VERİTABANI SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 11

Türetilen öznitelik (Derived attribute): Değeri ilgili olduğu diğer özniteliklerden hesaplanabilen özniteliktir. Doğru cevap A'dır. 

Bir varlık kümesinin birden fazla elemanı diğer bir varlık kümesinin elemanlarıyla birden fazla ilişki kurabiliyorsa buna çoka çok ilişki denir. Doğru cevap A'dır.

Operasyon fazında bilgi sistemi ve geliştirilen veritabanı uygulamaya alınmış ve kullanımdadır. Veritabanı kullanıcılar, uygulama yazılımı ve donanım ile ortaklaşa çalışmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Mantıksal veri modeli (logical data model) Kavramsal modelin seçilen veritabanı yönetim sisteminin veritabanı şemasına dönüştürülmesidir.Mantıksal veri modeli ilişkisel veritabanı teknolojilerinden bağımsız, veri depolama, veri kısıtları ve ilişkiler tarafından tamamıyla bağlanmış veri modelidir. Bir mantıksal veri modeli insanları, yerleri, nesneleri, kuralları ve ilişkiler ile onlar arasındaki olayları standartlaştırır. Doğru cevap B'dir.

Mantıksal Veri Modelinin Özellikleri : • Tüm varlıkları ve aralarındaki ilişkileri içermektedir. • Her varlığın tüm öznitelikleri belirlenmiştir. • Her varlık için benzersiz anahtar belirtilir. • Farklı varlıklar arasındaki ilişkiyi tanımlayan yabancı anahtarlar belirtir. • Bu aşamada Normalleştirme uygulanır. • Veri modeli kapsamına bağlı olmakla birlikte tipik olarak 50-1000 arasında varlık içerir. • Veritabanı yönetim sisteminden, veri depolama konumlarından ya da teknolojilerinden bağımsız olarak oluşturulur. • Varlıklar ve öznitelikler tanımlara sahip olur. • Veri özniteliklerinin kısıtları ve veri türleri genellikle belirlenmiş olur.

Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Varlık kümesindeki her bir örnek için farklı değer alan özniteliğe anahtar öznitelik denir. Yani anahtar öznitelikte iki örneğin değeri aynı olamaz. Anahtar öznitelik tanımlandığı varlık kümesinde bulunan tüm örnekler için benzersiz değerler alır. Örneğin Çalışan_no Çalışan varlık kümesi için anahtar özniteliktir. Vatandaşlık numaraları, öğrenci numaraları, hastane dosya numaraları, evrak numaraları, kütüphanedeki kitap numaraları her biri kendi varlık kümesi için birer anahtar özniteliktir. Anahtar öznitelik tek bir öznitelikten oluşabileceği gibi birden fazla özniteliğin birleşimi ile de tanımlanabilir. Bu tip özniteliğe birleşik anahtar denir.Doğru cevap B seçeneğidir.

Etki Alanı Bir özniteliğin alabileceği değerlerin tümünün oluşturduğu kümeye etki alanı (domain) denir. Örneğin bir şirkette Çalışan_Ayrıcalıkları varlık kümesinde bulunanların Ayrıcalık_no özniteliğinin değerleri Yönetici için 1, İdari personel için 2, İşçi için 3 olsun. Bu durumda Ayrıcalık_no özniteliğinin etki alanı 1, 2 ve 3 değerlerinden oluşur. Etki alanı varlık ilişki diyagramı içinde gösterilmez. Doğru cevap A'dır.

Basit (atomik) öznitelik organizasyon için anlamlı daha küçük parçalara bölünemez. Örneğin Araç varlığının özniteliklerinin tamamı (Şasi_No, Renk, Ağırlık ve Motor_güc) basit özniteliklerden oluşur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bazı öznitelik değerleri veritabanında depolanan diğer ilişkili özniteliklerden hesaplanabilir veya türetilebilir. Bu oluşturulan yeni özniteliğe türetilen öznitelik (derived attribute) denir. Örneğin, bir işletmede çalışanın işe başlama tarihini gösteren bir öznitelik (İş_başlama_tarihi) olsun. Bir çalışanın kaç yıl çalıştığı belirlenmek istenirse Çalışan_yılı özniteliği İş_başlama_tarihi özniteliği ve sorgu tarihi kullanılarak hesaplanabilir. Öğrenci varlık kümesinde bulunanların Doğum_tarihi özniteliği kullanılarak yaş özniteliği elde edilebilir. Türetilen öznitelikler varlık ilişki diyagramında kesikli çizgili oval şekillerle gösterilir.Doğru cevap E seçeneğidir.

