VİRAL HASTALIK TEŞHİSİ

Ölümden sonra dokuların herhangi bir dış faktörün etkisi olmaksızın kendi enzimleriyle tahrip olması ve erimesine otoliz adı verilir.

Otoliz olayına değişik mikroorganizmaların da katılması durumunda kokuşma (putrifikasyon) oluşur.

Kanın pıhtılaşmasını engelleyen kimyasal maddelere antikoagulan madde adı verilir.

Pratikte en çok kullanılan antikoagulan madde etilen diamin tetra asetik asitin potasyum tuzudur (EDTA K3). Bunun dışında sodyum sitrat, potasyum sitrat ve heparin de aynı amaçla kullanılmaktadır.

Teşhis materyallerinin nakledilmesinde kullanılmak üzere hazırlanmış sterilizotonik sıvı veya yarı katı ortamlardır.

Özel transport vasatı bulunamadığı durumlarda antibiyotikli steril fizyolojik tuzlu su kullanılabilir.

Yayılma hızı oldukça yüksek olan ve bölgeler arasında yayılma eğilimi gösteren hastalıklara epidemik hastalık denir.

Soğuk zincir bir maddenin sahip olduğu özelliklerini koruyabilmesi için kaynağından başlayarak nakledileceği yere kadar uygulanması zorunlu olan muhafaza ve taşıma koşullarını ifade eder.Biyolojik maddelerin kısa süreli nakilleri ortam ısısının +2 ile +8°C arasında sabit tutulması ile yapılabilir. Bazı biyolojik maddelerin nakledilmesinde ise soğuk zincir şartlarının (-20°C) olması gereklidir.

 Hücre kültürüne ekim için virusu şüpheli materyalden steril izotonik bir sıvı ortama almak, bakteri ve mantar kontaminasyonlarını elimine etmek ve hücre kültüründe oluşabilecek toksik etkiyi en aza indirmektir.

Hücre kültürüne ekim (inokulasyon) için hazır hale getirilen teşhis materyaline inokulum denir.

Katı bir maddeyi sıvı bir madde içinde eritmek veya homojen olarak karışırarak süspansiyon haline getirmek üzere pipet yardımıyla çekme-boşaltma işlemlerinin birbiri ardına yapılmasını ifade eder. Bu işlem aynı zamanda birden fazla sıvı maddeyi homojen olarak karıştırabilmek amacıyla da uygulanabilir.

Santrifüj edilerek löykosit tabakası ayrılır. Bu işleme 3 kez devam edilir. Mümkün olduğunca saf (eritrosit ve plazmadan arınmış) löykosit elde etmeyi amaçlayan bu işlem “löykosit yıkama” olarak tanımlanır.

•Transport vasatı veya PBS içerisinde laboratuvara gelen svab örnekleri öncelikle özel çalkalayıcılarda (vorteks) işlenir ve svab pamuğu tüpün duvarında sıkıştırılarak viruslu materyalin pamuktan sıvıya geçmesi sağlanır. Svab çubuğu otoklavlanarak atılır.

•Elde edilen viruslu sıvı materyal (+4)°C’de 3000 devir/dk hızda 10 dk santrifüj edilir.

•Süpernatant başka bir tüpe alınarak antibiyotik ilavesi yapılır.  Kontaminasyon kontrolü yapıldıktan sonra inokulum olarak kullanılır.

1.Virus partikülünün tespiti

2.Virus izolasyonu ve identifikasyonu

3.Viral antijenlerin tespiti

4.Viral nükleik asit tespiti (moleküler yöntemler)

5.Virusa spesifik antikorların tespiti (serolojik yöntemler)

Virus partikülünün tespiti viruslu materyallerin elektron mikroskopta incelenmesiyle yapılabilir. Bu yaklaşım özellikle hücre kültüründe üretilmesi zor olan virusların hızlı teşhisi için tercih edilmektedir.

Aranan antijene özgün olduğu bilinen ve bir enzim, boya maddesi veya bir radyoaktif madde ile işaretlenmiş olan antikorlara konjugat adı verilir.

Enzimlerle reaksiyona giren ve kimyasal tepkime sonrasında sentezlenen veya ayrışan maddelere substrat adı verilir.

ELISA yüksek duyarlılığa sahip bir yöntem olması, hücre kültürü kullanımının gerekli olmaması ve hızlı teşhise olanak sağlaması gibi nedenlerle rutin teşhis çalışmalarında en sık başvurulan yöntemlerden birisidir.

•Aşılama öncesi ve sonrasında bağışıklık düzeylerinin belirlenmesi

•Epidemiyolojik çalışmalar

•Sürü bazında belirli hastalıkların kontrol, takip ve eradikasyonu

•Virus identifikasyonu

•Viruslar arasındaki serolojik yakınlıkların belirlenmesi

Pratikte sığır löykozu ve bazı lentivirus enfeksiyonlarının (visna-maedi, caprine arthritis encephalitis, atların enfeksiyöz anemisi) serolojik teşhisinde kullanılmaktadır.