VERİTABANI SİSTEMLERİ

Teknoloji ve bilgisayar sektöründeki gelişmelere paralel olarak günümüzde bilgi sistemleri, bilgisayar donanımı, yazılım, veri kaynakları, ağ teknolojileri ve insan bileşenlerinden oluşmaktadır.

Veri ham gözlemler, islenmemiş gerçekler ya da izlenimlerdir. Bu gözlemler, gerçekler ya da izlenimler harf, rakam ya da çeşitli sembol ve işaretler yardımıyla temsil edilir. Birbirleriyle ilişkilendirdikten sonra yorumlanmadıkları sürece tek baslarına bir anlam ifade etmezler ve bu hâlleriyle karar verme konusunda da karar vericilere bir katkı sağlayamazlar.

Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS-Database Management System); veritabanı tanımlamak, veritabanı oluşturmak, veritabanında işlem yapmak, veritabanının farklı kullanıcı yetkilerini belirlemek, veritabanının bakımını ve yedeklemesini yapmak için geliştirilmiş programlar bütünüdür

Veritabanı Tanımlamak: Veritabanında yer alacak verinin adı, tipi, uzunluğu gibi veri yapıları ve özelliklerinin belirlenmesidir.

Veritabanı yönetim sistemlerinin üstünlükleri;
Veri tekrarı ve veri tutarsızlığını önler.
Veri paylaşımına olanak verir.
Uzmanlık bilgisine ihtiyaç duyulmayacak derecede kullanım kolaylığı sağlar.
İhtiyaç duyulan veriye, tanımlanmış kullanıcı yetkileri kapsamında kolaylıkla erişilmesini sağlar.
Veri güvenliği ve gizliliğini güçlü bir biçimde yerine getirir.
Veriler ve uygulamalarla ilgili standart yapı ve kuralların olması kullanım kolaylığı sağlar.
Verileri yedekleme ve kurtarma konusunda kolaylık sağlayan programlar barındırır.

Veritabanı sorumluları; Veritabanı yöneticisi ve Veritabanı Tasarımcısıdır.

Gelişmiş son kullanıcılar: VTYS’nin sağladığı özellikler yardımıyla ayrıntılı olarak belirledikleri karmaşık gereksinimlerini karşılamak amacıyla veritabanını kullanan gruptur. Mühendisler, bilim adamları, işletme analistleri vb. bu gruptaki kullanıcılara örnek olarak verilebilir.

Veritabanları aşağıda verilen dört baslık altında sınıflandırılabilir:
Hiyerarsik veritabanı (Hierarchical database)
Ağ veritabanı (Network database)
İlişkisel veritabanı (Relational database)
Nesneye yönelik veritabanı (Object oriented database).

Verileri satırlar ve sütunlar biçiminde düzenlemek için tasarlanmış olan veritabanı yönetim sistemleri grafik unsurları ve multimedya unsurlarını kullanmaya pek uygun değildir. Bu nedenle bu eksikliği gidermek amacıyla nesneye yönelik veri modelleri geliştirilmiştir. Söz konusu bu modelleri kullanan veritabanları da nesneye yönelik veritabanı olarak adlandırılmaktadır.

Hiyerarşik veritabanlarında kullanılan veri modelinde kayıtlar, ilişkileri temsil eden ve ağaç yapısına benzeyen kök ve dallar biçiminde hiyerarşik bir yapıda oluşturulur. Bu yapı, başlangıç noktası ağacın kökü, bağlantılı kılınacak noktalar dallar ve ana dallara bağlı alt dallar olarak düşünülebilen bir yapı biçimindedir.

Çözüm: 1974 ve 1977 yılları arasında iki önemli ilişkisel veritabanı sistemi prototipi oluşturulmuştur. Bunlardan biri UBC’de geliştirilen Ingres, diğeri ise IBM San Jose’de oluş- turulan System R’dir. Ingres, QUEL diye bilinen sorgulama dili olarak kullanılmış ve Ingres Corp., MS SQL Server, Sybase, Wang’s PACE, ve Britton-Lee gibi sistemlerin oluşumuna öncülük etmiştir. Diğer yandan System R, SEQUEL sorgulama dilini kullanmış ve SQL/DS, DB2, Allbase, Oracle, ve Non-Stop SQL’in gelişimine katkıda bulunmuştur. Ayrıca, İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemi (RDBMS) bu dönemde bilinen bir terim hâline gelmiştir.

