VETERİNER LABORATUVAR TEKNİKLERİ VE PRENSİPLERİ - Deneme Sınavı - 13

Elektroforez esnasında sisteme akım uygulandığında destek ortamına bağlı olan iyonlar sabit kalır fakat bunlarınn etrafında kümelenmiş olan diğerleri kendilerinin aksi kutbuna serbestçe hareket etmeye başlarlar. İyonlar yüksek oranda hidratize olduğundan kendilerinin hareketi içinde yer aldıkları çözücününde hareket etmesine neden olur. Bu fenomen endozmoz olarak tanımlanır ve bu olay sonucunda su tek yönde hareket eder.

Kağıt elektroforezde ayırım süresi uzundur (14-16 saat) ve oldukça fazla artalan etkileşimi görülür. Nişasta jeli, tekrarlanabilir şekilde elde etmek zordur. Selüloz asetat membranların kullanmadan önce tamponla ıslatılması ve dansitometrik miktar tayininden önce berraklaştırılması gerektiğinden, rutinde kullanımı nadirdir. Günümüzde agaroz ve poliakrilamid jel elektroforezi yaygın olarak kullanılmaktadır.

Elektroforetik ayırım ve boyamanın ardından oluşan gözle görünür protein alanlarını direk dansitometri ile yüzde olarak ya da örneğin toplam protein miktarı bilindiği taktirde, mutlak değer olarak belirtmek mümkün olabilmektedir.

Kromatografide sabit faza ilgisi daha çok olan analitler daha yavaş göç ederken, az olanlar daha hızlı hareket ederler. Bu nedenle sabit faza ilgisi en az olan C maddesi en hızlı, en fazla olan A maddesi ise yavaş ilerler.

Çözünen maddelerin birbirine karışmayan iki sıvı arasında dağılımı partisyon kromatografinin temelini oluşturur. İşlemsel olarak sıvılardan bir tanesi sabit fazı oluşturur. Bu fazın oluşturulması için ince tabaka sıvı destek materyali üzerine veya kapiller kolonun iç yüzüne adsorbe edilir. Ayırım çözünen maddelerin sabit ve hareketli faz arasında göreceli çözünme yeteneğine bağlı olarak şekillenir.

Moleküler antijenin eşsiz biçimde tamamlayıcı antikor tarafından bağlandığı bölgeye epitop (antijenik determinant) denmektedir.

Imunojenite için gerekli özellikler aşağıda sıralanmıştır.
1. Molekül içinde kararlı yapıların var olması
2. Yapının rastlantısallığı
3. Molekül ağırlığının en za 4000-5000 Da olması
4. Metabolize olabilme yeteneği
5. Immunojenik konfigurasyonun antikor oluşturan mekanizmalara erişebilirliği
6. Yapısal olarak yabancılığı.

ELISA enzimle işaretli antijen ya da antikorun serbest antijen ya da antikor ile reaksiyona girmesi ve oluşan antijen antikor kompleksinin enzim aktivitesinin enzime spesifik substrat varlığında ortaya konması esasına dayanan ölçüm tekniğidir.

Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) tekniği sayesinde DNA molekülünün belirlenen bir bölümü çok fazla sayıda kopyalanır.

Çok kanallı analiz (multiple channel analysis; multi test analysis) her örneğin, birçok analitik işleme tabi tutulması ve sonuç olarak bir örnekten grup halinde test sonuçlarının elde edildiği analiz şeklidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Laboratuvarlarda genel olarak polietilen plastik malzemeler kullanılmaktadır. İlk kez kullanılacak polietilen malzemeler önce 8 M üre çözeltisiyle temizlenir. Sonra distile su ile durulanır, 1 N KOH çözeltisi ile yıkanır, tekrar distile sudan geçirilir ve sonra metal iyon kontaminasyonu gidermek için 0.001 M EDTA ile yıkanır. Sonunda cam distile su ile durulanır. Bu ilk kullanım öncesi yapılan temizliği takiben her kullanım sonrası % 0.5’lik deterjanla yıkayıp distile su ile durulamak yeterlidir.

Cam malzemelerin temizliğinde % 0.5’lik deterjanlı su ile yıkanması genelde yeterli olmaktadır. Temizlik sonrası cam yüzeyde su damlası kalması durumunda temizlik yeterli değildir. Bununla beraber yapılacak daha hassas bir çalışma için özel yıkama gerekebilir. Cam malzemelerdeki organik kalıntıların temizlenmesi için uzun yıllar bikromat temizleme solüsyonu kullanılmıştır. Fakat kromun toksik etkisi, kanserojen oluşu ve yoğun H2SO4 kullanımı nedeniyle günümüzde tavsiye edilmemektedir. İyonlarından arındırmak için yoğun nitrik asit ile yıkamak gerekir. Cam pipetlerde % 0.5’lik deterjanlı suda bekletilip daha sonra bol akan suda durulanmalıdır.

