VİROLOJİ - Deneme Sınavı - 26

Basit yapılı viruslarda virion bünyesinde sadece birkaç tip yapısal protein bulunurken, daha karmaşık yapılı viruslarda sayı 100’den fazla olabilmektedir. Viral proteinler, virusun çoğalmak üzere konak hücre reseptörlerine tutunmasında ve hücre içine girmesinde görev alırlar.

Viroloji laboratuvarları iyi bir izolasyon özelliğine sahip olmalıdır. Laboratuvar ortamının izolasyonundaki temel uygulamalar çalışma mekanlarının sınırlandırılması ve hava akımının kontrolüyle başlar. Viroloji çalışmalarında yararlanılan en önemli araçlardan birisi hücre kültürleridir. Özellikle mikrobiyel kontaminasyonlardan arındırılmış olarak çalışılması gereken hücre kültürleri, özen gerektiren bir çalışmaya ve çalışma ortamına ihtiyaç duymaktadır. Viroloji laboratuvarında hücre kültürü çalışmalarının yürütülebilmesi için gerekli şartları sağlayan biyogüvenlik kabinleri (laminar air flow kabin) kullanılmaktadır. Viroloji laboratuvar çalışmalarında materyalin dış ortamdan kaynaklanabilecek kontaminasyonunu engelleyen aseptik teknik ön planda tutulur. Bununla birlikte çalışılan ortam ve çalışan personelin muhtemel risklerden korunması da temel prensipler arasındadır. Viral hastalıklar insanları etkilemeleri ve oluşturdukları potansiyel sağlık riskleri esas alınarak dört biyolojik güvenlik derecesine ayrılmıştır (biosafety level, BSL 1-4). Paralel olarak bu virusların çalışılabileceği laboratuvarlar da dört güvenlik derecesine ayrılmış (BSL 1-4) ve her bir seviye için gerekli temel şartlar belirlenmiştir. Bu sayede özellikle epidemik&pandemik karaktere sahip olan veya geniş çapta halk sağlığı tehdidi yaratabilecek hastalık etkenlerinin güvenli bir şekilde çalışılabilmesi mümkün olmaktadır. Rutin viroloji laboratuvarları BSL-1 ve BSL-2 düzeyinde yer alır. BSL-1 sınıfı laboratuvarlarda çoğunlukla açık masalarda ve özel bir güvenlik tedbiri gerektirmeyen standart yöntemlerle çalışılır. BSL-2 sınıfı laboratuvarlarda insanlar için risk oluşturabilen etkenler de çalışılabilmektedir. Bu sebeple gerektiğinde kullanılabilecek biyogüvenlik tedbirleri (özel laboratuvar giysileri, atık yönetim sistemi vb) ve tip-2 biyogüvenlik kabinleri bulunur. BSL-3 ve BSL-4 sınıfı laboratuvarlar ise çok tehlikeli, ölümcül seyirli salgınlara yol açabilecek ve egzotik karakterdeki enfeksiyöz etkenlerin (biyolojik silahlanmada kullanılan ajanlar vb) çalışılabilmesine uygun olarak tasarlanmıştır. Bu laboratuvarlarda görevli olan personel pozitif basınçlı giysilerle çalışır. Laboratuvar ortamına ise negatif basınç uygulanmaktadır. Böylece dış çevrenin kontaminasyonu engellenmiş olur. Bu laboratuvarlarda çalışma öncesi ve sonrasında tüm giysiler değiştirilir ve duş alınır. Laboratuvar giysileri, tüm ekipman ve atıklar dekontamine edilir.

Hücre kültürleriyle çalışılırken düşük devirli santrifüjler yeterli olmasına karşın, virusların çöktürülmesi ancak ultrasantrifüj adı verilen yüksek devirli santrifüjlerle yapılabilir.

Sterilizatörler ise yüksek sıcaklıkta kuru hava uygulanarak sterilizasyonun sağlandığı cihazlardır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Köpek gençlik hastalığı virüsü, Şap hastalığı virüsü ve Sığır herpesvirus tip 1’in organizmaya giriş yolu solunum sistemidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

At vebası hastalığına neden olan virüs ailesi Orbivirus'dir.

At gribi hastalığına neden olan virüs ailesi Orthomyxoviridae'dir.

