VETERİNER MİKROBİYOLOJİ VE EPİDEMİYOLOJİ

Kampilobakterler arasında bulunan başlıca türler, alt türler ve oluşturdukları infeksiyonlar şunlardır. C. fetus subsp. fetus, koyunlarda epizootik, sığırlarda sporadik abortuslara diğer hayvanlarda sporadik infeksiyonlara neden olan bir mikroorganizmadır.

C.fetus subsp. fetus infeksiyonlarında atık yapan hayvanlardan 2 hafta sonra alınan kanlarla, aglutinasyon, komplement fiksasyon ve ELISA testleri yapılabilir.  C.jejuni antijeni ile komplement fiksasyon ve ELISA testi uygulanır. Ancak termofilik kampilobakter infeksiyonlarının enterik türlerinde pratikte serolojik testler kullanılmamaktadır. Fakat C.fetus subsp. venerealis infeksiyonlarında antikor düzeyi genellikle düşük olduğu için serum kullanılmaz bunun yerine vaginal mukus fizyolojik tuzlu suyla çözdürülüp sulandırılır ve bu çözeltiden vaginal mukus aglutinasyon testi veya ELISA testi uygulanır.

Pasteurellaceae familyasında 5 cins bulunur. Bunlar Actinobacillus, Haemophilus, Mannheimia, Pasteurella ve Lonepinella genuslarıdır. Bu cinsler içinde birbirine çok yakın özellikler gösteren türler bulunur.

P. multocida Tip A-Sığır-Pnömoni
P. multocida Tip A-Koyun-Pnömoni ve Mastitis
P. multocida Tip A-Domuz-Pnömoni
P. multocida Tip A-Kanatlı-Tavuk Kolerası
P. multocida Tip A-Tavşan-Pnömoni
P. multocida Tip B-Sığır-Hemorajik septisemi
P. multocida Tip D-Domuz-Pnömoni
P. multocida Tip E-Sığır-Hemorajik septisemi
M. haemolytica-Sığır, Koyun-Pnömoni
P. trehalosi-Koyun-Septisemi şeklinde eşleştirilebilir.

Hemofilusların üremeleri için X veya V faktörlerine ihtiyaç vardır ve bu ancak özel olarak hazırlanan Çikolata Agar’da bulunmaktadır. Çikolata Agar besiyerinde çok küçük şeffaf koloniler oluştururlar. Normal Kanlı Agar’da hemofilusların üremesi çok zayıftır, koloniler gelişemez.

Hemofiluslar için akciğer, solunum sistemi svapları ve lezyonların oluştuğu sistemlerden örnekler alınır. Aktinobasilloziste lezyonlardan irin materyalleri alınarak laboratuara gönderilirler.

Memeli hayvan ve insanların nasofarinks ve göz mukozalarında klinik infeksiyonlara neden olurlar. En çok görülen türü, M. bovis, sığırlarda keratokonjuktivitise neden olan bir infeksiyon yapar

Brucella abortus (B.abortus) ve B.ovis üremek için % 10 CO₂’e gereksinim gösterir.

Brusella cinsindeki türler hareketsiz, Gram negatif, küçük kokobasiller tarzında olup, spor içermezler. Boyutları 0,6×1.5 µm kadardır. Flagellaya sahip değildir; hareketsizdirler. Pilusları yoktur ve kapsül oluşturmazlar. Brusellaların neden olduğu hastalıklara genel olarak brusellosis denir. Brusellosis etkenin sığır, koyun, keçi, koç ve domuz ve bazı deniz canlılarında özellikle testis, meme, uterus olmak üzere genital organlara yerleşmesiyle yavru atmaya ve infertiliteye (kısırlık) neden olan kronik, bulaşıcı ve nekrotik yangısal infeksiyonlarla ortaya çıkar. Etken infekte hayvanların etleri ve sütlerini ya da bunların ürünlerini yiyen insanlarda ve infekte hayvanlara çıplak elle müdahale eden hekimlerde de infeksiyon oluşturduğu için Brusellosis en önemli zoonoz hastalıklardan biridir. Brusellalar dış ortam koşullarına dayanıklıdırlar; toz ve toprakta 125 gün, dışkıda 1 yıl kadar canlı kalabilirler. İnfekte gebe hayvanlar yavru atarken veya do- ğum esnasında özellikle fötus ve fötusa ait sıvılarla dış ortamı bulaştırır. Hayvana bulaşma sindirim yoluyla olur.

Brusellalar hızlı şekilde dissosiye olmaya eğilimlidirler bu sebeple referens laboratuara tiplendirme için örnek gönderirken S formlu kolonilerin seçilmesi önemlidir.