Veritabanı, (database) herhangi bir konuda birbiriyle ilişkili olan ve amaca uygun olarak düzenlenmiş, mantıksal ve fiziksel olarak tanımlanmış veriler bütünüdür. Bununla birlikte her düzenli veri topluluğunu veritabanı olarak tanımlamak da doğru değildir.

Gelneksel dosya sisteminde;Veri tekrarı ve veri tutarsızlığına yol açar.
• Veri paylaşımına olanak vermez.
• Uygulamalarda ihtiyaç duyulan değişikliklerin gerçekleştirilebilmesi için uzmanlık bilgisi gerektirir.
• İstenilen veriye ulaşmada güçlükler bulunur.
• Verilerin güvenliği ve gizliliği konusunda sorun yaşanır.
• Veriler ve uygulamalarla ilgili belirli bir standart yoktur.
• Verileri yedekleme ve kurtarma konusunda güçlükler yaşanır.

Çözüm: Veri tekrarı ve veri tutarsızlığını önler.
• Veri paylaşımına olanak verir.
• Uzmanlık bilgisine ihtiyaç duyulmayacak derecede kullanım kolaylığı sağlar.
• İhtiyaç duyulan veriye, tanımlanmış kullanıcı yetkileri kapsamında kolaylıkla erişilmesini sağlar.
• Veri güvenliği ve gizliliğini güçlü bir biçimde yerine getirir.
• Veriler ve uygulamalarla ilgili standart yapı ve kuralların olması kullanım kolaylığı sağlar.
• Verileri yedekleme ve kurtarma konusunda kolaylık sağlayan programlar barındırır.

Çözüm: Veritabanı sorumluları, veritabanının tasarlanması, oluşturulması ve veritabanının işletim faaliyetlerinden birinci derecede sorumlu olan ve veritabanı üzerinde en fazla yetkiye sahip olan kullanıcılardır. Veritabanı sorumluları, veritabanı yöneticisi ve veritabanı tasarımcısı olarak iki başlık altında incelenebilir.

Görevleri ; Veritabanı tasarımını yapma, Veritabanı güvenliğini sağlama, Veritabanından beklenen performansı sağlama, Güncelleme ihtiyaçlarına cevap verebilme ve Veritabanı kullanım yetkilerini tanımlama.

Ağ veritabanı, 1970’li yıllar ile 1980’li yılların ilk yarısında kullanılan ve ağ veri modelini temel alan veritabanı türüdür. Hiyerarşik veri modelindeki ebeveyn-çocuk ilişkisinin yetersizliği ağ veri modeliyle giderilmeye çalışılmıştır.

Çözüm: Günümüzde yaygın olarak bilinen veritabanı yönetim sistemi yazılımları; MS SQL Server, Oracle, MySQL, Sybase, MS Access, PostgreSQL, IBM DB2, Informix, Advantage biçiminde sıralanabilir.

MS Access: Microsoft firmasının Microsoft Office yazılım paketi içinde yer alan veritabanı yönetim sistemi yazılımıdır. Küçük ölçekli uygulamalarda masaüstü veritabanı sistemi olarak kullanılır. Yalnızca Windows işletim sisteminde çalışan ve işletim sisteminin sağladığı güvenlik seçeneklerini kullanan bir yapıya sahiptir.

Fiziksel veri bağımsızlığı, fiziksel ayrıntıların olduğu çoğu veritabanı ve dosya ortamında mevcuttur. Bununla birlikte kavramsal veri bağımsızlığına erişmek daha zordur çünkü kavramsal veri bağımsızlığı uygulama programlarını etkilemeden yapısal değişiklikler ve kısıtlama değişikliklerine izin verir.