WEB'DE TELİF HAKLARI VE ETİK - Deneme Sınavı - 2

İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu (ICANN, İngilizce Internet Corporation or As­ signed Names and Numbers), internetin iş dünyası, teknik, akademik ve kullanıcı gruplarının geniş katılı- mıyla uluslararası düzeyde organize olmuş, kâr amacı gütmeyen bir özel sektör kuruluşudur. ICANN’ın görevi, interneti çalıştırmak değil, aksine, merkezi bir koordinasyon gerektiren teknik, idari ve politika geliştirme görevlerini koordine etmektir.

İnternet Süjelerinin Tanımları

5651 Sayılı Kanun, konumuzla ilgili pek çok hususu ve terimi mevzuatımızda ilk kez tanımlayan kanun olma özelliğine sahiptir. Bunlardan bazıları şu şekildedir;

Bilgi: Verilerin anlam kazanmış biçimini,
Veri: Bilgisayar tarafından üzerinde işlem yapılabilen her türlü değeri,

İnternet ortamı: Haberleşme ile kişisel veya kurumsal bilgisayar sistemleri dışında kalan ve kamuya açık olan internet üzerinde oluşturulan ortamı,

İnternet ortamında yapılan yayın: İnternet ortamında yer alan ve içeriğine belirsiz sayıda kişile- rin ulaşabileceği verileri,

Erişim: Bir internet ortamına bağlanarak kullanım olanağı kazanılmasını,

Yer sağlayıcı: Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri,

Erişim sağlayıcı: Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü gerçek veya tüzel kişileri,

İçerik sağlayıcı: İnternet ortamı üzerinden kul- lanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişileri,

Erişimin engellenmesi: Alan adından erişimin engellenmesi, IP adresinden erişimin engellenme- si, içeriğe (URL) erişimin engellenmesi ve benzeri yöntemler kullanılarak erişimin engellenmesini,

Fikri haklar günümüzde teknik açıdan sıklıkla uygun teknolojik önlemlerle korunurlar. “Dijital Haklar Yönetim Sistemi” bu önlemlere verilen genel addır. Sayısal/Dijital Hak Yönetimi’ni (Digital Rights Management = DRM) teknolojik önlemler, dijital haklar yönetim sistemi ve hak yönetim bilgisi unsurları çerçevesinde açıklayabiliriz. Bu teknolojiyi ilk kullanan şirket 1980 yılında bilgi- sayar oyunları ve programlarını kopyalamadan vb. korumak için kullanan IBM şirketidir. DRM adını sıkça DVD ve CD’lerin içeriklerini koruma konusunda duyurmuştur.

Meslek birlikleri: Kanun koyucu tarafından eser sahibinin haklarını takip etmekle hak ve yet- kilendirilmiş kuruluşlardır. Mü-Yap, Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliği (MESAM), Türkiye Gü- zel Sanat Eseri Sahipleri Meslek Birliği (GESAM), Türkiye Basım Yayın Meslek Birliği (TBYM) vb.

ISBN (International Standart Book Number), hızla değişen ve gelişen dünyamızda artan bilgi üretimini izleyebilmek ve geniş çapta kullanıma sunmak için 1970 yılında Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO) tarafından hazırlanan ve üye ülkelerin onayı ile yürürlüğe giren bir numaralama sistemidir. ISBN sistemi bibliyografik künyesi belirli tek bir materyali (kitap, e-kitap, eğitim amaçlı yayınlanan CD, DVD, VCD, yazılım vb.) temsil eden 5 küme altında 13 rakamdan oluşan uluslararası bir numaralama sistemi ile standardize şekilde işaretlemek suretiyle yayımlanan materyallerin kimliğinin tespit edilebilmesidir.

