WEB'DE TELİF HAKLARI VE ETİK

Bilginin özgürleşmesi olarak nitelenen bu süreç internetin hem bilgi, sanat, kültür ve eğlence açısından hem kaynak hem diğer kaynakların interaktif olarak buluşabildiği sanal bir ortam, hem de paylaşım ve erişim noktası olması sonucunu doğurmuştur.

Sermayenin halen devam eden serüveni günümüze ulaşana kadar dört tane sanayi devrimine tanık olmuştur. Buharı ve suyun gücünün sanayiye katılması birinci devrim olarak adlandırılmıştır (endüstri 1.0). Bunu seri üretimin başlaması ve seri üretim bantlarının endüstriye entegrasyonu (endüstri 2.0), dijitalleşme süreci ile birlikte bilgi teknolojilerinin sanayide kullanımı (endüstri 3.0) süreçlerinin her biri ayrı bir devrim olarak nitelendirilmiştir. Dördüncü sanayi devrimi ise cihazlara akıl katılması olarak adlandırılmıştır(endüstri 4.0).

Endüstri 4.0 terimi ilk olarak 2011 yılında Hannover Fuarında kullanıldı.

Dijitalleştirme, analog formatta bulunan verilerin saklama, kaydetme, aktarma, işleme vb. amaçlarla sayısal, dijital formata dönüştürülmesidir.  Dijitalleştirmenin, veriye erişim imkanlarını arttırarak hayatımızı kolaylaştırdığı açıktır. Dijitalleşmeyle birlikte eser internet ortamında daha kolay ve hızlı bir şekilde çoğaltılabilir, aktarılabilir ve paylaşılabilir olmuştur. Bu durum, fikri hak ihlallerini öngörülemez ve teknik olarak önlenemez şekilde arttırmıştır. Fakat dijitalleşirken eserin niteliği ve içeriği herhangi bir şekilde değişime uğramaz.

Etiğin koruyucusu olarak hukuk önem
kazanmaktadır. Etiğin teknolojiye hakimiyeti ancak hukuk ile mümkündür

Geleneksel sektörün, masrafın kullanıcıya yansıyacağı bir modele doğru mecburi istikamet oluşturmadan, kullanıcının davranışlarıyla beslenen işletme modeline doğru yönelmesi daha uygun olacaktır. Böylece kullanıcı, reklamlı içeriği bedelsiz mi yoksa reklamsız içeriği abonelik vb. ödeme modellerle bedelli mi kullanacağına kendisi karar verebilecektir. Bir örnek verecek olursak online müzik dinleme platformu olan Spotify, benzer şekilde ücretli-reklamsız ve ücretsiz-reklamlı abonelik paket alternatifleri sunmaktadır. Bu şekilde bilişim sektöründe zamanla farklı yöntem ve tekniklere dayanan yeni ticari iş modelleri geliştirilecektir.

Veri, “olgu, kavram ya da komutların, iletişim, yorum ve işlem için elverişli biçimsel ve uzlaşımsal bir gösterimi” şeklinde tanımlanır.

Fikri hakların dünya ticaretinin bir parçası olduğu TRIPS Anlaşmasının Dünya Ticaret Örgütü bünyesinde ele alınmasıyla
kabul edilmiştir.

Web’deki telif hakkı ihlallerine yaptırımlar kanunların verdikleri cezalarla sınırlıdır. Bu ceza hürriyeti kısıtlayıcı hapis cezası olabileceği gibi zararı tazmine yönelik tazminata hükmedilmesi veya idari para cezası şeklinde olabilir. Bir de internete özel erişimin engellenerek ihlalin ortadan kaldırılmaya çalışılması hususu vardır. Hukukumuzda FSEK’te düzenlenen hakların ihlali durumunda FSEK ek m. 4’e dayanarak erişim engellemesi yapılmaktadır.

Bilgi ise veri ile anlamın birleşmiş halidir. Veri bilginin hammaddesidir.

