WEB'DE TELİF HAKLARI VE ETİK - Deneme Sınavı - 11

Telif haklarına ilişkin karşımıza çıkan ilk önemli sözleşme Bern Sözleşmesi'dir. Edebiyat ve sanat eserlerinin korunmasına ilişkin Bern Sözleşmesi 9 Eylül 1886 tarihinde on bir devlet arasında Paris’te imzalanmıştır. Bern Sözleşmesi’ne 1967 yılında eklenen önsözde de belirtildiği gibi sözleşmenin amacı üye ülkelerde eser sahiplerinin eserleri üzerindeki haklarının mümkün olduğunca etkili ve uyumlu bir şekilde uluslar arası düzeyde korunmasıdır. Bu amaca ulaşmak için üye devletlerin milli hukuklarında düzenlemeleri zorunlu olan asgari (minimum) hakları düzenlemiş olan sözleşme, üye ülke sayısını arttırarak üye ülkelerde etkin korunmanın en azından belirlenen asgari haklar çerçevesinde sağlamaya çalışmıştır. Bern Sözleşmesi’inde asgari haklar ilkesinin yanında karşılıklılık ilkesi ve eşit işlem ilkesi de benimsenmiştir. Doğru cevap E'dir.

Bilgi teknolojilerinin getirdiği yenilikler sayesinde eserin de paylaşımı ve ona erişim kolaylaşmış, eserin kullanımı sınırların ötesine taşınmıştır.

Netiket

Sinema eseri gibi görsel-işitsel eserler içindeki ses tespitleri hariç olmak üzere, bir icrada yer alan seslerin veya diğer seslerin veya ses temsillerinin tespit edildiği ses taşıyıcısı fiziki ortamdır. Kasetler, örnek olarak verilebilir.

2002

Yayın

Bern Sözleşmesi

Telif hakları hukuku ile ilgili ulusal düzeyde temel düzenleme, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’dur (FSEK).

Komşu Haklar

Fikri ve sınai mülkiyet haklarının uluslar arası boyutu göz önünde bulundurularak uluslar arası korumanın tüm devletlerde aynı seviyede ve tam olarak sağlanması ihtiyacını karşılamak için Sahte Mal Ticareti Dahil Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları (TRIPs) Sözleşmesi 1994 yılında Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ/WTO) kurucu anlaşmasının “mütemmim cüzü” olarak kabul edilmiştir. Aynı zamanda Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Sözleşmesi’ne (GATT) ve DTÖ’ye üye ülkelerin
hepsinin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde TRIPs Sözleşmesi’ni uygulamaya koyma mecburiyeti getirilmiştir. Hiç şüphesiz ki bu mecburiyet TRIPs’in etki alanını Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü’nün etki alanından daha geniş bir noktaya taşımıştır.
Sözleşme, telif hakları, ticari markalar, coğrafi işaretler, tasarımlar, patentler, entegre devre tasarımları, ticari sırlar ve açıklanmamış bilgiyi kapsamaktadır. DTÖ’nün kurucu anlaşmasına ek niteliğinde düzenlenen bir metin olarak temel amacının uluslararası ticaretin önündeki engellerin azaltılması ve kaldırılması, fikri mülkiyet haklarının uygulamada serbest ticarete engel oluşturmamasının sağlanmasının olduğu belirtilmelidir. TRIPs, bu amaca hizmet eden, oluşturduğu fikri mülkiyet hakları koruma sistemi açısından bugüne kadar düzenlenmiş en kapsamlı uluslararası metindir. Diğer uluslararası düzenlemelerin korumaya dair tüm esaslarını kabul etmekle birlikte onlardan daha geniş bir koruma sistemi oluşturmaktadır. Ayrıca üye ülkeler arasındaki olası ihtilafların çözümüne yönelik hükümler içermektedir.

Kullanıcının internetten faydalandığı alanları bilim – kültür, eğlence ve ticaret olarak üçe ayırabiliriz. Bu alanlar aynı zamanda kullanıcının, eser sahibinin
ve bağlantılı hak sahibinin haklarının kaynağı olan,
eserden de faydalanma alanlarıdır.

“Multimedya” kavramı ise “çoklu ortamlı iletim” demektir

Fikri mülkiyet hakları insanın düşüncesine, zihinsel faaliyetlerine, emeğine dayanan, bunlar sonucunda ortaya çıkmış ürünlere dayanan, varoluş nedeni bu ürünler olan haklardır.

Sinai haklar:

• Marka
• Patent
• Coğra İşaret
• Faydalı Model
• Endüstriyel Tasarım
• Entegre Devre Topografyaları
• Yeni Bitki Çeşitleri Üzerinde İslahçı Hakları

Telif hakları düzenlemeleri ile kanun eser sahibine herkese karşı ileri sürülebilen haklar vermiştir. Söz konusu mutlak haklar sayesinde eser sahibi çoğaltma, iletim, dağıtım, satım, kira, ödünç verme gibi eserin
tüm yararlanma şekillerine sadece kendisi sahip hale gelmekte ve eser üzerindeki mali haklarını kime, ne
kadar ve nasıl kullandıracağını belirleme yetkisine de kavuşmuş olmaktadır

Eser sahibinin hakları mali ve manevi haklar olmak üzere iki ana başlık altında incelenir.

Derleme Eser
Özgün eser üzerindeki haklar saklı kalmak kaydıyla, ansiklopediler ve antolojiler gibi içeriği seçme ve düzenlemelerden oluşan ve bir düşünce yaratıcılığı sonucu olan eserdir. Belirli bir maksada göre ve özel bir plan dahilinde seçilmiş ve toplanmış eserlerin düzenlenmesinden oluşur

Bağlantılı Haklar
Eser sahibinin manevi ve mali haklarına zarar vermemek kaydıyla komşu hak sahipleri ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren film yapımcılarının sahip olduğu haklardır

Tespit
Seslerin veya ses temsillerinin veya ses ve görüntülerin anlaşılabilecek, çoğaltılabilecek veya iletilebilecek şekilde bir araca kaydedilmesi işlemidir.

Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelerin neticesinde Roma Sözleşmesi hükümlerini, icracı sanatçılar ve fonogram
yapımcıları açısından yeni koşullara uyarlamak ve daha etkin bir koruma sağlamak amacıyla WIPO Komitelerinde yürütülen çalışmalar sonucunda, “WIPO İcralar ve Fonogramlar Sözleşmesi (WPPT) 1996 yılında 178 ülke tarafından kabul edilmiş ve 30 ülkenin onayı ile 2002 yılında yürürlüğe girmiştir