ISSN (International Standart Serial Number) ise, 1972 yılında ISO standardı olarak yürürlüğe giren bir periyodik yayın numaralandırma sistemidir. ISSN belirli bir süreli yayın (devamlı kaynak veya devam eden süreli yayın) için oluşturulan ve süreli yayının adına bağlı 2 küme ve 8 haneden oluşan uluslararası bir numaralama sistemidir. ISSN numaralarının kullanılmasının amacı, ISBN’de olduğu gibi, belirli bir yayımcının yayınladığı materyallerin kimliğinin tespit edilebilmesidir.

Sayısal nesne tanımlayıcısı (İngilizce: digital object identifier veya DOI) elektronik bir belgenin güncel konumuna bağlı olmayan kalıcı bir tanımlayıcıdır. Bir DOI için tipik bir kullanım, bilimsel bir makaleye eşsiz bir tanımlayıcı sağlamak içindir, böylece herhangi bir kişi bu makalenin ayrıntılarını ve belki makalenin tamamını elde edebilir.

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

‘‘.com.tr’’ Ticari özel ve tüzel kişiliklere, tahsis edilmiştir.

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

 ‘‘.net.tr’’ İnternete ilişkin erişim hizmeti, in­ternet üzerinden web, portal, tarama, e- posta vb. katma değerli, geniş ölçekli hizmetler ve uygulama servis sağlayıcılığı hizmetleri veren kurum ve oluşumlara, tahsis edilmiştir.

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

 ‘‘.org.tr’’ Vakıf, dernek, sivil toplum örgütü vb. kuruluşlar ve oluşumlara, tahsis edilmiştir.

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

 ‘‘. web.tr’’ Kişisel ve kurumsal başvurunun (ge­nel) yapılabildiği ve ‘ilk gelen’ alır ve ‘alan adı – kişi/kuruluş adı ilişkisi aranmaz’ ilkeleri ile ad tah­sisi yapılan alt alan adlarına, tahsis edilmiştir.

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

‘‘.gov.tr’’ T.C. Devlet kurum ve kuruluşlarına,

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

 ‘‘.av.tr’’ Serbest avukatlar, hukuk büroları ve avukatlık ortaklıklarına, tahsis edilmiştir.

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

 ‘‘.dr.tr’’ Tıp doktorları, doktor ortaklıkları, has­taneler ve Sağlık Bakanlığı birinci basamak sağlık kuruluşlarına, tahsis edilmiştir.

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

 ‘‘.bel.tr’’ T.C. İl, ilçe ve belde belediye teşkilat­larına, tahsis edilmiştir.

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

 ‘‘.k12.tr’’ T.C. MEB’ ce onaylanmış ilköğretim ve liselere, tahsis edilmiştir.

Türkiye ‘‘ikinci düzey alt alan adı’’ modelini be­nimsemiştir. Alan Adı Yönetimi tarafından tahsisi yapılan ikinci düzey alan adları;

 ‘‘.edu.tr’’ T.C. YÖK’ ce onaylanmış yükseköğ­retim kurumlarına, tahsis edilmiştir.

İnternetin muhteşem gücünün farkına varan firmalar mallarını daha geniş kitlelere pazarlayabilmek, hizmetlerini götürebilmek amacıyla, genelde marka veya işletme adı veya unvanı, şirket adı ile aynılık arz eden kendi alan adları altında web siteleri açıp, burada sergiledikleri ürünlerini satışa sunmakta,
reklamlarında ve ürünlerinde internet adreslerini vererek müşterileri ile ilişkilerini bir nevi bu web sitesi üzerinden temin etmektedirler. Bu anlamda internet alan adlarının (Domain Names) büyük bir reklam ve pazar gücüne sahip olduğu kuşkusuzdur.

Alan adlarının öneminin giderek artması bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Tacirler, kendini ve işletmesini tanıtmaya yarayan işaretlere (marka, işletme adı, ticaret unvanı) göre alan adı satın almak istemektedir.

En güncel ve aktif başvuru kabul eden merkez  WIPO’dur