WEB OKURYAZARLIĞI - Deneme Sınavı - 18

Mesajın oluşturulma sürecinde hangi ortamın kullanıldığı, medya okuryazarı birey tarafından sorulması gereken öncelikli sorulardan biri değildir.

Sistem kavramı; düzenli bir biçimde birbirini etkileyen ve birbirine bağlı birimlerden, değişik bölümlerden oluşan ve genel bir plana göre kurulan, belirli bir sonuca ulaşmak için amaca yönelmiş bir bütünü ifade eder.

ITEA'ya göre teknoloji okuryazarlığının teknolojinin doğasını anlama, teknoloji ve toplum arasındaki ilişkiyi anlama, tasarım süreçlerini anlama, teknoloji kullanma becerileri ve teknoloji seçebilme becerileri olmak üzere beş alt boyutu bulunmaktadır

Teknolojinin temel kavramları; sistemler, kaynaklar, gereklilikler, optimizasyon ve fayda-maliyet dengesi, süreç ve kontrollerdir. Maddelenen bütün seçenekler bunların arasındadır.

"Sistemlerin değişmesine neden olan bilgileri kullanan mekanizmalar ya da faaliyetler" ifadesini, kontroller kavramı karşılamaktadır.

"Bilgi ağlarından bulunan bilgiyi tanımlama, erişme ve kullanma becerisi" ifadesi, seçenek olarak sunulan birçok kavramla ortak noktaya sahip olsa da, en çok web okuryazarlığı kavramıyla örtüşmektedir.

Okuryazarlık tanımı toplumun içinde bulunduğu döneme ve değişen bilgi gereksinimine bağlı
olarak sürekli değişmekte, genişlemektedir. Okuryazarlık uzun yıllar boyunca, toplumun kabul ettiğini alfabe sistemine göre yazılı bir metinde yer
alan harfleri çözümleyebilmek ve yazılı bir metin
üretebilmek şeklinde tanımlanmıştır. Ancak 19.
yüzyılında yaşanan ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmeler, okunma, yazma, dinleme/izleme
biçimlerimizde ve metin algımızda önemli değişiklikler meydana getirmiştir. Bu bağlamda okuryazarlık kavramı da sürekli gelişmiştir. Okuryazarlık ve okuryazar kavramına yüklenen anlamları
ve algıları; alfabeye dayalı okuryazarlık, işlevsel
okuryazarlık, eleştirel okuryazarlık, yeni okuryazarlıklar olmak üzere dört başlık altında toplamak
mümkündür. Okuryazarlık hareketinde birinci
dönem, alfabeye dayalı okuryazarlıktır. Bu yaklaşımda okuryazarlığın alfabe temelinde tanımlanması ve sadece okuma ve yazma eylemlerine odaklanması söz konusudur. İkinci dönem olan işlevsel
okuryazarlık; bireylerin günlük hayatın içerisinde
katılımcı bireyler olmasına odaklanmaktadır.
Üçüncü dönem olan eleştirel okuryazarlık; anlam
kurma sürecinde her türlü varsayımdan, kabulden uzak bir biçimde aktif olmayı, yorumlamayı ve yeniden üretmeyi temel almaktadır ve her aşamada
sorgulama becerisini geliştirmeyi hedeflemektedir.
Dördüncü dönemde ortaya çıkan yeni okuryazarlıklarda ise okuryazarlığın alfabe ve kâğıt temelinden sıyrılması söz konusudur. Başlangıçta yazılı ve
basılı ortamlarla sınırlı olan okuryazarlık anlayışı;
1990’lı yılların başlarından itibaren görsellerin ve
elektronik iletişim araçlarının günlük yaşam içerisinde önemli bir yer edinmesiyle birlikte görsel
ve işitsellerin anlamlandırılması, elektronik donanım ve yazılımların kullanımı da kapsayacak şekilde genişlemiştir.

