ve bağlantı veren yerlerin puanı ile matematiksel olarak hesaplama yaparak söz konusu sayfaya puan veren bir mantığa dayanıyordu. Bu yaklaşımla Google bir sayfayı incelerken sayfanın komşu sitelerine de bakıyor, bir sitenin önemini belirleyebilmek için ağın tamamını tarıyordu. Bu algoritma ile Google alakalı arama sonuçları listelemede daha başarılı oluyordu. Bu sayede 2007 yılının sonlarına doğru dünya çapında tanınan bir web arama motoru haline gelen Google birçok farklı alanda servis sunarak büyümesini sürdürmektedir.

Web okuryazarının okuma becerisine sahip olması için aranılan bilgiye yönelik olarak; arama, gezinme, sentezleme ve değerlendirme yapabilmesi beklenmektedir.

Aramalarınızda belli aralıkta sınırlama yapmak için iki sayı arasına yan yana iki nokta (..) koymamız yeterlidir.

.edu Eğitim Kurumları: 2 ya da 4 yıllık üniversite ya da kolejler

Ağda yer alan bir bilgi kaynağını kapsamı, doğruluk, yetkinlik, kalite, güncellik, amaç ve maliyeti gibi farklı boyutlarda değerlendirmek mümkündür. Ancak şeffaflık zaten kapsam içinde kendiliğinden var olan dahası web ortamının doğasında varolan bir unsur olduğundan değerlendirme kriterleri arasında yer alan bir unsur değildir.

Farklı birçok çevrimiçi kaynaktan elde edilen bilginin bütünleştirilebilmesi için “sentezleme (synthesize) gereklidir.

.k12 Eğitim kurumları: Lise dengi ve aşağısı resmi eğitim kurumları

Bilgi gereksinimi işlevsel olarak “yeni bilgi için
duyulan gereksinim”, “halihazırda elde olan bilginin
açıklanması için duyulan gereksinim” ve “elde olan
bilginin geçerliliğini ve doğruluğunu saptamak için
duyulan gereksinim” şeklinde üçe ayrılmaktadır.

Bilgi erişim terimi, ilk olarak Calvin N. Mooers
tarafından 1950 yılında kullanılmış ve ardından
1952 yılında Mortimer Taube tarafından bilginin
sistematik hale getirilerek erişilebilir olmasını olanaklı kılan bağlantılı dizinler (coordinate index)
kavramı ile günümüzde sorgulama aşamasında
kullanılan “boolean mantığı” ve “boolean operatörleri” olarak bilinen VE (AND), VEYA (OR),
DEĞİL (NOT) yaklaşımı ortaya çıkmıştır.

Web okuryazarı olabilmek; gereken bilgi kaynaklarına erişebilmeyi, erişilen kaynakları kullanabilmeyi ve yeni bilgi kaynakları yaratabilmek için ağları kullanmayı gerektirir.

İlk olarak 90’lı yılların başında dosya sunucusundaki aranan dosyaları bulmaya yarayan ilk arama motoru “Archie” adı ile kuruldu. Sonrasında, dağınık noktalardaki dokümanlara menü temelli bir arayüz
yardımı ile ulaşılmasını sağlayan “Gopher” ile listelerdeki
siteler üzerinden arama yapılabilen bir servis ortaya çıktı.
Web sitelerinin bilgilerini kullanarak kendi web sitesi açıklamalarını girmelerine imkân sağlayan “Aliweb” gibi uygulamalar hayata geçirildi.

Bir arama motoru web robotu, arama dizini ve kullanıcı arabirimi şeklinde üç temel bileşenden oluşmaktadır. Arama sonuçları genellikle sık tercih edilen internet sayfalarından oluşan listeler şeklinde sunulan bir mekanizmadır. Robot, web üzerinde bulunan web sitesi kaynaklarını ve bunların bağlantılarını
otomatik olarak gezerek sayfa içeriklerini saklayıp, aramada hızlı erişim sağlayacak şekilde dizinlemektedir.
Bu işlem için hazırlanmış yazılımlara robot (bot) ya da web örümceği (spider ya da web crawler) denir. Bu yazılımlar, web siteleri üzerindeki bağlantıları takip ederek buldukları siteleri tararlar ve okunabilir (metin) içeriği arama motorlarının ilgili sunucularında
kayıt altına alırlar. Sayfalarda güncelleme olduğundan bu
işlem belirli periyotlarda tekrar edilerek içeriğin güncelliği
sağlanır. Kullanıcı arabirimi ise oluşturulan dizin üzerinden
kullanıcıların ihtiyaçlarına göre arama yapmasını sağlayan
ve sonuçları listeleyen sayfalardır. Bu arama sayfalarında
anahtar sözcükler verilerek “Arama (Search)” dediğimiz
işlem gerçekleştirilir. Belirtilen sözcüğün geçtiği web sitesi
adresleri liste halinde kullanıcıya sunulur.

Bilinmeyen karakterler için bir yer tutucu olarak
yıldız işareti (*) kullanılırken bir anahtar sözcüğün
önüne koyulan eksi işareti (-) arama sonuçlarından o
kelimenin çıkartmasını, artı (+) işareti ise o kelimenin önemine yapılan vurguyu ifade etmektedir. Bu
şekilde aramalarımızda dışlamak istediğimiz anahtar
sözcükleri eksi işareti ile belirterek gereksiz sonuçların listelenmesinin önüne geçeriz. Ancak bu operatörleri bir arada kullanmamızda mümkündür.

Web üzerindeki kaynaklara ve hizmetlere erişim
ağın doğası gereği birbiriyle bağlantılanmış sayfalar
üzerinden gerçekleşmektedir. Bağlantılar aracılığıyla kaynaklar arasındaki geçişlerimiz webde gezinme
olarak ifade edilmektedir. Bu bağlantıları kullanarak web üzerindeki farklı bir dizi kaynağa erişim
sağlarız.

Anadolu Üniversitesi’nin web sitesine “anadolu.edu.tr” adresi ile ulaşılmaktadır. Alan adında yer alan “anadolu” siteye kolay erişim için tercih edilen çağrışımı, “edu” bu sitenin bir
yükseköğretim kurumuna ait olduğunu ve “tr” ise Türkiye için konumlandırıldığını belirtmektedir.

Ağda yer alan bir bilgi kaynağını kapsamı, doğruluk, yetkinlik, kalite, güncellik, amaç ve maliyeti
gibi farklı boyutlarda değerlendirmek mümkündür.