VETERİNER MİKROBİYOLOJİ VE EPİDEMİYOLOJİ - Deneme Sınavı - 4

Tropikal bölgelerde Melioidiozis hastalığına neden olan ve epidemiyolojisi tam açıklanmamış olan Burkholdria pseudomallei (B.pseudomallei) ve atlar ve diğer tek tırnaklılarda ve bazen de insanlarda Ruam hastalığını oluşturan B. mallei’dir.

Bakteriyolojik Tanı: Örneklerden hazırlanan preparatlar Gram, Giemsa ve Stamp boyama yöntemleri ile boyanırlar. Gram boyamada Gram negatif, küçük, kokoid, bazen pleomorfik ve bipolar boyanma gösteren etken görülse de aynı morfolojideki diğer etkenlerden dolayı kesin teşhis sağlamaz. Stamp boyamada etken lökositler içinde gözlenebilir. Giemsa boyama ise Brusella ve Klamidia cinsine ait bakterileri elimine etmek yönünden önemlidir. Ekimler at kanı ile daha iyi olmasına rağmen at kanı bulunmazsa koyun veya sığır kanından hazırlanan Çikolata Agar veya streptomisinli Eugon Çikolata Agar’a yapılır. Eğer örneklerdeki kontaminasyonun fazla olduğu düşünülüyorsa, streptomisin, klindamisin ve amfoterisin katılımış Çikolata Agar tercih edilir. BURKHOLDERİA cinsine ait  B.mallei suşlarının büyük çoğunluğu  MacConkey Agar’da iyi üreme göstermektedir.

Hemofiluslar, boyutları 0,3-0,5×1,5 µm olan, çok küçük çomak veya kokobasillerdir. Sporsuz, hareketsizdirler ve ilk izolasyonlarında kapsül oluşturabilirler. Boyamalarda mikroskop altında tek tek veya ikili görülürler. Sulu karbol fuksin ile daha iyi boyanırlar. Aerobik olmalarına rağmen anaerobik ortamda da üreyebilirler. Hemofilus etkenlerinin en ayırt edici özellikleri standart besiyerlerinde üreyemeyip tam kanlı besiyerlerine, kanda bulunan X veya V faktörlerine ihtiyaç göstermeleridir. Bu faktörler özel olarak hazırlanan Çikolata Agar’da bulunmaktadır. Histophilus somni (H. somni), sığırlarda bronkopömoni, beyin yangıları, üreme kanalı infeksiyonları oluşturur.

Moraksellalar memeli hayvan ve insanların nasofarinks ve göz mukozalarında klinik infeksiyonlara neden olurlar. En çok görülen tür, M.bovis sığırlarda keratokonjuktivitise neden olan bir infeksiyon yapar. Gözyaşı ve burun akıntılarında etken bol miktarda bulunur.

Eşherişya genusuna ait Escherichia coli (E.coli), E.albertii, E.blattae, E.fergusonii, E.hermanii, E.vulneris olmak üzere 6 tür bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

PCR ile E.coli’ye ait antijenik yapıları ve virülens faktörlerini kodlayan genleri belirlemek moleküler tanı ile mümkündür. Doğru cevap A'dır.

Escherichia coli (E.coli)'nin jenerasyon süresi 20 dakikadır. Bazı suşları hareketsizdir. Enterotoksin üreten E.coli’ler ETEC (Enterotoksijenik E.coli), üretmeyenler ise NETEC (Non-enterotoksijenik E.coli) olarak adlandırılmaktadır. 1,1-1,5x2-6 μm boyutlarındadır. Katı besiyerlerinde 37°C’de 24 saatte gözle görülebilen, kenarları düzgün (S tipi) koloniler oluştururlar. Doğru cevap D'dir.

Salmonella sporsuz ve kapsülsüz olup, S.Pullorum ve S.Gallinarum hariç hareketlidir. Salmonella genusuna ait 2 tür (S.enterica ve S.bongori) bulunmaktadır. Sentezledikleri toksinler arasında endotoksin, enterotoksin ve sitotoksin bulunmaktadır. Ortak antijenik faktörleri barındıran salmonellalar aynı grup altında toplanır ve şimdiye kadar 67 tane grup belirlenmiştir. Doğru cevap E'dir.

Yersinya genusuna ait bakteriler oksidaz negatif, katalaz pozitif özelliktedir. Yersinya genusuna ait 11 farklı tür bulunur. Kanlı agarda hemoliz oluşturmazlar. Gram negatif, kokoid çomak şeklindedir. Doğru cevap C'dir.

İnsan ve kedilerde veba hastalığının etkeni olan yersinya genusuna ait tür Y.pestis'tir. Doğru cevap C'dir.

İnsanlarda ve bazı maymun türlerinde genellikle ishal ve dizanteri oluşturan, enterobakteri familyasında yer alan bakteri genusu Şigella'dır. Doğru cevap B'dir.

