VETERİNER MİKROBİYOLOJİ VE EPİDEMİYOLOJİ

Somatik O antijeni, lipopolisakkarit özellikte olan yüzey antijenidir. E.coli’lerin serotiplendirilmesinde önem taşırlar. Flagellar H antijeni, sadece hareketli suşlarda bulunur ve E.coli’lerin serotiplendirilmelerinde önemli bir yeri vardır. Polisakkarit yapıda (N-asetil nöraminik asit) olan kapsüler K antijeni, O somatik antijeninin üstünde bulunur. K antijenine göre 100’e yakın serogrup tespit edilmiştir. Enterotoksinler, genelde genç hayvanların bağırsak infeksiyonlarından sorumlu E.coli’ler tarafından sentezlenmektedir. Enterotoksin üreten E.coli’ler ETEC (Enterotoksijenik E.coli), üretmeyenler ise NETEC (Nonenterotoksijenik E.coli) olarak adlandırılmaktadır. Nörotoksinler ise, lipoprotein yapıda olup domuzların ödem hastalığının patojenezinde önem arz etmektedir.

Somatik O antijeni, lipopolisakkarit özellikte olan yüzey antijenidir. E.coli’lerin serotiplendirilmesinde önem taşırlar. Flagellar H antijeni, sadece hareketli suşlarda bulunur ve E.coli’lerin serotiplendirilmelerinde önemli bir yeri vardır. Polisakkarit yapıda (N-asetil nöraminik asit) olan kapsüler K antijeni, O somatik antijeninin üstünde bulunur. K antijenine göre 100’e yakın serogrup tespit edilmiştir. Enterotoksinler, genelde genç hayvanların bağırsak infeksiyonlarından sorumlu E.coli’ler tarafından sentezlenmektedir. Enterotoksin üreten E.coli’ler ETEC (Enterotoksijenik E.coli), üretmeyenler ise NETEC (Nonenterotoksijenik E.coli) olarak adlandırılmaktadır. Nörotoksinler ise, lipoprotein yapıda olup domuzların ödem hastalığının patojenezinde önem arz etmektedir. Tüm Gram negatif bakterilerin hücre duvar yapısında bulunan endotoksinler ise, septisemi olgularında şok belirtilerine ve ateşe sebep olmaktadır. E.coli’lerin bazı suşları tarafından sentezlenen sitotoksik nekrozan faktör (CNF), protein yapısında olup epitelyum hücre membranlarında bazı değişikliklere sebep olur.

Bakteriyolojik Tanı: Lezyonlu bölgelerden hazırlanan preparatlar Gram yöntemi ile boyanarak incelendiğinde Gram negatif çomakların görülmesi E.coli’yi düşündürür, ancak kesin teşhis için yeterli değildir. Gönderilen materyallerden E.coli izolasyonu için Kanlı Agar, MacConkey Agar, EMB Agar gibi besiyerlerine ekim yapılır. 37°C’de 24-48 saatlik inkubasyon sonunda oluşan koloniler değerlendirilir. E.coli, Kanlı Agar’da S tipli kenarları düzgün koloniler oluşturur. Bazı suşları ise hemoliz oluşturur. MacConkey Agar’daki koloni görüntüsü yine S tipi olup rengi pembedir. Bunun nedeni MacConkey Agar’da bulunan laktozun E.coli tarafından fermente edilmesidir. EMB Agar’da ise E.coli metalik yeşil röfleli koloniler oluşturur. Sıvı besiyerlerinde (Nutrient Buyyon, BHI Buyyon gibi) ürediğinde ise homojen bulanıklık oluşturur. Serolojik Tanı: Seroloji E.coli’nin antijenik yapılarının belirlenmesi amacıyla kullanılır. E.coli’nin serolojik olarak saptanması çeşitli tekniklerle gerçekleştirilir. İzole edilen E.coli’de bulunan antijenik yapıların farklılıklarını ortaya koyarak E.coli’nin serotipi belirlenir. ELISA ile de E.coli’nin antijenik yapılarını veya toksinlerini saptamak olanaklıdır. Moleküler Tanı: PCR ile E.coli’ye ait antijenik yapıları ve virülens faktörlerini kodlayan genleri belirlemek mümkündür.

İnsanlarda tifoya neden olan salmonella serovarı S. Typhi’dir. S.Typhimurium ve S.Enteritidis İnsan ve hayvanlarda gastroenteritise neden olur. S. Paratyphi İnsanlarda paratifoya neden olur. S.Abortus ovis koyunlarda aborta neden olur.

