VİROLOJİ - Deneme Sınavı - 23

Virusların enfekte ettikleri konakçı organizmalardan elimine edilmesinde hücresel ve salgısal immun yanıt aktiviteleri rol alır. Virusla enfekte hücrelerin yıkımlanması antiviral immunitenin en önemli aşamasıdır. Bu aşamada hücresel bağışıklık ön plana çıkar, ancak salgısal immun yanıt ürünleri olan antikorlar da enfekte hücrelere bağlanarak bu hücrelerin yıkımlanmasına yardımcı olur. Viruslarla enfekte olan hücrelerin yıkımlanmasında immun sistem hücreleri arasında yer alan doğal katil hücreler ve sitotoksik T lenfositleri görev alır. Antikorlar vücutta bulunan virus partiküllerini bağlayarak nötralize eder (nötralizasyon) ve hücrelere girerek enfeksiyon başlatmasını engeller. Dolayısıyla antikorların viral hastalıklara karşı korunmada önemli rolleri vardır ve asıl etkinliklerini enfeksiyon başlamadan önce gösterirler. Özellikle aşılama yoluyla edinilen antikor yanıtı viral hastalıklara karşı korunmada kullanılan en etkili silahlardan biridir. Bu uygulamayla organizma yeni enfeksiyonlara karşı dirençli hale gelir. Bu antikorların maternal bağışıklık yoluyla yavruya aktarılması da yeni doğan yavrulara hayatın en kritik döneminde hastalıklara karşı korunma olanağı sağlar.

Viruslar vücuda girip lokal çoğalma ve vücutta yayılım evrelerini takiben asıl üreme bölgeleri olan dokulara yerleşirler. Bir virusun belli bir doku veya organdaki hücreleri enfekte edebilme yeteneği tropizm (doku tropizmi) olarak tanımlanır. Buradaki belirleyici unsur virusa ait adsorbsiyondan sorumlu proteinin hedef hücre yüzeyindeki reseptörlerle uyumudur. Viruslar konak hücreye tutunabilmek için değişik hücre yüzey proteinlerini reseptör olarak kullanabilirler.

Negatif serum: Bir hastalık etkenine karşı antikor taşımadığı bilinen serumdur.

Embriyolu tavuk yumurtalar›na ekim için sıklıkla kullanılan 4 bölge vardır. Bunlar koryo-allantoik membran, koryo-allantoik boşluk, sarı kesesi ve amniyon kesesi’dir. Bu bölgelere hava kesesi tarafından veya yan taraftan ekimler yapılabilir.

Direkt olarak dokulardan ayrıştırılarak elde edilen hücrelerin in vitro şartlarda üretilmesi ile elde edilen kültürler primer hücre kültürü olarak adlandırılır.

Hücre üretme vasatlar›na gelişmeyi teşvik edici faktör olarak %10 oranında serum ilave edilir. Hücre üretme vasatlarına ayrıca bakteri kontaminasyonlarına karşı antibiyotikler (penisilin 100 UI/ml, streptomisin 100 μg/ml) ve mantar kontaminasyonlarına karşı antimikotikler (mikostatin, 2,5 μg/ml) de ilave edilir.

Dejenerasyon: Hücrenin normal morfolojik ve fizyolojik görünümünden uzaklaşarak bütünlüğünü kaybetmesidir.

Subkültür hazırlama işlemi sırasında kullanılacak bütün çözeltiler 37 °C’ye ısıtılmış olmalıdır.

Sitopatojen virus çoğalmasına bağlı olarak hücre çekirdeğinde oluşan değişiklikler; Hücre çekirdeğinin büyümesi, Hücre çekirdeğinin parçalanması, Çekirdekcik büyümesi, Çekirdek zarının hiperkromazisidir.

Monolayer hücrelerin virus üremesine bağlı olarak tabakalanıp yığın halinde çoğalması proliferatif etki olarak adlandırılır. Hücre kültüründeki proliferasyon çoğunlukla lokaldir.

Horizontal bulaşmada virus hastalıklarının aynı popülasyonda bulunan ve genellikle bulaşmaya yol açabilecek aktif temas içerisinde olan hastalığa duyarlı bireyler arasında nakledilmesi söz konusudur. Horizontal bulaşma direkt temasla, indirekt temasla, kontamine gıdalar aracılığıyla, aerojen yolla, artropod vektörler aracılığıyla ve iatrojenik yolla gerçekleşebilir.

Horizontal bulaşmada virus hastalıklarının aynı popülasyonda bulunan ve genellikle bulaşmaya yol açabilecek aktif temas içerisinde olan hastalığa duyarlı bireyler arasında nakledilmesi söz konusudur. Horizontal bulaşma direkt temasla, indirekt temasla, kontamine gıdalar aracılığıyla, aerojen yolla, artropod vektörler aracılığıyla ve iatrojenik yolla gerçekleşebilir.

İndirekt temasla bulaşma: Virusla kontamine olmuş barınaklar ve cansız vektörler aracılığı ile bulaşmayı ifade eder.

Solunum yoluyla vücuda giren viruslar solunum sisteminde lokal enfeksiyonlara neden olabileceği gibi viremi oluşturarak vücuda yayılıp sistemik enfeksiyonlara da neden olabilir. Örneğin şap hastalığı, sığır vebası ve köpek gençlik hastalığı virusları solunum yoluyla girip, ilk virus çoğalmasını bu dokularda gerçekleştirdikten sonra viremi oluşturarak tüm vücuda yayılmaktadır.

Genital yolla vücuda giren viruslara örnek olarak sığır herpesvirus-1, sığırların viral diyare virusu (bovine viral diyare virus, BVD) ve atların herpesvirus tip-3 gösterilebilir.

Bu yolla organizmaya girebilen viruslara örnek olarak alfaherpesviruslar, bazı adenoviruslar ve enteroviruslar gösterilebilir.

Vücutta sinirler aracılığı ile yayılan kuduz virusu viremi fazı göstermez.

Tropismus: Bir virusun belirli bir hücre tipine, dokuya, organa veya organ
sistemine olan ilgisini ifade etmek amacıyla kullanılan bir terimdir.

Konak genişliği (Konakcı spektrumu): Bir virusun enfekte edebileceği konakçı
canlı türlerinin tamamını ifade etmek için kullanılan bir terimdir.