Atların enfeksiyöz anemisi hastalığına neden olan virüs ailesi Lentivirus'dür.

Atların viral arteritisi hastalığına neden olan virüs ailesi Arterivirus'tür.

Atların herpesvirus enfeksiyonu hastalığına neden olan virüs ailesi Herpesviridae'dir.

Vektör: Hastalık etkenlerini omurgalı hayvanlara taşıyan veya bulaştıran omurgasız aracılara vektör denir.

Rezervuar konakçı: Hastalık etkenlerini vücutlarında taşıyıp başka hayvanlara bulaştıran omurgalı aracılara rezervuar veya rezervuar konakçı denir.

Nekropsi (Otopsi): Ölüm nedenini anlamak üzere vücudu keserek çeşitli sistem ve organların incelenmesidir.

Endemik hastalık: Belirli bir bölgede salgın göstermeksizin sürekli sabit oranda bulunan hastalıklara endemik hastalık denir.

Virüsün iki serotipine karşı bağışıklık oluşturmak amacıyla hazırlanan aşılara bivalan aşı adı verilir.

Hekimlik uygulamalarındaki istem dışı hatalara bağlı olarak gerçekleşen hastalık bulaşmalarına iatrojenik bulaşma denir. Özellikle ameliyat, aşılama vb işlemler sırasında uygun şekilde sterilize edilmemiş ekipmanların kullanılmasıyla veya kulak numaralama işlemleri sırasında gerçekleşebilir. İatrojenik bulaşmanın özel bir şekli kontamine aşılarla gerçekleşen bulaşmadır. Titiz kontroller uygulanmadan üretilen attenüe canlı aşılarda ve diğer biyolojik ürünlerde pestivirus kontaminasyonu (özellikle BVDV) ortaya çıkabilmektedir. Kan nakli, doku veya organ nakli ile de viral enfeksiyonların nakledilmesi mümkündür.

Virusların konakçı organizmaya girişi doğum öncesi (prenatal), doğum sırası (perinatal) veya doğum sonrası (postnatal) dönemlerde olabilir. Doğum öncesi dönemde virusların fötusa ulaşması enfekte gamet hücreleriyle veya plasenta aracılığı ile gerçekleşir. Bu tip enfeksiyonlara örnek olarak mavidil ve sığırların viral diyare virusları gösterilebilir. Perinatal enfeksiyonlarda virus plazentayı geçerek yavruya ulaşamaz ancak doğum sırasında yavru genital kanal içindeyken enfeksiyonu alır. Bu şekilde bulaşan viruslara örnek olarak insanlarda AIDS etkeni olan insan immun yetmezlik virusu (HIV) verilebilir. Postnatal enfeksiyonlar ise doğum sonrası yaşamda horizontal bulaşma ile gerçekleşir. Postnatal yaşamın ilk birkaç haftasında oluşan enfeksiyonlara neonatal enfeksiyon adı verilir. Neonatal dönemin en önemli viral hastalıkları arasında bir çok havyan türünde rotaviruslar ve coronaviruslar tarafından oluşturulan ishal olguları ve yavru köpeklerin herpesvirus enfeksiyonları sayılabilir. Birçok virusun organizmaya girişi solunum veya sindirim kanalı yoluyla olmaktadır. Ancak bunların dışında deri ve genital kanal yoluyla da bulaşma söz konusu olabilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kanın pıhtılaşmasını engelleyen kimyasal maddelere antikoagulan madde adı verilir. Pratikte en çok kullanılan antikoagulan madde etilen diamin tetra asetik asitin potasyum tuzudur (EDTA K3). Bunun dışında sodyum sitrat, potasyum sitrat ve heparin de aynı amaçla kullanılmaktadır. Dogru cevap B 'dir.

Üriner sistem hastalıklarında teşhis amacıyla, ürogenital sürüntü örneği (svab), idrar  ve kan örnekleri alınmalıdır. Doğru vevap B 'dir.

Özellikle solunum sistemi enfeksiyonlarında alınan doku örnekleri ve virus izolasyonu amacıyla antikoagulanlı tüplere alınan kan örnekleri kesinlikle dondurulmadan nakledilmelidir. Doğru cevap C'dir.