Salmonellanın antijenik yapıları identifikasyonlarında gerekli olduğu için oldukça iyi incelenmiştir. Bu antijenik yapıları Somatik O antijeni, flagellar H antijeni, yüzeysel antijenler, enterotoksin ve sitotoksinlerdir. Somatik O antijeni, tüm salmonellalarda bulunan polisakkarit özelliğinde olan bir antijendir. Salmonellaların serogruplara ayrılmasına yarayan bu antijen, değişik faktörler içermektedir. Bu faktörler sayılarla (1, 2, 3, ...) ifade edilir ve ortak antijenik faktörleri barındıran salmonellalar aynı grup altında toplanır. S. Pullorum ve S. Gallinarum haricindeki salmonellalarda bulunan ve hareketi sağlayan flagellaya ait flagellar H antijenidir. Flagellar H antijeni, protein tabiatında, ısıya duyarlı bir antijenik yapıdır. H antijeni, yapısında bulunan faktörlere göre 2 alt gruba ayrılmaktadır. Bunlar spesifik özellikte olan Faz-1 faktörleri ile nonspesifik özellikte olan Faz-2 faktörleridir. Faz-1 faktörleri, salmonellanın bir türünde veya birbirine yakın birkaç türünde ortak olarak bulunurken, Faz-2 faktörleri birçok Salmonella türünde bulunmaktadır. Faz-1 faktörleri küçük harflerle (a, b, c, ..., z, z1, z2,...), Faz-2 faktörleri ise rakamlarla (1, 2, 3, ...) ifade edilir. Salmonellalar antijenik formüllerine göre tanımlanırken, öncelikle O-somatik antijeni, varsa yüzeysel antijeni sonra da hareketli ise flagellar H antijenleri (Faz-1 ve Faz-2) yazılır. Örneğin; S.Gallinarum 1,9,12:-:-, S.Typhimurium 1, 4, (5), 12:i:1, 2, S.Typhi 9,12,(Vi):d:-, S.Enteritidis 1,9,12:g,m:(1,7). Salmonella suşları, lipopolisakkarit (O antijeni) ve flagellar H antijen çeşitliliği baz alınarak oluşturulmuş olan Kauffman-White şeması kullanılarak serovarlara ayrılırlar

Yersinyalar Gram negatif, kokoid çomak şeklinde, 0,5-0,9x1-3 μm boyutlarında, sporsuz, kapsülsüz, fakültatif anaerobik bakterilerdir. Bakteri, 30 °C’nin altındaki sıcaklıklarda hareketli 37 °C’de hareketsiz özelliktedir. Kültüre edildiklerinde Kanlı Agar ve MacConkey Agar’da 0,1-1 mm çapında S tipli koloniler oluştururlar. 40-42 °C’de üreyen bu etken için optimal üreme ısısı 28-29 °C’dir. Yersinya genusuna ait bakteriler oksidaz negatif, katalaz pozitif özellikte, nitrattan nitrit oluşturan, laktozu ve sitratı kullanmayan, hidrojen sülfit oluşturmayan etkenlerdir. Yersinyalar kanlı agarda hemoliz oluşturmazlar. Yersinya genusuna ait Yersinia pestis (Y.pestis), Y.pseudotuberculosis, Y.enterocolitica, Y.intermedia, Y.frederiksenii, Y.kristensenii, Y.ruckeri, Y.bercovieri, Y.mollaretii, Y.rohdei, Y.aldovae olmak üzere 11 farklı tür bulunur.

Şigella; laktoz ve sükroz negatif, MR pozitif, VP, sitrat ve hidrojen sülfit negatiftir ve üreaz enzimine sahip değildir. Sitrobakter; laktoz ve ksiloz pozitif, MR pozitif, VP negatif, sitrat pozitif ve lizin dekarboksilaz negatiftir. K.pneumonia; laktoz, sükroz ve ksilozu fermente eder, indol ve VP negatif, MR ve sitrat pozitif ve hidrojen sülfit negatiftir, lizini dekarboksile eder ve üreaz enzimine sahiptir. Enterobakter’ler; sükroz pozitif, indol ve MR negatif, VP ve sitrat pozitiftir ve hidrojen sülfit üretemez. Serratya genusunun önemli türü olan S.marcescens laktoz ve ksiloz negatif, sükroz pozitif, indol ve MR negatif, VP ve sitrat pozitif olan ve hidrojen sülfit üretemeyen bir bakteridir. H.alvei ise glikoz pozitif, laktoz ve sükroz negatif, indol, hidrojen sülfit ve üre negatiftir. Proteus laktoz negatif, sükroz ve ksiloz pozitif, indol ve MR pozitif, VP ve lizin negatif, üreaz ve hidrojen sülfit üretebilmektedir.

