VETERİNER MİKROBİYOLOJİ VE EPİDEMİYOLOJİ

Hayvanların ve insanların deri, saç, kıl, tüy ve tırnaklarının keratinize kısımlarında hastalığa neden olan küf mantarlarına dermatofitler denir

Mikrosporum genusunda 15 tür bulunmaktadır.

Belirli bir kaynaktan üretilerek elde edilen ve bütün özellikleri belirlenmiş olan saf mikroorganizma topluluğuna Suş denir.

Microsporum  nanum domuzlarda dermatofitozise neden olmaktadır.

Kandida patojenik mayalardandır.

Aspergillus sistemik mantarlardandır.

Kandida cinsinde 200 den fazla tür bulunmaktadır. Bu türler içersinde hastalık oluşturabilen en önemli tür C. albicans’ dır.

H. capsulatum bazı bölgelerde yerleşik olarak bulunur ve endemik hastalık oluşturur.
Toprakta, özellikle yarasaların ve kuşların (sığırcıkların ve güvercinlerin) dışkısını
içeren topraklarda yoğun konsantrasyonda bulunmaktadır.

Aspergillus’un 190’dan fazla türü tanımlanmıştır ve çoğu zararsız saprofitlerdir.

Candida albicans bazı özel besiyerlerine ekildiğinde (chlamydospore agar, cornmeal (mısır unlu) tween 80 agar) 37°C de, kalın duvarlı klamidosporlar, blastosporlar ve psödohifalar oluşabilir. Doğru cevap C'dir.

Microsporum nanum, Mikrosporum genusunda bulunan dermatofit bir mantardır. Doğru cevap E'dir.

Microsporum gypseum'un ürediği besiyerinin mikroskopik incelemesinde septumlu ve branşlı çeşitli şekillerde hifalar ve kıllarda küçük, ektotriks olarak yerleşmiş artrosporlar (2-3 μm çapında) görülebilir. Birbirine yapışık veya çok sık olarak bulunan bu artrosporlar mozaik görünümü oluştururlar. Artosporların büyüklükleri türlere göre farklılık gösterir. Mikrosporum türlerinde artrosporlar Trikofiton türlerine göre daha küçüktür. Doğru cevap B'dir.

A, B, C ve E şıklarındaki bilgiler doğrudur. Aspergillus infeksiyonları hayvandan hayvana veya insana bulaşmaz. Doğru cevap D'dir.

Cryptococcus neoformans kültürlerinden hazırlanan preparatların mikroskopik incelemesinde 4-8 μm çapında oval veya yuvarlak, kalın duvarlı, geniş, jelatinöz, refraktil bir kapsül ile karakterize tomurcuklu maya hücreleri görülür. Polisakkarid yapıda olan kapsülün kalınlığı hücrenin çapından fazladır. Doğru cevap B'dir.

Malassezia ve Kriptokokus türleri ve üreaz olumludur. Kandida türleri oluşturmaz. Doğru cevap B'dir.

Hayvanların ve insanların deri, saç, kıl, tüy ve tırnaklarının keratinize kısımların­da hastalığa neden olan küf mantarlarına dermatofitler, oluşturdukları hastalıkla­ra dermatofitoz denir. Dermatofitoz Mikrosporum, Trikofiton ve Epidermofiton cinslerindeki mantarlar tarafından oluşturulmaktadır. Mikrosporum ve Trikofi­ton insan ve hayvan patojenleri, Epidermofiton ise insan patojenidir.

Mikrosporum genusunda 15 tür bulunmaktadır. Microsporum canis, Microspo­rum gypseum, Microsporum nanum hayvanlardaki en önemli patojenik türleri­dir. Mikrosporum türleri Sabouraud dekstroz agar (SDA) veya kloramfenikol + siklohekzimid ilaveli SDA veya maya ekstraktı + kloramfenikol + siklohekzimid ilaveli Emmons’ SDA da aerobik koşullarda, oda ısısında (25°C) 10 günde ürer. Besiyerlerinde türe özgü koloniler oluştururlar. Ancak kolonilerin özellikleri çe­şitli faktörlere (suş farklılığı, besiyeri özelliği, inkubasyon süresi, pasaj vs.) bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. M. canis yuvarlak şekilli, ortası beyaz, kenar­ları sarı-deve tüyü renkli ve 35-50 mm çapında koloniler oluşturur. Kolonilerin arka yüzü sarımsı-turuncu sonra kahverengi renktedir. Bazı suşlar nadir olarak alt tarafta pigment oluşturmazlar M. gypseum yuvarlak şekilli yassı, bazen granüllü, kenarları girintili çıkıntılı, ortası krem, deve tüyü, daha sonra tarçın renginde ve 25-50 mm çapında koloniler oluşturur. Kolonin arka yüzü solgun sarı-taba (bazı suşlarda kırmızımsı) renktedir. M. nanum yuvarlak, kenarları tüylü, üzeri ince granüllü, kadife gibi, yassı veya ince çizgili bir görünümde önceleri beyaz, sonra­ları krem-taba renkte ve 20-35 mm çapında koloniler oluşturur. Kolonilerin arka yüzü kırmızımsı kahverengi renktedir.

Kolonilerinden hazırlanan preparatlar mikroskopta incelendiğinde; M. canis’e ait preparatlarda septumlu hifalarda çok sayıda iğ biçiminde, uçları düğmeli,uzun kenarları kalın ve dikensi çıkıntılarla örtülü, 5-15 hücreli 6-20 x 30-150 μm bo­yutlarında makrokonidiumlar ile oval veya armut biçiminde ve saplı küçük 2-3 x 3-4.4 μm boyutlarında mikrokonidiumlar görülür.Ayrıca raket hifa, nodüler cisimcik,spiral veya pektinate hifa ve klamidosporlara da rastlanır. M. gypseum’a ait preparatlarda septumlu ve branşlı hifalarda çok sayıda kayık şeklinde veya elipsoid, kenarları pürüzlü, ince duvarlı 4-6 hücreli ve 6-18 x 24-80 μm boyutlarında makrokonidiumlara ve nadir olarak oval veya yuvarlak, bazıları saplı ve 1.5-3.5 x 2.8-8.8 μm boyutlarında mikrokonidumlara tesadüf edilir. Ayrıca nodüler cisim­cikler, pektinate, spiral, raket hifalar ve klamidosporlar da görülebilr. M. nanum’a ait preparatlarda septumlu hifalar üzerinde armut şeklinde, kenarları ince, pürüz­lü,2-3 hücreli ve 4-12 x 11-24 μm boyutlarında makrokonidiumlar ve oval veya yuvarlak, tek tek mikrokonidiumlar (1.5-2 x 4-5 μm) görülür.

Ektotriks: Mantarların artrosporlarının kılların dışında bulunması. Geofilik: Doğal yaşam ortamı toprak olan. Suş: Belirli bir kaynaktan üretilerek elde edilen ve bütün özellikleri belirlenmiş olan saf mikroorganizma topluluğu.

Materyaller, özellikle köpek ve kedilere ait olanlar, Wood lam­bası ile floresans yönünden incelenir. M. canis ve M. distortum ile infekte kıllar par­lak floresans verir. Direkt mikroskopik inceleme için materyallerden % 10-20 KOH veya % 20 KOH + %36 dimetil sulfoksid (DMSO) şeklindeki solusyonlar ve/veya laktofenol pamuk mavisi (LFPM) ile preparatlar hazırlanılır. Preparatlar Mikrospo­rum türlerinin mikroskopik özellikleri yönünden incelenir. Kültür için materyalden SDA veya kloramfenikol (0.05 g/litre) + siklohekzimid (0.4 g/litre) ilaveli SDA veya maya ekstraktı (%2-4) + kloramfenikol (0.05 g/litre) + siklohekzimid (0.4 g/litre) ilaveli Emmons’ SDA (pH 6.9)’ a ekim yapılır ve ekim yapılan besiyerleri 25°C de 10 gün inkube edilir. İnkubasyon sonunda besiyerlerinde oluşan koloniler ve koloni­lerden LFPM ile hazırlanan preparatlar Mikrosporum türlerinin koloni özellikleri ve mikroskopik özellikleri yönünden incelenir. Teşhisde ayrıca keratinolizis testi, selektif ve diferensiyel bir besiyeri olan dermatofit test medium (DTM) da üreme testi ve hayvan deneyleri (kobaylar ve tavşanlar için patojenik) yapılabilir.

Trikofiton genusunda 21 tür bulunmaktadır. Trichophyton verrucosum, Trichoph­yton mentagrophytes, Trichophyton equinum, Trichophyton gallinae hayvanlardaki en önemli patojenik türleridir. Trikofiton türleri antibiyotiksiz veya antibiyotikli SDA da üretilmektedir. Ancak bazı türlerin üretilebilmesi için besiyerine ihtiyaç duydukları özel üretme faktörlerinin ilavesi gereklidir. Örn; T.verrucosum, inosi­tol ve tiamin, T. equinum nikotinik asit ilaveli (suplementli) besiyerlerinde üreti­lebilmektedir.