VETERİNER HİZMETLERİ MEVZUATI VE ETİK - Deneme Sınavı - 8

Erdem, “fazilet, insanın ruhsal yetkinliği ve iyilik/doğruluk gibi ahlaki niteliklerin genel adı” şeklinde ifade edilmektedir. Erdem etiğinde yerleşik kural ve standartlara uyumu ya da davranışlarının sonucundan çok, kişinin karakter özelliği, huyu, motivasyonu, niyeti daha önemlidir.

Değerler insanlar farkında olmadan da var olurlar.

Normatif kural, olması gereken, ahlak ve değer yargılarına dayanan standartlar olarak tanımlanmaktadır.

Etik kavramlarına uyulmaması halinde vicdani sorumluluklar yaratılmış olur. Fakat, deontolojide hukuki sorumluluklar meydana geleceğinden uyulmaması durumunda cezai müeyyidesi olacaktır.

Konsensus uzlaşma, uzlaşım ve mutabakat anlamlarında kullanılmaktadır.

Ötanazi, hormon kullanımı, kastrasyon, kopyalama, doğum kontrol yöntemleri, dışarıdan müdahale ile cinsiyetin belirlenmesi, embriyo nakli, kuyruk kulak kesimi, organ aktarımları, yapay organlar gibi uygulamalar biyoetik ile ilgilidir.

Paris’te UNESCO merkezinde 15 Ekim 1978 tarihinde ilan edilen ve 1989’da Hayvan Hakları Federasyonu tarafından tekrar düzenlenip 1990’da yeniden ilan edilen metin 14 maddeden oluşmaktadır.

Özerklik (özerkliğe saygı) ilkesi, Yararlılık (yarar sağlama) ilkesi, Zarar vermeme ilkesi, Adalet ilkesi temel etik ilkeler arasında yer almaktadır.

Kişinin kendi özgür iradesi ile verdiği karar ve kabul onam olarak adlandırılır. Kişi kendiliğinden karar verir ya da sözleşme maddeleri doğrultusunda, sahip olduğu haklar konusunda bilgilendirilerek de onam alınabilir. Hayvan sağlığı hizmetlerinde hastadan onam alınması söz konusu değildir. Hasta adına, hasta sahibi onay verir.

Etik Karar Verme Süreci EKVS toplam 4 basamaktan meydana gelmektedir. Bunlar;Etik sorunun belirlenmesi, Hasta (sorumluluk) sahibinin istekleri,Karar seçeneklerinin belirlenmesi ve seçimi, Etik kararın haklılığı şeklinde sıralanabilir. İlişkilendirme yapılması bu kapsamda değerlendirilmemektedir.

Özerklik-Otonomi (Özerkliğe saygı), bireyin özgür ve bağımsız olarak kendisi ile ilgili karar vermesi, bu kararlar ile ilgili olarak eylemlerde bulunabilme yeterliliği ve yetkinliğidir.

Günümüzdeki hâliyle bu yönetmelik, 8 Aralık 2011 tarih ve 28136 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Normatif: Kural, olması gereken, ahlak ve değer yargılarına dayanan standart.

İlk defa İngiliz Filozofu Jeremy Bentham’ın 1834 yılında yayımlanan kitabında, “normatif bilgi; yükümlülükler bilgisi” anlamında kullanılmıştır.

Deontoloji

1. Uyulması gerekli standartlardır.

2. Tartışmaya açık değildir.

3. Normatif bilgidir.

4. Hukuki sorunlar doğurur, uyulmaz ise cezai
müeyyidesi vardır.

5. İki ucu sınırlıdır.

6. Olanı olduğu gibi tanıtır.

7. Amaç, bellidir.

8. Sonuç, bellidir.

Antik Yunan döneminde felsefi olarak etik kuramının kurucusu kabul edilen Sokrates (M.Ö. 469-399), mutluluk etiği kuramı ile etiğin ve dolayısıyla insan eylemlerinin nihai amacının mutluluğa ulaşmak olduğu anlayışını savunur. En yüksek iyinin ne olduğunu ve iyi eylem gerekliliğinin nedenlerini sorgulayan Platon ve Aristoteles ise kendini gerçekleştirme kuramını geliştirmiştir.

Ahlak kavramı “hulk” sözcüğünün çoğulu olup, huy, mizaç, yaratılış anlamında kullanılmaktadır.

Değerlere ilişkin bazı genel özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Değerler; istekler, ülküler, beklentiler ya da amaçlardır.
• Davranışların kaynağı, gerekçeleri, yargılayıcıdırlar.
• Kavram olarak soyut iken, obje ya da kişilere yüklendiği zaman açıklanabilir, hatta gösterilebilir.
• İnsanın köklü inançlarından oluşur.
• Günlük yaşantıda tam olarak gerçekleştirilmesi beklenemez.
• İnsanlar farkında olmadan da var olurlar.
• Belirli ölçü birimleri ile ölçmek, miktarını belirlemek söz konusu değildir. Tutum ve davranışlarla ortaya çıkar.
• İnsanların bulunduğu toplum ile ilişkilerini düzenlerler.

Genel olarak çağımızın sağlık alanına yönelik etkinliklerinde son yıllarda ortaya çıkan değer sorunlarının konu edildiği, tartışıldığı, araştırıldığı ve genellikle disiplinler arası bir akademik alanı ifade eden biyoetiğin sözlük anlamı “canlı etiği”dir.

Onam
Kişinin kendi özgür iradesi ile verdiği karar, kabuldür. Kişi kendiliğinden karar verir ya da sözleşme maddeleri doğrultusunda, sahip olduğu haklar konusunda bilgilendirilerek de onam alınabilir. Hayvan sağlığı hizmetlerinde hastadan onam alınması söz konusu değildir. Hasta adına, hasta sahibi onay verir.