VERİTABANI SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 13

Bire bir ilişkideki varlık kümeleri tablolara dönüştürülür. Öznitelikler ise tabloların sütunlarını oluşturur. İlişkileri oluşturmak için, bir varlık kümesinin anahtar özniteliği tabloda birincil anahtar olarak tanımlanır ve bu birincil anahtar diğer tabloda yabancı anahtar olarak belirlenir. İlişkideki anahtar özniteliklerin hangisinin birincil anahtar veya yabancı anahtar olacağına tabloların içereceği bilgilere göre karar verilir.

Tasarım fazında kavramsal, mantıksal ve fiziksel veri modelleri oluşturulur. Bu modeller ve özellikleri hakkında açıklamalar ünitenin ilk kesiminde verilmiştir.

Geleneksel bilgi sistemi geliştirme süreci sistem geliştirme yaşam döngüsü (SGYD) olarak adlandırılır. Sistem geliştirme yaşam döngüsü bilgi sistemlerinin planlanması, geliştirilmesi, kullanım ve bakım faaliyetlerini içeren fazlardan oluşur.

Gereksinim Analizi: Bu fazda yapılan işlemler;
• Mevcut veri işleme süreçlerinin analizi,
• Genel işletme işlevleri ve onların veritabanı ihtiyaçlarının analizi,
• İşletmede kullanılan bilgi sisteminin yeni veritabanına ihtiyacının ortaya konulmasıdır.

İşletmelerde kullanılan bilgi sistemleri stratejik, organizasyonel gereksinimlerin karşılanması için veri tabanı geliştirilmesine ihtiyaç duyar. Bu sayede müşteri desteği sağlanır, daha iyi üretim ve envanter takibi veya daha doğru satış planlaması yapılabilir.

Veri tabanında saklanacak veriler ve bunları kullanan geliştirilecek uygulamalar ve performans gereksinimlerinin belirlendiği bu aşama “gereksinim analizi” olarak adlandırılır. İzleyen aşamalarda ise kavramsal, mantıksal ve fiziksel veri tabanı tasarımı gerçekleştirilir.

En yaygın kullanılan veri tabanı tasarım modeli Varlık İlişki (ER-Entity Relationship model) modelidir. Günümüzde yaygın olarak kullanılmaya başlanılan diğer bir modelde tümleşik modelleme dili şemasıdır (UML-Unified Modelling Language). Veri tabanı tasarım aşamaları üç aşamadan oluşmaktadır. Bunlar kavramsal veri modelleme (conceptual data modeling), mantıksal veri modelleme (logical data modeling) ve fiziksel veri modellemedir (physical data modeling). İşletmenin genelini kapsayan iş kavramlarını kapsar.

Mantıksal Veri Modelinin Özellikleri :Tüm varlıkları ve aralarındaki ilişkileri içermektedir. Her varlığın tüm öznitelikleri belirlenmiştir. Her varlık için benzersiz anahtar belirtilir. Farklı varlıklar arasındaki ilişkiyi tanımlayan yabancı anahtarlar belirtir. Bu aşamada Normalleştirme uygulanır. Veri modeli kapsamına bağlı olmakla birlikte tipik olarak 50¬1000 arasında varlık içerir. Veri tabanı yönetim sisteminden, veri depolama konumlarından ya da teknolojilerinden bağımsız olarak oluşturulur. Varlıklar ve öznitelikler tanımlara sahip olur. Veri özniteliklerinin kısıtları ve veri türleri genellikle belirlenmiş olur.

Varlık ilişki modelinde veri yapısı grafiksel olarak gösterilirken üç temel öge kullanılır. Bunlar; • Varlıklar, • Öznitelikler, • İlişkilerdir.

Varlık kümeleri arasında üç tür ilişkiden söz edilebilir. Bunlar, • Bire Bir İlişki (One to One 1:1) • Bire Çok İlişki (One to Many 1:N) veya Çoka Bir İlişki (Many to One N:1) • Çoka Çok İlişki (Many to Many N:N)’dir.

Yukarıdaki şeklin karşılığı ilişki kümesidir. İlişki kümesi baklava dilimi olarak gösterilir.

