VETERİNER HİZMETLERİ MEVZUATI VE ETİK

Deontoloji, olanı olduğu gibi tanıtır. Diğer şıklarda yer alan tüm özellikler etik kavramı ile ilişkilidir. Doğru cevap E'dir.

Erekbilim, amaçbilim, herşeyin temelinde bir ereksellik/amaçsallık olduğunu, evren ve yaşamın amaç-araç ilişkisi üzerine kurulduğunu, evrende bir başlangıç tasarımın ve sonul amacın olduğunu savunan görüşe teleoloji adı verilir. Doğru cevap A'dır.

Yeterlilik (teorik ve pratik), bireysel başarı-bireysel başarıyı artırma, ekonomik kazanç-ekonomik kazancı artırma ve kabul görme Prof. Dr. Aşkın Yaşar'a göre meslek sahibine yönelik etik değerler arasında yer alır. Hayvanların çıkarını koruma ise hayvan(hasta)lara yönelik etik değerlerdendir. Doğru cevap B'dir.

“Veteriner hekimliği etiği” hem hayvanlarla hem de hayvan hizmetini doğrudan sağlayan veteriner hekimler ve öğrenciler ile veteriner sağlık teknisyenlerinin içinde bulunduğu bir etik anlam içermektedir. Doğru cevap C'dir.

Paris’te UNESCO merkezinde 15 Ekim 1978 tarihinde ilan edilen ve 1989’da Hayvan Hakları Federasyonu tarafından tekrar düzenlenip 1990’da yeniden ilan edilen Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi (Beyannamesi)14 maddeden oluşmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Aydınlatılmış Onam İlkesi, Özerkliğe saygı ilkesi ile yakın ilişkilidir. Hastanın tıbbi müdahale işlemi kararına katılımını sağlamak amacıyla bilgilerin doğru ve yeterli biçimde açıklanmasını amaçlar. Doğru cevap A'dır.

Etik sorunun belirlenmesi, hasta (sorumluluk) sahibinin istekleri, karar seçeneklerinin belirlenmesi ve seçimi, etik kararın haklılığı etik karar verme sürecinin (EKVS) basamakları arasında yer alır. Doğru cevap E'dir.

Onam, kişinin kendi özgür iradesi ile verdiği karar, kabuldür. Doğru cevap C'dir.

Etik karar verme şu düşünceleri kapsar: “Kararı kim vermelidir, varolan seçenekler; tüm seçeneklerin iyi ve kötü sonuçları, kurallar, zorluk ve doğru seçilen değerler; ve hedeflenen amaçlar veya sonuçlar.” Doğru cevap E'dir.

Adalet ve eşitlik ilkesi, tıbbi kaynakların ihtiyaca göre dürüstçe ve hakça paylaştırılmasını; hastanın veya hasta sahibinin fiziksel şartları, sosyolojik, sosyoekonomik, politik durumu ne olursa olsun ayrım gözetmeden eşit şekilde davranmayı amaçlar. Doğru cevap D'dir.

1952 yılı Nobel Barış Ödülü sahibi Albert Schweitzer, etiği “iyi bir davranışı sergileme konusunda duyduğumuz kaygılara verdiğimiz isim, sadece kendi iyiliğimiz-mutluluğumuz için değil, yaşayan her şeye karşı hissettiğimiz sorumluluk” olarak tanımlamıştır.

Sağlık bilimleri alanındaki etik tartışmaların genel olarak iki görüş üzerinde temellendirildiği bildirilmektedir. Bunlardan birincisi Immanuel Kant’ın “Ödev”
(deontoloji) kuramı ve ikincisi ise Jeremy Bentham ve John Stuart Mill’in “Faydacılık / Yararcılık” (utilitarianism) kuramıdır.

Prof. Dr. Aşkın Yaşar, muhataba göre veteriner hekimliği hizmetlerine ilişkin farklı etik değerler bulunduğunu ifade etmiştir. Bu etik değerlerin önemli bir bölümünün yardımcı sağlık personeli ile de ilgili olduğu söylenebilir. Bunlar;

Meslek sahibine yönelik,
• Yeterlilik (teorik ve pratik)
• Bireysel başarı-bireysel başarıyı artırma
• Ekonomik kazanç-ekonomik kazancı artırma
• Kabul görme
Hayvan(hasta)lara yönelik,
• Hayvana şefkatli yaklaşım
• Hayvanların çıkarını koruma
• Ağrı ve acının giderilmesi
• Hastanın sağlığına kavuşturulması
• Hastanın hayatını koruma şeklinde sıralanabilir

Çevre etiği, “insanın doğal çevresi ile olan ahlaki ilişkilerinin sistemli olarak incelenmesi” şeklinde tanımlanabilir.

Her zaman tam karşılığı olmasa da, veteriner hekimliği
hizmetlerinde aşağıdaki ilkelerin varlığından söz etmek mümkündür. Bu ilkelerden ilk dördü temel etik ilkeler olarak kabul görmektedir.

 Özerklik (özerkliğe saygı) ilkesi
 Yararlılık (yarar sağlama) ilkesi

 Zarar vermeme ilkesi
 Adalet ilkesi

Adalet (ve Eşitlik) İlkesi
Tıbbi kaynakların ihtiyaca göre dürüstçe ve hakça paylaştırılmasını; hastanın veya hasta sahibinin fiziksel şartları, sosyolojik, sosyoekonomik, politik durumu ne olursa olsun ayrım gözetmeden eşit şekilde davranmayı amaçlar.

Aydınlatılmış Onam İlkesi

Özerkliğe saygı ilkesi ile yakın ilişkilidir. Hastanın tıbbi müdahale işlemi kararına katılımını sağlamak amacıyla bilgilerin doğru ve yeterli biçimde açıklanmasını amaçlar. Hasta sahibinin hastaya yapılacak işlem ile ilgili olarak bilgilendirilmesi
ve hasta sahibinin hayvan adına karar vermesidir.

Doğruluk, sır saklama, sadakat, gizliliğe saygı ilkeleri birer etik kural olarak değerlendirilirken; Özerkliğe saygı ilkesi adı altında, sözünde durma, gerçeği söyleme, aydınlatılmış onam, gizliliğe saygı ilkelerinin olduğu görülür.

Deontoloji

Normatif bilgidir.

İki ucu sınırlıdır.

Uyulması gerekli standartlardır.

Olanı olduğu gibi tanıtır.

Teleoloji: Erekbilim, amaçbilim, herşeyin temelinde bir ereksellik/amaçsallık olduğunu, evren ve yaşamın amaç-araç ilişkisi
üzerine kurulduğunu, evrende bir başlangıç tasarımın ve sonul amacın olduğunu savunan görüş.