Eleştirel okuryazarlığı, okuryazarlık hareketinde üçüncü dalga olarak kabul edebiliriz. 1980’li yıllarda ortaya çıkan bu yaklaşımın temelinde eleştirel
kuram (teori) ve eleştirel pedagoji yer almaktadır. En genel anlamıyla eleştirel pedagoji, mevcut
eğitimin sorunlarını tartışan bir eğitim anlayışıdır.
Okul kavramının ortaya çıkışı tüketim toplumunun sonucudur. Okul sistemi, insanları eğitelim
hayat kaliteleri artsın felsefesinden ziyade endüstri devrimiyle birlikte fabrikalarda çalışacak kadar
okuryazar olan ve temel becerilere sahip olan işçilere ihtiyaç duyulduğu için ortaya çıkmıştır. Endüstrileşmeyle birlikte tıpkı kitle üretimi gibi kitle
eğitimi başlamıştır. Bugün biz buna eğitim sistemi
demekteyiz ve bugün hâlâ eğitim sisteminin temel
çıktısı ekonominin ihtiyaç duyduğu bireyi yetiştirmektir. Örneğin; bilgi ekonomisinde bilgiyi yönetebilecek, ağ ekonomisinde ağda var olabilecek
bireye ihtiyaç duyulur; öğrenme çıktısı dediğimiz
şey, diğer bir ifadeyle okulu bitirdiğinizde sahip
olacağınız özellikler de buna göre belirlenir. O bakımdan okullar bireylere mutlu kaliteli bir hayat
yerine iyi bir iş vadederler. Dolayısıyla okul ya da
eğitim sistemi dediğimiz şey aslında tüketim toplumunun var olabilmesine hizmet eden kurumdur.
Apple (1982, 2009) bu anlayış çerçevesinde devlet
aygıtının, bugün kendi vatandaşını basit bir tüketici, dünyayı ise kocaman bir süpermarket olarak
gördüğünü ifade etmektedir. Benzer şekilde Giroux da (2009) vatandaşlığın giderek piyasalaşmaya
tabii olduğunu ve gençlerin de eleştiren özneler olmaktan çok giderek tüketen öznelere dönüştürüldüklerini belirtmektedir.

Eleştirel pedagojinin kurucularında olan
Freire’ye göre günümüz eğitim sistemini “bankacı
eğitim modelinde eğitim” olarak tasvir etmektedir.
Bu modelde günümüz eğitim sistemini tasarruf
yatırımına, öğrencileri yatırım nesnelerine, öğretmenleri ise yatırımcılara benzetmektedir. Öğretmen iletişim kurmak yerine, tahvilleri çıkarır ve
öğrencilerin sabırla aldığı, ezberlediği ve tekrarladığı yatırımları yapar. Bu durum, öğrencilere tanınan
hareket alanının, yatırımları kabul ve tasnif edip
yığmaktan ibaret olduğu “bankacı” eğitim modelidir. Öğrenciler, kendilerine yüklenen yığma malzemeyi istiflemekle ne kadar meşgul olurlarsa eleştirel
bilinçleri de o kadar güdük kalacaktır. Bu modelin
temeli konuyu anlamaktan ziyade ezberlemeye dayanır.

Yeni okuryazarlık kavramlarının ortaya
çıkmasında belirleyici unsur bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerdir.

Yeni okuryazarlıkların ortaya çıkışındaki tetikleyici unsur, 1990’lı yıllardan itibaren gelişimi hız
kazanan bilgi ve iletişim teknolojileridir. Bilgi ve
iletişim teknolojilerindeki gelişme ile okuryazarlık kavramı alfabe ve kâğıt temelinden sıyrılmıştır.
Yazılı metin dışında da görselleri kullanarak anlam
oluşturma süreci ortaya çıkmıştır. Özellikle 1990’lı
yılların başlarından itibaren bilgisayar teknolojilerinin ve elektronik iletişim araçlarının günlük yaşam içerisinde önemli bir yer edinmesiyle birlikte
okuryazarlık anlayışı söz konusu araçlarla üretilen
gerek görsel, gerek işitsel, gerekse metin tabanlı bilgiyi okuma, yorumlama, anlamlandırma ve
üretme boyutunu kapsayacak şekilde genişlemeye
başlamıştır. Ayrıca okuryazarlığın anlamı hangi
konuya değinildiğine göre de göstermektedir (Williams, 2009). Yeni okuryazarlıklar; hangi konu
ile ilgili ise o konuya dair erişim, analiz, üretim,
değerlendirme süreçlerini ve bu süreçlerle ilgili becerileri kapsamaktadır. Günümüzde herhangi bir
alandaki bilgi; ses, müzik, durağan yahut hareketli
görüntü ve etkileşimli ögeler da barındırabilir. Bu
nedenle okuryazarlık kavramı sadece yazı boyutundan sıyrılmış söz konusu işitsel ve görsel öğeleri de
kapacak şekilde çok boyutlu hâle gelmiştir. Bilgi;
metin, ses, görüntü ya da bu ortamların bir arada
kullanıldığı çokluortamlar aracılığıyla sunulabilir.
Bilginin çoklu ortamda sunumu yapabilmek için
metin, ses, görüntüyü bir araya getirerek kompozisyon oluşturacak temel kuralları bilmek ve ilgili
teknik beceriye sahip olmak gerekir.

Bilgisayar kullanabilme beceri, bilgi çağında
yaşayan bireylerden beklenen özelliklerden biridir.
Bilgi toplumu süreciyle birlikte bilgisayar kullanımı
günlük yaşam dinamiklerinden biri hâline gelmiştir. Bu bağlamda kişinin günlük hayatında gerekli
olan bilgisayar becerileri bilgisayar okuryazarlığı
olarak nitelenmiştir. Teknolojinin gelişimiyle birlikte kapsamı sürekli değişse de en genel tanımıyla
bilgisayar okuryazarlığı; bilgi toplumunda yaşayan
bir bireyin bu çağda yaşamanın bir gereği olarak
başarılı ve etkin olabilmesi için bilgisayarla her ne
yapması gerekiyorsa onu bilmesi ve bilgisayarlar
hakkında gerekli bilgiye sahip olması demektir.
Bilgiyi elde etmede, iletişim kurmada ve sorun çözmede bilgisayarı kullanabilme becerilerini kapsar.

Bilgisayar okuryazarlığı; bilgisayardaki dosyaların yönetimi, kelime işlemci yazılımı kullanımı,
hesap tabloları yazılımı kullanımı, sunum yazılımlarının kullanımı, veri tabanı yazılımı kullanımı,
iletişim yazılımlarının kullanımın kapsar. ECDL
vakfı tarafından gerek Avrupa gerekse dünya çapında organize edilen Avrupa Bilgisayar Yetkinlik
Sertifikası (European Computer Driving License, ECDL) programı bilgisayar okuryazarlığı konusunda yaygın olarak kullanılan standartlardır

Modül 1- Temel bilgisayar bilgisi: Bu modül, kişisel bilgisayarların temel fiziksel yapısı, veri kaydı ve bellek gibi temel kavramlar, bilgi ağlarının genel durumu, bilgisayar
güvenliği ve yasal konuları, işletim sistemlerinin temel fonksiyonlarını kullanabilme,
masaüstü ortamını etkin biçimde işletebilme, dosya, dizin ve klasörleri yönetebilme,
kopyalama, taşıma, silme, araçların yönetimini kapsamaktadır.

Teknoloji okuryazarlığı; insanların amaçlarına en uygun araçları seçebilmelerini,
ürünleri doğru bir biçimde kullanmalarını, ortaya
çıkabilecek aksaklıklarla başa çıkabilmelerini ve
teknolojinin kullanımı konusunda bilinçli kararlar
alabilmelerini sağlar. Teknoloji okuryazarlığı, teknolojinin doğasını, teknoloji ve toplum arasındaki ilişkiyi anlamayı, teknolojik tasarım süreçlerini kavramayı, içerisinde bulunduğumuz
teknolojik dünya için ilgili yetenekleri
geliştirmeyi ve kendine uygun olan, tasarlanmış, teknoloji alanlarını seçmeyi içerir

İşlevsel okuryazarlık yeni okuryazarlıklardan biri olmayıp, 1970'li yıllarda ortaya çıkmış olan ve okuma yazma ve aritmetikle ilgili edinilen bil ve becerilerin birçok alanda kullanılabilme durumunu ifade eder.

McLaughlin ve DeVoogd'un (2004) ortaya koyduğu üç temel okuryazarlık ilkesi; çok yönlü bakış açılarını kullanarak metinde yer verilmeyen veya çekinik kalmış olan şeyleri hayal etmek, güç açısından farklılıkları içeren ilişkileri inceleme ve çözümleme ve son olarak, toplumsal adalalet açısından harekete geçmek amacıyla okuryazarlık uygulamalarını kullanmaktır.

Doğru yanıt D şıkkıdır.Medya okuryazarlığının temel kavramları; üretim, dil, hedef kitle ve temsiliyettir.

Temelinde eleştirel kuram ve eleştirel pedagojinin bulunduğu okuryazarlık türü eleştirel okuryazarlık veya üçüncü dalga okuryazarlık olarak adlandırlır.