Bakteriyolojik Tanı: Örneklerden yapılan frotilerin Gram ve Modifiye ZiehlNeelsen boyama metodları ile boyanıp bakteriyoskopi ile incelenmesi sonrasında brusellalar küçük kırmızı kokobasiller halinde görülürler.

Kampilobakterler arasında bulunan başlıca türler, alt türler ve oluşturdukları infeksiyonlar şunlardır. C.fetus subsp. fetus, koyunlarda epizootik, sığırlarda sporadik abortuslara diğer hayvanlarda sporadik infeksiyonlara neden olan bir mikroorganizmadır. Primer konakçıları koyun ve sığırlardır. Bulaşma sadece, normalde bu hayvanların barsak ve safra keselerinde bulunan etkenin ağız yolu ile alınması ile meydana gelir. İnfeksiyon koyunlarda epidemik, sığırlarda sporadik seyirlidir. Etken hayvansal kaynaklardan insanlara geçtiği için zoonotik özelliktedir. Hayvanın bağışık olması, etkenin barsak ve safra keselerindeki kolonizasyonunu etkilemez. Eğer hayvan bağışık değilse etken gebeliğin 4. ayından itibaren sindirim sisteminden kana geçer. Hayvan bağışıksa veya gebe değilse bu geçiş oluşmaz. C.fetus subsp. venerealis, sadece sığırlarda bulunur ve abortus veya infertilite ile karakterize veneral infeksiyona neden olur. Etken fetus, vaginal akıntılar veya prepusyal sıvı ile yayılır. Sindirim ile bulaşma yoktur. Etkenin oluşturduğu infertilite oranı kontrolsüz sürülerde ve suni tohumlama merkezlerinde % 10’a kadar ulaşabilir. C.fetus subsp. venerealis, C.fetus subsp. fetus’dan farklı bir patogeneze sahiptir. Etken plasentaya değil dişi genital organlara affinitelidir. Yani gebe olmayan hayvanlarda da etken kolayca yerleşebilir.

C.fetus subsp. Fetus ve C.fetus subsp. Venerealis üreme gösterirken diğerleri üremez.

Tropikal bölgelerde Melioidiozis hastalığına neden olan ve epidemiyolojisi tam açıklanmamış olan Burkholdria pseudomallei (B.pseudomallei) ve atlar ve diğer tek tırnaklılarda ve bazen de insanlarda Ruam hastalığını oluşturan B. mallei’dir.

Bakteriyolojik Tanı: Örneklerden hazırlanan preparatlar Gram, Giemsa ve Stamp boyama yöntemleri ile boyanırlar. Gram boyamada Gram negatif, küçük, kokoid, bazen pleomorfik ve bipolar boyanma gösteren etken görülse de aynı morfolojideki diğer etkenlerden dolayı kesin teşhis sağlamaz. Stamp boyamada etken lökositler içinde gözlenebilir. Giemsa boyama ise Brusella ve Klamidia cinsine ait bakterileri elimine etmek yönünden önemlidir. Ekimler at kanı ile daha iyi olmasına rağmen at kanı bulunmazsa koyun veya sığır kanından hazırlanan Çikolata Agar veya streptomisinli Eugon Çikolata Agar’a yapılır. Eğer örneklerdeki kontaminasyonun fazla olduğu düşünülüyorsa, streptomisin, klindamisin ve amfoterisin katılımış Çikolata Agar tercih edilir. BURKHOLDERİA cinsine ait  B.mallei suşlarının büyük çoğunluğu  MacConkey Agar’da iyi üreme göstermektedir.

Hemofiluslar, boyutları 0,3-0,5×1,5 µm olan, çok küçük çomak veya kokobasillerdir. Sporsuz, hareketsizdirler ve ilk izolasyonlarında kapsül oluşturabilirler. Boyamalarda mikroskop altında tek tek veya ikili görülürler. Sulu karbol fuksin ile daha iyi boyanırlar. Aerobik olmalarına rağmen anaerobik ortamda da üreyebilirler. Hemofilus etkenlerinin en ayırt edici özellikleri standart besiyerlerinde üreyemeyip tam kanlı besiyerlerine, kanda bulunan X veya V faktörlerine ihtiyaç göstermeleridir. Bu faktörler özel olarak hazırlanan Çikolata Agar’da bulunmaktadır. Histophilus somni (H. somni), sığırlarda bronkopömoni, beyin yangıları, üreme kanalı infeksiyonları oluşturur.

Moraksellalar memeli hayvan ve insanların nasofarinks ve göz mukozalarında klinik infeksiyonlara neden olurlar. En çok görülen tür, M.bovis sığırlarda keratokonjuktivitise neden olan bir infeksiyon yapar. Gözyaşı ve burun akıntılarında etken bol miktarda bulunur.