A,B,C ve E şıklarında verilen ifadeler sanayi toplumunun başlıca sosyo-ekonomik özelliklerindendir. Sanayi toplumunda sosyal değişimlerde itici güç işçi hareketleri ve grevler iken; bilgi toplumlarında bunların yerini sivil hareketler ve sorunlar almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Verilen değerlerden I. Temel insan hakları & II. İnsancılık  sanayi toplumunun etik standartları iken;

III. Öz disiplin & IV. Toplumsal katılım bilgi toplumunun standartlarıdır. Doğru cevap E'dir.

Dört büyük sanayi devrimi ve özellikleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Bu bağlamda doğru seçenek E'dir. 

Endüstri 4.0 terimi ik olarak 2011 yılında Hannover Fuarında kullanıldı. Ekim 2012 yılında ise Robert Bosh GmbH ve Kegarmann çalışma grubu oluşturularak hazırladıkları dördüncü sanayii devrimi dosyasını Alman Federal Hükümetine sundular. Doğru cevap B'dir.

Bilişim konusunda ortaya çıkan etik sorunlara öneriler geliştirmek üzere faaliyet gösteren bazı uluslararası yapılar vardır. Birleşmiş Milletler, G8 Ülkeleri, OECD, Avrupa Konseyi bu yapılardandır. Doğru cevap C'dir.

Web’deki telif hakkı ihlallerine yaptırımlar kanunların verdikleri cezalarla sınırlıdır. Bu ceza hürriyeti kısıtlayıcı hapis cezası olabileceği gibi zararı tazmine yönelik tazminata hükmedilmesi veya idari para cezası şeklinde olabilir. Bir de internete özel erişimin engellenerek ihlalin ortadan kaldırılmaya çalışılması hususu vardır. Hukukumuzda FSEK’te düzenlenen hakların ihlali durumunda FSEK ek m. 4’e dayanarak erişim engellemesi yapılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Fikri Mülkiyet: İnsan zekasının, yaratıcılığının entelektüel birikimin ortaya çıkardığı müzik, edebiyat, bilimsel buluşları içine alan ürünleri kapsamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Endüstri 4.0 ile kastedilen, endüstride üretimin ve taşıma zincirinin sanal ve reel süreçlerin birarada kullanılarak, artan dijitalleşmeye dayalı olarak birbirine bağlı ve birbiriyle iletişim halinde ve otomatize bir şekilde gerçekleştirilmesidir. Gelişen bilgi ve iletişim teknolojilerinin sayesinde yaşanan bu devrim iş dünyasının fiziki, organizasyonel ve zamansal olarak iş modellerinin alışılmış yapısını değiştirmekte; diğer bazı işletme modellerini ise ortadan kaldırmaktadır. Amazon’un, Mechanical Turk adında ayrı bir internet sitesiyle kitle kaynak kullanımı (Crowdsourcing) imkanı sağlaması bu tarz bir değişime örnek oluşturur.

Mechanical Turk, Futurist Ufuk Tarhan tarafından, Amazon’un hala insanlar tarafından yapılması daha efektif olan dijital işleri yaptırmak isteyenlerle, yapabilecekleri buluşturduğu bir “online işgücü pazar yeri” (online işçi pazarı) olarak tanımlanmıştır.

Dijitalleştirme, analog formatta bulunan verilerin saklama, kaydetme, aktarma, işleme vb. amaçlarla sayısal, dijital formata dönüştürülmesidir. Formatın bu şekilde değiştirilmesiyle veri dijital ortam ile uyumlu hale gelir ve elektronik cihazlar tarafından okunabilir hale gelir. Dijitalleşme teknolojide bugün ulaştığımız noktanın başlangıç sürecidir. Günümüzde gelişmiş ülkeler açısından artık bu sürecin tamamlanmış olduğu söylenebilir. Artık deneysel çalışmalar, analog formatın dijitale dönüştürülmesinden çok dijitalleşen cihazların birbiriyle irtibatı ve sensörlerin ortam bilgisini bu cihazlara iletimi üzerine yoğunlaşmaktadır.Kasete kayıtlı parçaların mp3 formatına dönüştürülmesi birer işleme değil, sadece (dijitalleştirerek) çoğaltma işlemidir. Doğru cevap A'dır.