VİDEONUN KULLANIM ALANLARI

İzleyiciyi veya okuyucuyu bir haberi okumaya iten onun sunumu ve öyküsüdür. Öykünün sıradan ve basit olmaması okuyucu için önemlidir. Öyküsü iyi olan bir haber, görüntüleme açısından yeterince düşünülmediyse; kısacası haberi oluşturan, haberi düşünsel olarak kurgulayamadıysa, öykünün iyi ya da güçlü olması da çok şey ifade etmeyecektir. Elbette medya kuruluşları için haberin çekiciliği, yaratacağı ilgi, alınan reklamlarla bağlantısı, kullanılan kayıt teknolojisi önem kazansa da asıl olan sağlam bir öykü örgüsünün, teknik ve sanatsal olarak iyi şekilde görüntülenmesidir. Bu iki ögenin yeterli şekilde sunulması ya da tersi, izleyicinin o kitle iletişim aracını takipten vazgeçmesine ya da bağımlısı olmasına yol açabilecektir.  Doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Çözüm içeriği, bir öğrencimizden haklı olarak gelen, "içeriğin karmaşık ve çelişkili bulunması" üzerine yeniden düzenlenmiştir. Öğrencimizin dikkatli gözlemi ve soruyu görüş bildirmeye değer bulması son derece sevindiricidir, kendisine teşekkür ederiz.

Seçeneklere bakıldığında D seçeneğinde verilen, haberin görüntü ve ses ögelerini sınırlı ve yanlı olarak sunması (kurgulaması) ve farklı bir gerçeklik yaratması dışındaki seçenekler haberin yapısını (içerik, anlam, algı açısından) etkilemez.

Doğru (D) seçenekte vurgulanan içerik müdahalesi, sesin ve görüntünün haberin içeriğini değiştirecek düzeyde yeniden kurgulanması ile ilgilidir. Örneğin bir topluluğu kalabalık göstermek için boşlukları gösteren fotoğraf veya çekim parçalarını kullanmamak, ses kurgusunu yalnızca savımızı destekler ifadelerle sınırlı tutmak bu çeşit kurgulamalara örnektir. Biçimsel müdahaleler ise haberin anlam ve içeriğini çok etkilemezler. Örneğin, koyu bir fotoğrafın pozlamasını arttırmak, video kurgusunda kamera hareketlerindeki sarsıntıyı azaltmak veya sesi daha anlaşılır hale getirmek gibi. "Okuyucu veya izleyicinin tek bir kitle iletişim aracına bağlanması" seçeneği bu konuda çelişki yaratır gibi görünse de, bu, toplumun kendi tercihi veya kitle iletişim ortamında çok sesliliğin olmamasıyla bağlantılıdır. Dolayısıyla haberi oluşturan muhabir, yönetmen, editör gibi kişilerden bağımsızdır.

Belgesel kameramanlığı veya yapımcılığı olabildiğince yaşanmış veya süren gerçeklikleri dile getirmelidir. O nedenle kurmaca bir senaryo üzerine yapılacak çekimler, yapımı belgesellikten uzaklaştırır. Aynı şekilde bir haberin aktarımı sırasında ne diyeceğini ezberlemiş bir oyuncu veya gerçek dışı dekorların kullanılmaması gerekir. Ancak gerek haber gerekse belgesel çekimlerde, kameramanlar doğal olarak olayı, içeriği en iyi anlatacak konumu bulmak zorundadırlar. Bu da her iki türü birbirine yaklaştıran bir özelliktir. Doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

