WEB'DE TELİF HAKLARI VE ETİK - Deneme Sınavı - 8

Bunlardan eser sahibinin tanınmasına engel oluşturmayacak olduğu kabul edilen Hyperlink ve Deep-Link için bir ihlalden bahsetmek imkansızdır. Fakat link verilirken eser sahibinin tanınması imkansız olan Inline-Link ve Frame-Link için durum farklıdır. Bu şekilde link verildiğinde, kullanıcının hangi sayfanın görüntülendiğini bilme, eser sahibinin tanınması imkanı kısıtlı, hatta imkansızdır. Bu durumda eser sahibinin rızasını gerektiren bir kullanımdan bahsedilir ve eserin, çeşitli kullanımlarına açık olan, internete konmasının link verme hususunda örtülü rıza anlamını taşıyıp taşımadığı konusu tartışmalıdır.

Eser üzerindeki hakların bütünüyle devredilmesi “devir” işlemidir.

Bağlantılı hakların FSEK tarafından korunma süresi kural olarak 70 yıldır. Sürenin nasıl hesaplanacağı FSEK m. 82’de V – VII. bentlerde düzenlenmiştir

Ortada eser sahibine ait fikri bir çabanın sonucu oluşmuş bir fikri ürün olması gereken şart genel şartdır.

Fikri ürün tasarrufa elverişli olacak ve üçüncü kişilerce algılanabilecek nitelikte bir şekle bürünmüş olan şarta denir.

Manevi hakları kendi namlarına kullanabilecek kişiler kanunda sırasıyla şu şekilde sayılmıştır:

- Eser sahibi tarafından belirlenen kişi veyakişiler

- Eser sahibi tarafından tayin edilmişse vasiyeti tenfiz memuru

- Sağ kalan eş ile çocuklar

- Mansup mirasçılar

- Anne - baba

- Kardeşler

Eser sahibinden veya mirasçılardan hakları devir ve lisans alınmasına aslen iktisap denir.

Eser sahibi veya mirasçıdan mali hakları iktisap eden kişinin bu hakları 3. Kişilere devretmesi veya lisans vermesine devren kitap denir.

- Mevcut (müstakil, orijinal) bir eserden yararlanılarak oluşturulmuştur.

- İşlenen eserin içerdiği orijinal eser, sahibinin hususiyetini belirli bir ölçüde korumaya devam eder.

- İşleyen kişi, işlenen eser sahibinin verdiği izin ölçüsünde işlediği eserden faydalanır.

- Anılan özellikler nedeniyle mevcut eserden bağımsız değil, ona bağlı bir eserdir.

Kanun koyucu her fikri korumak ve fikrin sahibine mutlak hak vermeyi bilgi ve kültürün yayılması, teknolojinin gelişimi açısından riskli bulduğundan telif hakkına sahip olunması için kanunun düzenlediği şekilde bir eserin varlığını aramaktadır. Kanunun bir eserde aradığı şartlar; genel şart, şekli şart, sübjektif şart ve objektif şart olarak sınıflandırılabilir. Genel şart, ortada eser sahibine ait fikri bir çabanın sonucu oluşmuş bir fikri ürün olması olarak tanımlanmaktadır.

FSEK m. 1/B’de sayılan eser türleri şunlardır: • İlim ve edebiyat eserleri
• Musiki eserleri
• Sinema eserleri
• Güzel sanat eserleri

Doğru cevap B'dir.

Bilgisayar programları birbirinden ayrılması ve gözlemlenmesi mümkün olan şu unsurlardan oluşur ve unsurların hepsi FSEK tarafından korunmaz:

Program akışı ile kaynak ve nesne kodu FSEK tarafından korunurken, algoritma ve kullanıcı arayüzü FSEK tarafından korunmamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Eser sahibinin mali hakları; çoğaltma, yayma, umuma iletim, işleme ve temsil hakkıdır. Maneci hakları ise kamuya sunma, adın belirtilmesi, eserde değişiklik yapılmasını önleme, eserin aslına ulaşma, teşir ve eseri tahrip etmeyi engelleme hakkıdır. Doğru cevap D'dir.

Bir eserin yasada sınırlı olarak belirlenmiş mali haklarının değerlendirilmesi, vasiyet, lisans, yazılı bir sözleşme yoluyla devredilmesi veya bu hakların kullanım yetkisinin verilmesi başta olmak üzere her türlü hukuki işleme konu edilmesi münhasıran eser sahibine aittir. Bu haklar manevi haklardan farklı olarak miras ile mirasçılara intikal ederler. Bunlardan biri olan lisans; eser sahibinin eser üzerindeki hakları değil "kullanma yetkisini" vermesidir. Doğru cevap E'dir.

Tiyatro oyununun sahnelenmesi sırasında fotoğrafının çekilmesi o tiyatro eserinin çoğaltılması anlamına gelmezken, oyunun kameraya çekilmesi o oyunu algılanabilir kıldığı için bir çoğaltmadır. Dolayısıyla önemli olan o eserin türüne uygun teknik yöntemle çoğaltmanın yapılması şarttır. Doğru cevap A'dır.

Kanunda geçen “Bütün fikir ve sanat eserlerinin, (...) kar amacı güdülmeksizin şahsen kullanmaya mahsus çoğaltılması mümkündür. Ancak, bu çoğaltma hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar veremez ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olamaz.” şeklindeki ifadeden şahsi kullanım istisnasından söz edebilmek için şu şartların bir arada bulunması gerektiği anlaşılmaktadır:

Çoğaltmanın şahsen (özel, hususi) kullanım amacıyla yapılmış olması,

Çoğaltılanın FSEK kapsamında korunan bir eser olması,

Çoğaltmada kar amacı güdülmemiş olması,

Çoğaltmanın her ne sebep olursa olsun hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar verememesi

Ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olmaması.

Doğru cevap B'dir.

Fonogram Yapımcısı: Sözlü ya da sözsüz tüm eserlerin ilk tespitini yapan ve bu durumun hukuksal sorumluluğunu yüklenen kişidir. (Eser Sahibinin Haklarına Komşu Haklar Yönetmeliği) Doğru cevap D'dir.

İnternet servis sağlayıcıları (İSS) tarafından gerçekleştirilen hak ihlallerini ortadan kaldırmak için FSEK, Amerikan Dijital Çağ Telif Hakları Kanunu’ndakine (DMCA) benzer bir uyar-kaldır sistemi kurmuştur. FSEK’te bu sistemle eser sahibine iki aşamalı bir koruma sağlamaya çalışılmıştır. FSEK ek madde 4/III’te yer alan ve uyar-kaldır sistemi olarak adlandırabileceğimiz bu düzenleme uyarınca ilk aşamada bilgi içerik sağlayıcısına müracaat edilerek ondan ihlalin sona erdirilmesi talep edilecektir. Şayet bu ihlal, üç gün içinde durdurulmaz ve devam ederse bu taktirde sistemin ikinci aşaması olan erişimin engellenmesinin talep edilmesi safhasına geçilecek ve hakkı ihlal edilen kimsenin Cumhuriyet savcısına müracaat etmesi gerekecektir. Cumhuriyet Savcılığına yapılacak müracaatta, servis sağlayıcıdan, bilgi içerik sağlayıcısına verilen hizmetin durdurulması talep edilecektir. Düzenle- me tam olarak bir uyar-kaldır sistemi oluşturulmamış; uyar-kaldır aşaması, düzenleme içinde geçen üç günlük süre şeklinde, erişimi engelleme aşamasına mecburi geçiş için atılması gerekli bir adım olarak düzenlemede yerini almıştır. Doğru cevap E'dir.