E.coli, hayvanlarda pek çok hastalığa neden olmaktadır ve bu hastalıklar farklı E.coli patotipleri tarafından oluşturulmaktadır. E.coli’nin patotipleri; Enterotoksijenik E.coli (ETEC), Enteropatojenik E.coli (EPEC), Enterohemorajik E.coli Enterobakteriler  (EHEC), Enteroinvaziv E.coli (EIEC)’ dir. Enterotoksijenik ishaller yenidoğan buzağı, kuzu, tay, köpek ve domuzlarda meydana gelmektedir. Hastalığa ETEC neden olmaktadır. Doğru cevap D’dir

E.coli’nin virulensinin tespiti için hücre kültürleri kullanılır. Bunlar toksijenik suşlar için Vero, Y1, CHO hücre kültürleri, enteropatojenik suşlar için ise Hep-2 ve HeLa hücre kültürleridir. Hücre kültürlerine inokulasyon sonrasında hücrelerin morfolojik değişimleri gözlenerek sonuç değerlendirilir. Doğru cevap A’dır.

Serolojik Tanı: Seroloji E.coli’nin antijenik yapılarının belirlenmesi amacıyla kullanılır. E.coli’nin serolojik olarak saptanması çeşitli tekniklerle gerçekleştirilir. Bunlardan biri hızlı lam aglütinasyondur. Bu teknikte, oluşan koloniler, E.coli suşlarına karşı oluşturulmuş spesifik antiserumlarla lam üzerinde karıştırılır. Aglütinasyon oluşması pozitif reaksiyon olarak kabul edilir. Koloni hangi antiserumlarla aglütinasyon gösterirse, o antijenik yapılara sahiptir. Aglütinasyon testi için O, H ve K spesifik antiserumlara ihtiyaç vardır. İzole edilen E.coli’de bulunan antijenik yapıların farklılıklarını ortaya koyarak E.coli’nin serotipi belirlenir. ELISA ile de E.coli’nin antijenik yapılarını veya toksinlerini saptamak olanaklıdır. Doğru cevap B’dır.

Salmonellanın antijenik yapıları identifikasyonlarında gerekli olduğu için oldukça iyi incelenmiştir. Bu antijenik yapıları Somatik O antijeni, flagellar H antijeni, yüzeysel antijenler, enterotoksin ve sitotoksinlerdir. Somatik O antijeni, tüm salmonellalarda bulunan polisakkarit özelliğinde olan bir antijendir. Salmonellaların gruplara ayrılmasına yarayan bu antijen, değişik faktörler içermektedir. Doğru cevap E’dir.

S.Typhi İnsanlarda tifo S.Paratyphi İnsanlarda paratifo S.Abortus equi Kısraklarda abort S.Abortus ovis Koyunlarda abort S.Typhimurium İnsan ve hayvanlarda gastroenteritis S.Enteritidis İnsan ve hayvanlarda gastroenteritis S.Pullorum Kanatlıda Pullorum hastalığı S.Gallinarum Kanatlı tifosu S.Cholerae suis Domuz paratifosu oluşturmaktadır. Doğru cevap E’dir

Sıcakkanlı ve soğukkanlı hayvanların gastrointestinal kanalı salmonellaların rezervuarıdır. Kontamine gıda, su, yem hammaddeleri ve infekte hayvanların dışkılarıyla bulaşma söz konusudur. İnfeksiyon canlı salmonellaların oral yolla alınmasıyla şekillenir. Doğru cevap C’dir.

Yersinyalar kültüre edildiklerinde Kanlı Agar ve MacConkey Agar’da 0,1-1 mm çapında S tipli koloniler oluştururlar. Doğru cevap A’dır

İncelenen Materyaller: Y.pseudotuberculosis için dışkı ve lenf düğümlerinden yapılan aspirat sıvısı laboratuara numune olarak gönderilir. Y.pestis tanısında ise ödematöz dokulardan ve lenf düğümlerinden aspirat, beyin omurilik sıvısı ve kan örnekleri toplanır. Y.enterocolitica izolasyonu için ise dışkı örneği gönderilir. Doğru cevap D’dir.

Sitrobakter çomak tarzında, fakültatif anaerobik, hemoliz oluşturmayan, sitratı kullanan bir bakteri genusudur. Hayvanlardaki patojenitesi tartışmalı olan bu etken, mikroflora etkeni olarak kabul edilmekte, su ve topraktan izole edilebilmektedir. Önemli suşları Citrobacter freundii (C.freundii), C.amalonaticus ve C.diversus’tur. Sitrobakter sığırlarda mastitis, abortus ve ishale, domuzlarda mastitis-metritis-agalaksia kompleksine, koyunlarda da ishale neden oldukları bildirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Serratya normal flora etkeni olup toprakta ve suda da bulunurlar. Önemli bir türü olan Serratia marcescens (S.marcescens), atlarda konjunktivitise, pnömonilere, septisemi ve endokarditise neden olmaktadır. Son yıllarda S.marcescens’in, hastane infeksiyonu olarak da bilinen nozokomiyal infeksiyona neden olduğu saptanmıştır ve insanlarda önemli bir etken haline gelmiştir. Doğru cevap D’dir.

E.coli, Gram negatif, çomak şeklinde, 1,1-1,5x2-6 μm boyutlarında, sporsuz,
fakültatif anaerobik ve sahip olduğu flagellası sayesinde hareketli bir bakteridir.