İnsan davranışlarındaki ayrıntılar, birçok ipucunu içinde barındırabilir. Örneğin, olumsuz bir uygulamaya direnç gösteren yöre halkının toplumsal ve sosyo-ekonomik yapısı haberi oluşturmada büyük bir kaynaktır. Bizzat haberin odağında olan insanları izlemek, onları keşfetmek haberin doğru oluşturulmasında muhabir ve kameraman için yol gösterici olacaktır. Kullanılan teknolojinin çok gelişmiş olması iyi haber oluşturulması için bir ön koşul değildir. Ön yargılar ve popüler yaklaşımlar haberin gerçekliğini zedeler. Dolayısıyla önemli olan muhabir veya kameramandan çok, söz konusu gerçekliği yaşayan insanların davranışlarıdır. Doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Durağan, kamera hareketlerinin kullanılmadığı çekimler ve uzun röportajlar, izleyiciyi haberden uzaklaştırır ve yeterince bilgilendiremez. Haberi izleyenler ayrıntılı ve farklı çekimleri de görmek isterler. Yalnızca durağan ve genel çekimlerden oluşan bir haber programı, ayrıntılardaki gizli gerçeklikleri izleyiciye yansıtamaz. Aynı şekilde ayrıntıların görülmesine yol açacak ileri zoom veya öne yapılacak kaydırma hareketleri, hem bilgi vericiliği arttırıcı hem de dikkati ayakta tutucu etki yapacaktır. Kuşkusuz her şeyin bir ölçüsü vardır. Fazlaca kamera hareketi ve devingenlik, izleyicinin başını döndürür ve haberden uzaklaşmaya yol açar. Bu konuda dengeyi, muhabir veya kameraman deneyimlerinden yararlanarak sağlamak zorundadırlar. Doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

Ünitede bir kameraman veya fotoğrafçının habere yaklaşım yöntemleri farklı başlıklar altında incelenmektedir. Bu yaklaşımlar; dolaylı, grafik ve ortamı görselleştirme şeklindedir. Dolaylı görselleştirme yaklaşımı; "olaydan geri kalanlar veya diğer görselliğe uygun parçaların görüntülenmesi" olarak tanımlanmıştır. Görsel incelendiğinde, bir trafik kazasından sonra geriye kalanların görüntülendiği anlaşılır. Bu durumda habercinin yaklaşımı, E seçeneğinde verilen "Dolaylı Görselleştirme" şeklinde özetlenebilir. Doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir (görsel, Milliyet Gazetesinden alınmıştır).

Soruda yer alan önerme habercinin nasıl doğru davranması gerektiğini özetlemektedir. Soruyu doğru yanıtlayabilmek için bu önermeyi destekler bir ifade bulmamız gerekir. A seçeneği, "haber hakkındaki tahminler kesin bilgi olarak verilmelidir" şeklindedir. Bu ifade doğru olmadığına göre önermeyi desteklemez. B seçeneği, buradaki en güçlü çeldiricidir. Soruda geçen nesnellikle, seçenekteki nesnel çekim birbirinden farklı anlamlardadır. Kameraman duyguyu veya ifadeyi arttırmak için öznel (subjektif) çekime baş vurabilir. Ünite içinde de bu kavramlar, çekim teknikleri olarak anlatılmıştır. Seçenekteki "kullanılamaz" ifadesi önermeyi desteklemez. Aynı şekilde; yargılanmadan bir insanı suçlu göstermek, eski bir haberi yeni gibi göstermek sorudaki önermeye aykırıdır ve desteklemez. Son olarak E seçeneğinde verilen "medyaya reklam veren şirketler gerektiğinde suçlu gösterilebilir" ifadesi doğrudur ve gerçek haberciliği destekler. Kısacası reklam veren, verdiği reklamı kesse bile, suçlu ise suçsuz şekilde gösterilemez. Doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Soruda sıralanan anlatımlar, daha çok estetikle ve görsel düzenlemeyle ilgilidir. Çekim teknikleri çok genel bir kavramdır ve daha fazla özellik içerir. Kamera hareketleri tamamen ayrı bir başlıktır. Habercilik etiği hukuksal bir konudur, teknolojiyle uzaktan (dolaylı şekilde) bağlantılı olabilir. Son seçenekte verilen "kameranın teknik olanakları" ise yine daha geniş ve genel bir kavramdır. Doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

Bir öğrencimizden gelen dönüş üzerine çözüm maddesine açıklama eklenmiştir.