Eşherişya genusuna ait Escherichia coli (E.coli), E.albertii, E.blattae, E.fergusonii, E.hermanii, E.vulneris olmak üzere 6 tür bulunmaktadır. Bu türlerden en önemlisi olan E.coli, Gram negatif, çomak şeklinde, 1,1-1,5x2-6 μm boyutlarında, sporsuz, fakültatif anaerobik ve sahip olduğu flagellası sayesinde hareketli bir bakteridir

E.coli, jenerasyon süresi oldukça kısa olan (yaklaşık 20 dakika) bir bakteridir. Katı besiyerlerinde 37°C’de 24 saatte gözle görülebilen, kenarları düzgün (S tipi) koloniler oluştururlar. Sıvı besiyerlerinde ise homojen bulanıklık meydana getirerek ürerler. E.coli’nin antijenik yapısı oldukça komplike olup, özellikle patojen suşlarda bu yapılar önem taşımaktadır.  Flagellar H antijeni, sadece hareketli suşlarda bulunur ve E.coli’lerin serotiplendirilmelerinde önemli bir yeri vardır.

E.coli, Kanlı Agar’da S tipli kenarları düzgün koloniler oluşturur. Bazı suşları ise hemoliz oluşturur. MacConkey Agar’daki koloni görüntüsü yine S tipi olup rengi pembedir. Bunun nedeni MacConkey Agar’da bulunan laktozun E.coli tarafından fermente edilmesidir. EMB Agar’da ise E.coli metalik yeşil röfleli koloniler oluşturur. Sıvı besiyerlerinde (Nutrient Buyyon, BHI Buyyon gibi) ürediğinde ise homojen bulanıklık oluşturur.

Salmonellalar, Salmonella genusuna ait 2 türü ve yaklaşık 3000 serotipi kapsamaktadır. Salmonella türleri S.bongori ve S.enterica’dır.

Bazı salmonella serovarlarının Kauffman-White şemasındaki grubu ve antijenik yapıları söyledir:

Grup A S.Paratyphi A 
Grup B S.Paratyphi B 
Grup B S.Typhimurium 
Grup D S.Typhi 
Grup D S.Enteritidis 
Grup D S.Gallinarum 
Grup D S.Pullorum

S.Typhi İnsanlarda tifoya sebep olan salmonella serovarılardan biridir.

Yersinyalar Gram negatif, kokoid çomak şeklinde, 0,5-0,9x1-3 μm boyutlarında, sporsuz, kapsülsüz, fakültatif anaerobik bakterilerdir. Bakteri, 30 °C’nin altındaki sıcaklıklarda hareketli 37 °C’de hareketsiz özelliktedir. Yersinyalar kanlı agarda hemoliz oluşturmazlar. Kanlı Agar ve MacConkey Agar’da 0,1-1 mm çapında S tipli koloniler oluştururlar. 40-42 °C’de üreyen bu etken için optimal üreme ısısı 28-29 °C’dir. Yersinya genusuna ait bakteriler oksidaz negatif, katalaz pozitif özellikte, nitrattan nitrit oluşturan, laktozu ve sitratı kullanmayan, hidrojen sülfit oluşturmayan etkenlerdir.

Yersinya genusuna ait Yersinia pestis (Y.pestis), Y.pseudotuberculosis, Y.enterocolitica, Y.intermedia, Y.frederiksenii, Y.kristensenii, Y.ruckeri, Y.bercovieri, Y.mollaretii, Y.rohdei, Y.aldovae olmak üzere 11 farklı tür bulunur. Y.enterocolitica insan ve hayvanlarda akut gastroenteritislere neden olan ve hayvansal gıdalarla insanlara bulaşabilen zoonoz bir etkendir. Y.pseudotuberculosis, başta rodentler olmak üzere at, sığır, domuz, koyun, keçi, köpek, kedi ve ayrıca hindi ile kanaryaları etkileyen, enteritis ve septisemi ile karakterize hastalığa neden olan bir etkendir. Y.pestis ise insan ve kedilerde veba hastalığının etkenidir. Fırsatçı infeksiyon etkeni olan Y.frederiksenii ise gıdalarda da bulunabilmektedir. Y.ruckerii ise başta alabalık olmak üzere bazı balıklarda enterik kızıl ağız hastalığına neden olur. Y.enterocolitica infeksiyonuna at, domuz, koyun, kedi, köpek, rodentler oldukça duyarlı olmakla beraber bu etken tavşan, çinçila ve maymunlarda da enteritise ve septisemiye yol açmaktadır. Bebeklerde gastroenteritis, yetişkin bireylerde ise akut enteritis, akut glomerulonefritis, eklem iltihabı (artritis) ve genel infeksiyonlara neden olmaktadır. Y.pseudotuberculosis, doğal koşullarda rodentlerde ve evcil
hayvanlarda görülmektedir ancak bakım-besleme eksiklikleri ve mevsimsel değişimler hastalığın oluşmasında etkilidir. Y.pestis ise infekte rodentlerin kediler tarafından yenilmesi suretiyle kedilere bulaşır ve bu infekte kediler insanlar için potansiyel infeksiyon kaynağıdır. Etkenin bulaşmasında vektör olarak pireler de önem taşır.

Şigella genusuna ait önemli türler; Shigella dysenteriae (S.dysenteriae), S.boydii, S.flexneri ve S.sonnei’dir