Veri tabanı yaşam döngüsü beş aşamadan meydana gelmektedir.
• Gereksinim Analizi
• Veri tabanı Tasarımı
• Uygulama ve Yükleme
• Operasyon
• Bakımdır.

VERİTABANI TASARIM AŞAMALARI
Veritabanı tasarım aşamaları üç aşamadan oluşmaktadır. Bunlar kavramsal veri modelleme (conceptual data modeling), mantıksal veri modelleme (logical data modeling) ve fiziksel veri modellemedir (physical data modeling). Veritabanı tasarımını ifade eden modeller ile kullanıcılar ve geliştirme ekibi tasarıma son hâlini verir. İzleyen süreçlerde de veri tasarım modeli, geliştirme ekibi tarafından gerçeklenir.

Mantıksal Veri Modelinin Özellikleri
• Tüm varlıkları ve aralarındaki ilişkileri içermektedir.
• Her varlığın tüm öznitelikleri belirlenmiştir.
• Her varlık için benzersiz anahtar belirtilir.
• Farklı varlıklar arasındaki ilişkiyi tanımlayan yabancı anahtarlar belirtir.
• Bu aşamada Normalleştirme uygulanır.
• Veri modeli kapsamına bağlı olmakla birlikte tipik olarak 50-1000 arasında varlık içerir.
• Veritabanı yönetim sisteminden, veri depolama konumlarından ya da teknolojilerinden bağımsız olarak oluşturulur.
• Varlıklar ve öznitelikler tanımlara sahip olur.
• Veri özniteliklerinin kısıtları ve veri türleri genellikle belirlenmiş olur

Varlık ilişki modelinde veri yapısı grafiksel olarak gösterilirken üç temel öge kullanılır.
Bunlar;
• Varlıklar,
• Öznitelikler,
• İlişkilerdir.

Öznitelikler (Attributes)
Her bir varlık kümesinin özellikleri olur. Öznitelik, işletmede kullanılan varlık kümesinin
özellikleri veya karakteristikleridir (izleyen kesimde anlatılacak olan İlişkilerinde öznitelikleri olabilir). Modelde öznitelikler oval ile gösterilir ve içine adı yazılır. Öznitelik bağlı olduğu varlık kümesine düz çizgi ile bağlanır. Öznitelikleri adlandırırken ilk harfi büyük karakter ile başlayıp ikinci kelime var ise alt
çizgi ile birleştirerek yazılır. İzleyen kesimde anlatılacak ilişkilerinde öznitelikleri tanımlanabilir. Geleneksel varlık ilişki modelinde bir varlık kümesi ilişkili olduğu varlık kümesinin özniteliğini içermez. Bu özellik veritabanında verinin tekrarlanmasını önler.

İlişkisel Varlıklar
Bir ilişkinin özniteliği birden fazla ise bu ilişki bir varlık olarak gösterilebilir. Bu tip varlıklar ilişkisel varlık olarak adlandırılır. Şekil 2.5’te Çalışan ve Eğitim varlık kümeleri arasındaki bağlantı ilişki ve üzerinde özniteliği ile gösterilirken Şekil 2.6’da ilişkiyi tanımlayan
öznitelik sayısı arttığından ilişkisel varlık gösterimi kullanılmıştır. Örnekte Sertifika ilişkisel varlığı oluşturulmuştur.

Geleneksel bilgi sistemi geliştirme süreci sistem geliştirme yaşam döngüsü (SGYD)
olarak adlandırılır. Sistem geliştirme yaşam döngüsü bilgi sistemlerinin planlanması, geliştirilmesi, kullanım ve bakım faaliyetlerini içeren fazlardan oluşur.

Gereksinim Analizi
Bu fazda yapılan işlemler;
• Mevcut veri işleme süreçlerinin analizi,
• Genel işletme işlevleri ve onların veritabanı ihtiyaçlarının analizi,
• İşletmede kullanılan bilgi sisteminin yeni veritabanına ihtiyacının ortaya konulması,
• Önerilen bilgi sistemi için gereken veritabanı kapsamının tanımlanması,
• İşletmedeki işlevlerin veritabanı desteğine ihtiyaç duyduğu tüm veri gereksinimlerinin analizidir.

Personel, Yaş