Bir objektifin açısını değiştirmenin tek yolu onun odak uzunluğunu değiştirmektir. Kısacası sabit odak uzunluklu bir objektifin açısı da sabit demektir. Konuya yaklaşmak, uzaklaşmak nesnelerin çerçevede kapladıkları büyüklükleri değiştirse bile açıyı değiştirmez. O nedenle yapılabilecek tek işlem, objektifin sökülmesi ve farklı odak uzunluğuna sahip bir objektif takılmasıdır. Doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

EK AÇIKLAMA: Öğrencimizden gelen dönüş uyarısı, şu şekildedir: "Bu soru sorulurken, sanki sabit odak uzaklıklı objektifin açısını değiştirmenin bir yolu varmış ta onun anlatımı seçenekler arasındaymış, gibi sorulmuş."

Bu sorunun sorulma amacı tamamen objektiflerin gördüğü/baktığı açıyla ilgilidir. Uyarıyı yapan öğrencimiz, bu konuda deneyimli olabilir ancak sabit odak uzunluklu bir objektifin açısını değiştirmenin optik olarak mümkün olmadığı, fiziksel olarak konuya yaklaşıp uzaklaşmanın açı yerine yalnızca çekim ölçeğini değiştirebileceğinin bilinmesi önemlidir. Değişmez odak uzunluklu objektiflerle çalışan kameraman ve fotoğrafçıların bildiği gibi, objektif açısını değiştirmenin tek yolu, objektifi değiştirmektir ki bu da doğru seçenek (B) olarak verilmiştir.

Seçeneklerdeki ortak nokta kamera hareketinin sağa ve sola olmasıdır. Şekil incelendiğinde, kameranın gövdesiyle birlikte fiziksel bir hareket yaptığı anlaşılır (7: sola kaydırma-9: sağa kaydırma). Yay hareketi 11'le, dikey kaydırma (aşağı-yukarı) 5 ve 6'yla, çevrinme hareketi 3 ve 4'le gösterilmiş; optik kaydırma hareketi ise gösterilmemiştir.

B seçeneğinde verilen "Sağa-Sola yatay kaydırma hareketi" sorunun doğru yanıtıdır.

Toplumda yer alan birçok olay kameranın gözü saye­sinde izleyicilerin karşısına gelmektedir. Birçok olayın da tekrarı bulunmamakta­dır. Bu nedenle de kameramandan pek çok temel beceriye sahip olması beklenir. Bunlardan kimileri aşağıda yer almaktadır.

Kameramanın yaptığı özenli çalışma haber kurgusunda kolaylık sağlayacaktır. Bunları şöyle hatırlamakta fayda var. Çekilecek esas bölümlerin başında ve sonunda pay bırakılması asıl çe­kime başlamadan 3-4 saniye önce çekime başlanıp çekim bitse de kayıt­tan 3-4 saniye sonra çıkılması gereklidir. Ayrıca çekimleri gerçekleştirirken başlangıç ve bitiş noktalarının kamera hareketi yapılmaması sabit bir biçimde tamamlanmasına özen gösterilmelidir. Özellikle röportajlarda dinlerken sahip olduğu din­leme ifadesi ve baş sallamaları görüntülenebilir. Bunlara dinleme ayrıntıları da denebilir. Bu görüntülerin alınması haberin kurgulanması sırasında kolaylık sağlayacaktır.

Kameraman görüntüleme aracılığı ile tanıklık ettiği olaya ilişkin olarak üç temel yaklaşımda bulunabilir. Bunlar;

Çerçevenin üstü ile baş arasında boşluğun olmaması veya çok az boşluğun ol­ması görüntülenen kişinin başı ile ilgili sıkıştırılmış bir etki yaratacaktır; bunun tersi olarak fazla boşluğun bırakılması da kişiyi aşağıya doğru çekiliyormuş gibi gösterecektir.

