VETERİNER LABORATUVAR TEKNİKLERİ VE PRENSİPLERİ - Deneme Sınavı - 8

Otoanalizör: Kan, serum, plazma, idrar gibi biyolojik örneklerdeki organik ve inorganik maddeleri, yapısal donanımı sayesinde otomatik olarak analiz eden cihazlara otoanalizör denir.

Analit: Analizi yapılacak olan örnekteki aranan, ölçülmek istenen madde.

Lot numarası: Bir malzemenin/kimyasal maddenin üreticisini, üretim ile ilgili bilgilerini, sözkonusu malzeme veya maddenin özelliklerini bildiren kimlik numarası.

Liyofilize: Serum, plazma gibi biyolojik maddelerindondurularak kurutulması işlemi liyofilizasyon ve işlem sonucunda elde edilen ürün liyofilize olarak adlandırılır.

Bir cihaz veya ölçme sisteminin belirli koşullar altında çalışmasını sağlamak için gerçekleştirilen ayarlama sürecine kalibrasyon denir.

Kalibratör: Bir cihaz veya ölçme sisteminin belirli koşullar altında çalışmasını sağlamak için gerçekleştirilen ayarlama sürecine kalibrasyon denir. Bu amaçla kullanılan aracılar kalibratör olarak bilinir.

Levey-Jennings
grafikleri oluşturulurken yapılması gereken işlemler sırasıyla şunlardır:
• Hazırlanan kontrol çözeltisinden en az 20 ölçüm yapılır (20 gün boyunca).
• Aritmetik ortalama hesaplanır.
• Standart sapma hesaplanır.
• Kontrol sınırları hesaplanır.

12S kural ihlali reddettirici bir kural değildir. Diğer kuralların gözden geçirilmesini
gerektiren bir uyarı kuralıdır.

1_3S Kuralı
• 3S’i aşan bir değer elde edilmesidir.
• Rastgele hata yapıldığını gösteren reddettirici bir kuraldır

R_4S Kuralı
• Birbirini izleyen iki çalışmadan birinde +2S’den, diğerinde -2S’den fazla bir
sapma tespit edilirse rasgele hata yapıldığı düşünülür.
• Reddettirici bir kuraldır.

KALİTE KONTROL TEMEL KAVRAMLARI
Kalite kontrol konusunu anlayabilmek için bilinmesi gereken temel kavramlar vardır. Bu temel kavramlar kalite kontrol işlemlerinde sıkça karşımıza çıkar.
Bunlar şu şekildedir:
1. Ortalama ve Standart Sapma
2. Varyasyon Katsayısı (CV)
3. Presizyon (Tekrarlanabilirlik)
4. Akürezi (Doğruluk)
5. Deteksiyon Limiti (Minimum Ölçüm Sınırı)
6. Linearite (Doğrusallık)

Doğru cevap e'dir.

Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma
Aritmetik ortalama (Xort ) elde edilen değerlerin veri sayısına bölünmesiyle elde
edilen değerdir. Aşağıdaki formül ile gösterilir.
Xort = ∑x / n

Doğru cevap a'dır.

Deteksiyon Limiti (Minimum Ölçüm Sınırı)
Analizi yapılan maddenin en düşük konsantrasyonunu saptama ve sıfır değerinden ayırabilme sınırı olarak tanımlanmaktadır. İdeal bir yöntem yüksek düzeyde
analitik duyarlılığa ve düşük düzeyde tayin sınırına sahip olmalıdır.

Doğru cevap b'dir.

Otoanalizör: Kan, serum, plazma, idrar gibi biyolojik örneklerdeki organik ve inorganik maddeleri, yapısal donanımı sayesinde otomatik olarak analiz eden cihazlara denir.

Doğru cevap c'dir.

2S’i aşan bir değer elde edilmesi kuralı Westgard Kurallarından biridir.

Doğru cevap d'dir.

10X Kuralı
• Birbirini izleyen 10 çalışmada elde edilen neticelerin tümünün ortalamaya
göre aynı tarafta yer alması halinde sistematik hata yapıldığı düşünülür.
• Reddettirici bir kuraldır.

Doğru cevap e'dir.

Tanım olarak eksternal (dış) kalite, kalite kontrol programlarından sağlanan ve değeri bilinmeyen serumlarla çalışma yapılarak laboratuvarın bir dış denetleme birimi tarafından denetlenmesidir. Bu şekilde diğer laboratuvarlarla da karşılaştırılması
sağlanır. İnternal ve eksternal kalite programları birbirlerini tamamlayıcı yöntemlerdir ve birinin yerine diğerinin kullanılması doğru bir yaklaşım olmayacaktır.

Doğru cevap a'dır.

Levey-Jennings Kontrol Grafikleri 1950’li yıllarda klinik laboratuvarlarda Levey ve Jenning tarafından tanıtıldığı için kontrol grafikleri Levey-Jennings kontrol grafikleri olarak adlandırılırlar. Bu grafikler kalite kontrol sonuçlarını daha kolay bir şekilde kontrol etmemizi sağlar. Her analit için konsantrasyonu bilinen kontrol çözeltilerinden elde edilen sonuçlar bu grafiğe işlenir. Elde edilen kontrol ölçümleri bu grafik üzerine yerleştirilir ve değerlendirme yapılır. Otomasyon ve laboratuvar informasyon sistemlerinin (LIS) gelişmesi ile birlikte kontrol sonuçları cihaz üzerinden veya ara bağlantı ile LIS üzerinden kolaylıkla görülüp değerlendirilebilir. Ölçülen her analit için günlük kalite sonuçları değerlendirilebildiği gibi son 1-2 aydaki sonuçlar da değerlendirilebilir.

Doğru cevap b'dir.

Lot numarası: Bir malzemenin/kimyasal maddenin üreticisini, üretim ile ilgili bilgilerini, söz konusu malzeme veya maddenin özelliklerini bildiren kimlik numarasıdır.

Doğru cevap c'dir.

Serum, plazma gibi biyolojik maddelerin dondurularak kurutulması işlemi liyofilizasyon ve işlem sonucunda elde edilen ürüne Liyofilize denir.

Doğru cevap d'dir.