VETERİNER LABORATUVAR TEKNİKLERİ VE PRENSİPLERİ - Deneme Sınavı - 7

Preanalitik evre, ön hazırlıklar, örneklerin toplanması ve yöntem seçimini kapsar.
Genellikle klinisyenlerden gelen istekler doğrultusunda bir veya birçok maddenin
tayini yapılır. Analizde kullanılacak yöntemler ve cihazlar laboratuvar koşularına
göre belirlenir. Analiz öncesi yapılacak işlemler sıraya konur.

Doğru cevap a'dır.

Çocukluk ve erişkinlik arasındaki kişinin, cinsel olgunluk ve üreme yeteneği kazandığı döneme Puberte denir.

Doğru cevap b'dir.

Bir analitin, ölçüm yapılan örnekteki konsantrasyon veya aktivitesini değiştiren maddelerin etkilerine İnterferans denir. 

Doğru cevap c'dir.

Analitik evrede, laboratuvar problemlerinin başında hemoliz ve lipemi yer alır. Eritrositlerin parçalanarak, hemoglobin (Hb) içeriğinin hücre dışına yayılması durumu olarak tanımlanan hemoliz; in vivo (çeşitli hematolojik veya metabolik hastalıklar, uygunsuz kan transfüzyonları, bakteri toksinleri, yılan-örümcek gibi hayvan zehirleri, eritrofagositoz olayları vb.) veya in vitro (eritrositlerin mekanik nedenlerle parçalanması, kan alınışında türbulans, örnek taşınmasındaki hatalar, dondurma, deterjanlar gibi) nedenlerle oluşabilir. Hemoglobin konsantrasyonu 20 mg/dL’yi aştığı zaman serumda belirgin hemoliz görülür.

Doğru cevap d'dir.

Laboratuvara uygun transfer koşullarında ve zamanında gelmeyen örnekler kabul edilmez.
2. Hasta adı ve soyadının bulunmadığı, örnek tanımının yapılmadığı, hatalı
yapıldığı veya istem formu ile örnek kabındaki bilgilerin uyumsuz olduğu
durumlarda örnek kabulü yapılmaz.
3. Barkod sistemleri bulunan hastanelerde, barkodu olmayan örnekler laboratuvara kabul edilmez. Barkod hatalarında yenisi üretilir.
4. Uygun tüplere alınmayan örnekler laboratuvara kabul edilmez; servis ve
polikliniklerden yeni örnek istenir.
5. Tüp içindeki örnek miktarı yeterli değilse örnek kabul edilmez.
6. Kırık veya steril olmayan kaplar ile gönderilen örnekler kabul edilmez.
7. Bir başka materyalle kontamine örnekler (idrarın dışkı ile karışmıs olması
gibi) reddedilir.
8. Hemolizli örnekler laboratuvara kabul edilmez.
9. Lipemik örnekler geldiğinde raporların açıklama kısmında belirtilir.
10. Pıhtılı örnekler kabul edilmez.
11. Test istem formlarına hasta ile ilgili klinik bilgi mutlaka yazılmalıdır.
12. Özellikle ilaç düzeyi ve diurnal varyasyonu olan hormon analizlerinde, gereken bekleme süresine uyulmamıssa, örnek kabul edilmez.
13. Yukarıdaki istisnalar dısında 24 saat içinde bir hastadan aynı mikrobiyolojik incelemenin tekrar istenmesi durumunda örnek reddedilir.

Doğru cevap e'dir.

İnterferansa Karşı Yapılması Gerekenler
İnterferansı önlemek için örnek körü uygulanabilir, örnek seyreltilebilir, bikromatik veya polikromatik okuma (Allen Düzeltmesi) yapılabilir. İnterferanı gidermek
için değişik yöntemlerden (deproteinizasyon, ekstraksiyon, ultrasantrifügasyon
vb.) yararlanılabilir. Son nokta ölçüm yerine kinetik ölçüm ile hızlı ve yavaş reaksiyon veren interferanların etkileri önlenebilir.

Doğru cevap a'dır.

Akreditasyon; yapılan test ve analizlerin güven sağlayabilmesi için laboratuvarın
teknik yeterliliğinin uluslararası tanınmış ve yetkili bir kuruluş tarafından gerekli
kriterlere göre değerlendirilmesi, onaylanması ve sonrasında denetlenmesi faaliyetidir.