Kameranın karşısındaki kişi veya nesneye kamera objektifinin odak uzunluğunu değiştirerek yaklaşma veya uzaklaşmaya Optik kaydırma denmektedir. Optik kaydırma sırasında bakış açısı değişeceği için ileri veya geri optik kaydırma hareketi ile görüntülenen kişi veya nesnenin boyutu büyümüş veya küçülmüş gibi görünür. Optik kaydırma hareketi çekim yapılan yerde bulunan öğelerin aralarındaki mesafelerin, ön mekân ile arka mekân arasındaki yığılmaların ve mesafelerin değişmesi ile de perspektifin değişmesine neden olur.

Kameraman kullandığı aracın özellikleri nedeni ile görüntülemede tekniği en iyi bilen kişi olarak düşünülebilir. Bu yüzden, kullandığı teknolojinin içinde bu­lunduğu çalışmaya ne gibi etkilerinin ve katkılarının olacağını da bilmelidir. Çe­kimleri içerisinde yer vereceği ayrıntı çekimlerin, farklı yakın çekimlerin, kısacası farklı çekim ölçeklerinin kullanımının nasıl katkılar sağlayacağını düşünebilmesi gerekir. Çalışmasının farklı birçok çekimden oluştuğunu ve her bir çekimin gör­selleştirmeye katkı sağlayacağını unutmamalıdır.

Kameraman muhabir ile oluşturulmaya çalışılan haber açısından sürekli pay­laşımda olmalı, vurgulanmaya çalışılan ana noktaları tespit etmeye çalışmalıdır. Muhabirin aklındaki içerik örgüsünü resimlerini kaydettiği görüntülerle çizebil­melidir. Takip edilen olayların içerisinde neler olduğunu düşünerek, neler görebi­leceğini ve devamında da neleri görüntüleyebileceğini sezebilmelidir.

Yukarıda verilen örnekte kullanılacak görselleştirme ortamı görselleştirmedir. Olay yerindeki heyecanı/korkuyu/acıyı yansıtarak yapılan görselleştirme ile titreyen eller, gergin ayak sallamaları, gergin ifadeler vurgulanabilir. Yüzlerin yakın çekimlerini, gölge­leri, bulutları, insan ve araçların sesleri almak ve kullanmak gerekir.

Yukarıda verilen örnekte kullanılacak görselleştirme dolaylı görselleştirmedir. Olay bitmiş olay yeri sakinleşmiş olduğu için olaydan geri kalanlar veya diğer görselliğe uygun parçalar görüntülenebilir. Kameraman; kenara çekilmiş araç ve araç parçalarını, kesintiye uğramış trafiği ve sonradan gelen meraklıların çekimini yapabilir.

Çekim: Kameranın kayıt düğmesine basılıp kayda başlanması ve kayıttan çıkmak için yine kayıt düğmesine basılması. Bu şekilde, belli bir zaman içinde görüntülenmek istenenlerin kaydedilmesi anlamına gelmektedir.

Görselleştirme: Oluşturulacak görsel bütün içinde küçük çekimler veya parçalardan yararlanabilmeyi düşünebilmektir.

Haber ekibinin ve özellikle de muhabirin öyküyü birinden dinlediği süreçte görüntüleri düşünmesi de gerekir. Elde edilen bilgilerin yanında hangi görüntüle­rin daha sonradan çekimlerle elde edileceğine de karar verilmelidir. Kameraman, yani kamerayı kullanan kişinin de benzer sorumlulukları vardır. Muhabir haberin öyküsü ile meşgul olduğu süreçte hangi görüntülerin o anda veya daha sonradan toplanacağına karar vermeli, çoğu durumda da muhabir ile plan yapmalıdır. Ha­bere ilişkin olarak kamera ile neler gösterilebilir, görüntüler neyi daha fazla işa­ret edebilir ve olayın geçtiği yerdeki hava daha iyi nasıl aktarılabilir gibi sorulara sürekli yanıt aranmalıdır.