Kuartz veya optik parlatılmış cam malzemelerin etanolde hazırlanmış KOH veya kuvvetli bazlarla temizlenmesi aşınmaya neden olmaktadır. Bunun yerine % 0.5’lik deterjan ile temizleyip distile su ile durulamak yeterli olur.

Sterilizasyon bir ortamın ya da maddenin canlı mikroorganizmaların tüm formlarından arındırılması işlemidir. Sterilizasyon işleminden sonra ortamda 1 milyonda 1 canlı mikroorganizma bulunma olasılığı vardır. Sterilizasyon için kabul edilebilir sınır 10^-6 olarak kabul edilmektedir ve endosporlar da dahil olmak üzere tüm mikroorganizmalardan ortam arındırılmıştır

Basınç altındaki doymuş buhar ile sterilizasyon, laboratuvar materyallerinin sterilizasyonunda kullanılan en etkili yöntemdir. Otoklavlar bu amaç için kullanılan cihazlardır. Normal şartlar altında buharın sıcaklığı 100 °C iken, havası tamamen alınmış ve 1 atmosfer basınç altındaki doymuş su buharının sıcaklığı 121 °C’dir. Otoklavda sterilizasyon için 121 °C ve 132 °C sıcaklık kullanılır. Basınç altında nemli ısı ile sterilizasyon en hızlı, basit ve etkili fiziksel sterilizasyon yöntemidir.

Otoklavların çalışması ve etkinliğinin periyodik olarak kontrolü gereklidir. Otoklavlanacak malzemelere yerleştirilen kağıt bant veya benzeri bir taşıyıcıya emdirilmiş kimyasal indikatörler, uygun sıcaklık ve temas süresine maruz kaldıklarında renk değiştirir. Renk değişimi sterilizasyon işleminin olduğunun göstergesidir. Kağıt şeritlere inoküle edilmiş sporlar sterilizasyon işleminden sonra uygun bir inkübasyon dönemi içerisinde üremezlerse sterilizasyonun yeterli olduğunu gösterir. Biyolojik indikatör olarak ısıya dirençli sporları olan bacillus stearothermophilus standart suşları kullanılır.

Tindalizasyon, yüksek sıcaklığa dayanıklı olmayan çeşitli besiyeri ve çözeltiler su banyosunda düşük sıcaklıkta 80 °C’de 60 dakika 3 gün üst üste ısıtılarak sterilize edilir. İlk uygulamada canlı kalan sporların bir sonraki uygulamadan önce germinasyonla vejetatif hale geçerek sonraki ısıtmada ölecekleri prensibine dayanır.

Kuru sıcak hava, hücre içine daha az geçebildiğinden kuru ısı ile yapılan sterilizasyonda nemli ısıya göre daha uzun sürelere ve daha yüksek sıcaklığa gereksinim vardır. Bu yöntemde 160 °C’de 1 saat, 170 °C’de 1 saat tutularak sterilizasyon sağlanır.

Filtrasyon, laboratuvarlarda daha çok antibiyotik solüsyonları, toksik kimyasallar, radyoizotoplar, aşılar, karbonhidratlar gibi ısıya duyarlı maddelerde kullanılır. Sıvıların filtrasyonu laboratuvarlarda ya enjektör yardımıyla pozitif basınç uygulanılarak ya da vakumla negatif basınç oluşturularak solüsyonun 0.2 mm gözenek çapına sahip membran (selüloz asetat veya selüloz nitrat) filtrelerden geçerilmesiyle yapılır. Bakterileri tutan filtrelerin porları 0.45 mm’den küçük olmalıdır.

Laboratuvar alt yapıları da risk gruplarına paralel uygulama ve korunma kriterleri açısından dört farklı seviyede tasarlanmıştır. Temel Laboratuvarlar, 1. ve 2. biyogüvenlik seviyesinde bulunan laboratuvarlardır. 3. biyogüvenlik seviyesindeki laboratuvarlar tecrit laboratuvarı, 4. biyogüvenlik seviyesindeki laboratuvarlar ise maksimum tecrit laboratuvarı olarak adlandırılır.