Doğru cevap b'dir.

Bir metodun veya ölçüm prosedürünün belirlenen amaçlara uygunluğunun deneysel çalışmalarla elde edilen objektif delillerle doğrulanmasına “validasyon” denir.

Doğru cevap c'dir.

Panik değer, gerekli müdahaleler süratle yapılmadıkça yaşamı tehdit eden ve düzeltici girişimlerin hemen yapılmasının zorunlu olduğu, referans aralık dışında
sapma gösteren test sonuçlarını ve fizyopatolojik durumları ifade eder.

Doğru cevap d'dir.

Validasyon çalışması üç şekilde olmaktadır.
• Tam validasyon: Prosedürün ilgili bütün performans parametreleri incelenir.
• Kısmi Validasyon: Performans parametrelerinin bazıları incelenir.
• Konfirmasyon: Standardize metodlar (önceden valide edilmiş) için kullanılır. Tekrar validasyona gerek yoktur.

Doğru cevap

Kalite kontrol konusunu anlayabilmek için bilinmesi gereken temel kavramlar vardır. Bu temel kavramlar kalite kontrol işlemlerinde sıkça karşımıza çıkar. Bunlar şu şekildedir:

1. Ortalama ve Standart Sapma

2. Varyasyon Katsayısı (CV)

3. Presizyon (Tekrarlanabilirlik)

4. Akürezi (Doğruluk)

5. Deteksiyon Limiti (Minimum Ölçüm Sınırı)

6. Linearite (Doğrusallık)

Doğru cevap C şıkkıdır.

Presizyon (Tekrarlanabilirlik); Aynı örneğin tekrar edilen ölçümlerinde benzer sonuçlar elde edilmesidir. Rastgele hatayı ölçmek için kullanılır. Günlük uygulamada bir metodun tekrarlanabilirliği-nin değerlendirilmesi internal (iç) kalite kontrol uygulamaları ile yapılır. Doğru cevap A şıkkıdır.

İyonize olarak yüklenen kimyasal moleküller; taşıdıkları yüke göre elektroforez
sisteminde ya anoda (artı elektrod) ya da katoda (eksi elektrod) göç ederler. Artı
iyonlar (katyon) katoda, negatif iyonlar ise (anyon) anoda göç ederler

Göç etme hızı; molekülün net yükü, molekülün büyüklüğü ve şekli, elektriksel
alan şiddeti, destek materyalinin özelliği ve çalışma ısısı gibi faktörlerden etkilenir

Varyasyon katsayısı (CV) standart sapmanın aritmetik ortalamaya oranıdır. Formül şu şekildedir: CV= (s/x ort)*100Bu formülün uygulamasında, standart sapma aritmetik ortalamaya bölünür ve bölüm 100 ile çarpılır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Aritmetik ortalama (Xort ) elde edilen değerlerin veri sayısına bölünmesiyle elde edilen değerdir. Aşağıdaki formül ile gösterilir. Xort = ∑x / nBu formülün uygulamasında her bir veri toplanır ve elde edilen toplam, veri sayısına bölünür. Doğru cevap D şıkkıdır.

Analit: Analizi yapılacak olan örnekteki aranan, ölçülmek istenen maddedir. İçerdikleri analit konsantrasyonu bilinmektedir (Ortalama analit konsant-rasyonu ve kabul edilebilir aralıklar üretici firma tarafından belirlenmiştir). Doğru cevap B şıkkıdır.

Kalibratör: Bir cihaz veya ölçme sisteminin belirli koşullar altında çalışmasını sağlamak için gerçekleştirilen ayarlama sürecine kalibrasyon denir. Bu amaçla kullanılan aracılar kalibratör olarak bilinir. Doğru cevap A şıkkıdır.

İyon değişimi kromatografik ayrım yöntemlerinden biridir. Destek materyaline göre elektroforez tipleri; 

Kağıt elektroforezi, Nişasta Jel ve Selüloz Asetat Elektroforez, Poliakrilamid Jel Elektroforezi ve Agaroz Jel Elektroforezi olarak sıralanmaktadır.

12S Kuralı• 2S’i aşan bir değer elde edilmesidir.• Diğer kuralların gözden geçirilmesini gerektiren bir uyarı kuralıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.