VIII-XIII. YÜZYILLAR TÜRK EDEBİYATI

Amcası Oğulçak’a karşı verdiği mücadeleyi kazanıp Kâşgar’ı ele geçiren Satuk Buğra Han, X. yüzyılın ilk yarısında İslamiyeti resmen kabul etmiştir.

Edip Ahmet Yükneki'nin 12. yüzyılda, Karahanlı beylerinden Muhammed Dâd Sipehsalar'a hediye ettiği, hadis ve Arapça beyitlere dayanarak yazdığı şiirlerle, ahlaklı insan olmanın yollarını, ahlak ilkelerini açıklamış, çeşitli ahlakî öğütlerde bulunmuş, İslamî düşünce ve görüşlere yol gösterici olan kitap Atebetü’l-Hakayık adlı eserdir.

Bugünkü bilgilere göre Türk edebiyatında yazılan ilk mesnevi olan Kutadgu Bilig adlı eserdir.

İslam dünyasında “ilk Rönesans devri” olarak kabul edilebilecek bu dönemde, önemli
bir Türk-İslam merkezi hâline gelen Doğu Karahanlıların başkenti Kâşgar’dır.

Ahmet Kartal, yukarıda zikredilen hususlardan hareketle, Türkistan coğrafyasında Türkçe ve manzum yazılan ilk eser olan Kutadgu Bilig’in, söylenilenlerin aksine Türklerin daha önce şiirlerinde kullandığı ve “aa bb cc…” şeklinde kafiyelendirdiği şiir yapısıyla, Arap edebiyatında gördüğü mesnevi formu arasındaki paralellikten dolayı bu nazım şeklini rahatlıkla kullandığının söylenebileceğini dile getirmiştir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

KB’in mukaddimesinden, eserin diğer milletler arasında da çeşitli isimlerle bilindiği anlaşılmaktadır. Nitekim Çinliler Edebü’l-mülûk, Maçinliler âyinü’l-memleke, Maşrıklılar Zînetü’l-ümerâ, İranlılar Şâh-nâme-i Türkî, bazıları Pend-nâme-i mülûk, Turanlılar ise Kutadgu Bilig şeklinde adlandırmışlardır. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Mesnevilerin giriş bölümünde yer alan ve Allah’ın anılıp övüldüğü hamd’i konu alan bölüme tahmid adı verilir.

DLT’te manzum parçalar önemli bir yer tutar. Bizzat Kâşgarlı Mahmud tarafından Türk boylarından derlenen bu manzum parçalar, 764 dizeden oluşmaktadır ve büyük bir ihtimalle birçoğu anonimdir ve Türk dili araştırmaları konusundaki öneminin yanı sıra, sözlü halk edebiyatına ait birtakım manzum parçaları ve atasözlerini de içerdiği için, hem Karahanlı Türkçesi ile yazılmış bir eser hem de Türk folkloru araştırmaları açısından önemli bir kaynaktır. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Kaşgar. Cevap A'dır.

Mülhakatüs sürah. Cevap A'dır.

Mirac name. Cevap E'dir.

Hüsrev-ü Şirin. Cevap C'dir.

Mesnevi. Cevap C'dir.

Divan-ı Lügat-ı Türk. Cevap B'dir.

Kutatgu Bilig.Cevap A'dır.

Divan-ı Lügat-ı Türk. Cevap A'dır.

Atabetül hakayık.Cevap A'dır.

Yarkend dökümanları. Cevap C'dir.

X. yüzyılın ortalarında İslamiyeti kabul eden Karahanlıların idare edildiği asıl merkez Kâşgar’dır.

Risaletü'n-Nushiyye, Yunus Emre'nin eseridir. Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmıştır.