VIII-XIII. YÜZYILLAR TÜRK EDEBİYATI

Behram-ı Gur olarak bilinen Sasani hükümdarı V. Behram'ın Farsça ilk şiirl yazdığı kabul edilmektedir.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Muhtemelen Semerkant Türklerinden olan Rudeki-yi Semerkandî Fars şiirinin kurucusu kabul edilmektedir.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Moğol döneminde Türkçenin İran’daki kullanım alanı zayıflamamış, aksine genişlemiştir. Diğer iki maddedeki bilgiler doğrudur.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Türk edebiyatını en çok etkileyen İran/Fars edebiyatı şairi olan Abdurrahman Cami'nin yazdığı birçok eser Türk şairler tarafından terüme edilmiş veya şerh edilmiştir.

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Mevlana, Fars edebiyatının XII – XV. yüzyıllar arasında devam eden  ve Arap edebiyatı etkisinin yoğun olduğu Irak üslubuna mensuptur.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Akkadlar, Asurlular, İbraniler, Kenanlılar, Aramiler, Nebatlılar, Habeşliler ve Sebalıların da yer aldığı bu topluluklara “Sami Kavimler” ve bu kavimlerin konuştukları dillere de “Sami Dilleri” denilmektedir. Bu diller, bu kavimlerin yerleştikleri bölgelere göre değişiklik gösterse de, başlangıçta tek bir dil yani “Samice/Semitic” olduğu belirtilmektedir. Arapların da mensup oldukları Sami dilleri konuşan kavimlerin ana anavatanlarının, Arap yarımadası olduğu üzerinde ittifak edilmiştir.

Kimilerine göre “batı” anlamına gelen ve Sami kökten türeyen Arap kelimesi, ilk önce Mezopotamyalılar tarafından Fırat’ın batısında oturanlar için kullanılmıştır.Arap kelimesinin, “kara ülkesi” veya “step” anlamına gelen İbranice “arabh” ya da göçebelerin hayatını ifade eden “erebh” kelimesiyle bağlantılı olduğu da ileri sürülmüştür. Hatta bu kelimenin “çöl” ile “çölde yaşayan kimse” anlamına geldiğini ileri sürenler de olmuştur.

Muhadramun: Yaşamlarının bir kısmını Cahiliye, bir kısmını İslamî devirde geçirmiş olanlar; Lebid (öl. 665) ve Hassan b. Sabit (öl. 674) gibi.

Daha çok “Mu’allakatu’s-seb’a/yedi askı” diye tanınan şiirlerin şairleri şunlardr: İmru’u’l-Kays (500-540?), Zuheyr b. Ebi Sulma (502-609), Tarafa b. Abd (543-569), Lebid b. Rebi’a (öl. 661),Amr b. Kulsum (öl. 600), Antera b. Şeddad (öl. 525-608) ve Haris b. Hillize.

Bu dönemde klasik Arap kasidesinden veya İspanyol halk şarkı ve şiirlerinden etkilenerek
“muvaşşahat” adı verilen ve bestelenmek için yazılan bir şiir türüyle de karşılaşılmaktadır.

Arap edebiyatında “şarap şairi” olarak tanınan Ebu Nuvas'tır.

Arap edebiyatında tasavvuf cereyanının öncüsü Hallac-ı Mansur'dur.

Modern anlamda ilk romantik ve sembolist Arap şairi Cubran’dır.

İslamiyet öncesi “ikinci eski/kadim edebiyat devresi”, Sasanilerin kurulması ile başlayıp Arapların İran’ı ele geçirmelerine kadar devam eder. Yunan kültür ve medeniyetinin İran’ı etkisi altına aldığı için İran bilim ve edebiyatına önem verilmeyen bu devreye “edebî duraklama” veya “Eşkaniyan devresi” denilmiştir. Edebiyat alanında büyük gelişmelerin görülmeye başladığı Sasaniler döneminde, Zerdüştlük İran’ın resmî dini oldu. Yunan ve Hint kültürü yeniden canlanmış ve Yunanca ile Sanskritçeden bazı eserler Pehleviceye çevrilmiştir. Kelîle ve Dimne bunlardandır. Bu devrede ahlak ve öğüt kitapları rağbet görmüş, eski İran tarihini anlatan Hodây-nâme Pehlevice yazılmış ve Mani dininin kurucusu
Mani’ye ait kitap ve risaleler kaleme alınmıştır. Vîs ü Râmîn, Yâdgâr-i Zerîrân, Draht-ı Asurik, Ardavirafnâme, Kârnâme-yi Erdeşîr-i Babekân bu dönemden kalan önemli edebî eserlerdir. Bu devrede musiki ile şiirin iç içe olduğu ifade edilmektedir. Nitekim musiki ve şiire merakı olduğu söylenilen ve Behram-ı Gur (sal. 420-428) diye bilinen Sasani hükümdarı V. Behram’ın Farsça ilk şiir yazdığı genel kabul görmüştür.

Dönemin meliküşşuarası olarak kabul edilen Unsurî, Fars edebiyatının en meşhur kaside şairidir. Gazel de söyleyen şair, şiirlerinde Türklere yoğun olarak yer vermiş, özellikle kasidelerinde Sultan Mahmud’u överken Ferruhî gibi mitolojik İran kahramanlarını küçük görüp tahkir etmiştir. Vâmık u Azrâ mesnevisini de ilk kez o kaleme almıştır.

Arapça ve Habeşçe Güneybatı Sami Dillerindendir.

Arap yazısının gelişmesinde ve yayılmasında en büyük iki etkenden biri Kur’ân-ı Kerîm’in yazıya geçirilmesi, diğeri de İslam dininin çok kısa süre içerisinde Arap yarımadasının dışına çıkmasıdır.

Kahtaniler Yemen'deki Arapların koludur.

Maddelerde verilenlerin hepsi İslâmiyetten önce Arabistanda kurulan devletlerdendir.

Arap şiirinin düz nesir, akabinde bunun daha olgun hali olan secili nesir, recez ve kaside aşamalarından geçerek oluştuğu görülür.