Geleneksel bilgi sistemi geliştirme süreci sistem geliştirme yaşam döngüsü (SGYD) olarak adlandırılır. Sistem geliştirme yaşam döngüsü bilgi sistemlerinin planlanması, geliştirilmesi, kullanım ve bakım faaliyetlerini içeren fazlardan oluşur. Bu fazlar; Kapsam ve Planlama: Problemin kapsamı, fırsatları ve hedefleri tanımlanır. Gereksinim Analizi: Sistem analisti, sosyal araç ve tekniklerin yardımıyla gereksinimleri tanımlar. Bu gereksinimler analiz edilerek işlevsel, işlevsel olmayan ve ortam gereksinimleri olarak sınıflanır. Bu fazın çıktısı alternatif çözüm önerisidir. Tasarım: Sistem tasarımında analist, alternatif çözüm önerilerini kavramsal, mantıksal ve fiziksel sistem özelliklerine dönüştürür. Gerçekleştirme ve Test: Özellikleri ortaya konulmuş olan sistem geliştirilir ve testleri tamamlanarak çalışır hale getirilir. Kurulum ve Dağıtım: Sistem geliştiricileri, uygulama yazılımını (ve veritabanını), geliştirme ortamından üretim ortamına geçirmek üzere mevcut ya da yeni donanım üzerine kurarlar. Sistem analistleri sistem kullanıcılarını eğitir, eski verilerin yeni sisteme aktarımını ve en son sistem testlerini yapar. Operasyon ve Bakım: Kullanıcıların talepleri ya da iş süreçlerindeki değişimler doğrultusunda sistem desteğinin sağlanmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Veritabanı Yaşam Döngüsü Fazları Veritabanı yaşam döngüsü fazları verilmiş olan SGYD fazları ile büyük ölçüde örtüşür. VTYD fazları; 1. Gereksinim Analizi 2. Veritabanı Tasarımı 3. Uygulama ve Yükleme 4. Operasyon. Doğru cevap E'dir.

Veritabanı Yaşam Döngüsü Fazları Veritabanı yaşam döngüsü fazları verilmiş olan SGYD fazları ile büyük ölçüde örtüşür. VTYD fazları; 1. Gereksinim Analizi 2. Veritabanı Tasarımı 3. Uygulama ve Yükleme 4. Operasyon 5. Bakımdır. Doğru cevap C'dir.

Veritabanı tasarım aşamaları üç aşamadan oluşmaktadır. Bunlar kavramsal veri modelleme (conceptual data modeling), mantıksal veri modelleme (logical data modeling) ve fiziksel veri modellemedir (physical data modeling). Veritabanı tasarımını ifade eden modeller ile kullanıcılar ve geliştirme ekibi tasarıma son hâlini verir. İzleyen süreçlerde de veri tasarım modeli, geliştirme ekibi tarafından gerçeklenir. Doğru cevap A'dır.

Bu bir birleşim işlemidir. Birleşim işlemi iki tablodaki tüm kayıtları getirir.

Seçim işlemi verilen bir tablonun kayıtlarının alt kümesi olarak yeni bir tablo üretir. Getirilen alt küme verilen bir şarta göre seçilir. Seçim şartını gerçekleyen satırlar getirilir. Sonuç başka bir ilişkisel cebir işlemi için girdi olarak kullanılabilir. σCinsiyet=Kadın (A∪B)’nin getirdiği kayıt;

Karakter, bit, tam sayısal ve yaklaşık sayısal basit veri tipleri için kullanılmıştır. İkili nesneler ise karmaşık veri tipidir.

Null operatörü olduğu zaman işlemin sonucu Null olarak geri dönecektir.

Anahtar kısıtları birincil anahtar, benzersiz anahtar ve yabancı anahtardan oluşur.

Birincil anahtarın özellikleri;
• Tabloda bir kaydı belirlemek için kullanılır.
• Tabloda sadece bir Birincil anahtar tanımlanabilir.
• Birincil anahtar içindeki değerler benzersizdir.
• NULL değeri alamaz.
• Birincil anahtar kümelenmiş indeks kullanır.

Görünümlerin kullanılmasının avantajları şunlardır:
• Çok uzun ve karmaşık sorgulardan bir görünüm oluşturarak karmaşık sorguyu çalıştırmak yerine görünümdeki basit bir seçim işlemi ile sorguyu tamamlayabiliriz.
• Kullanıcıların tablo veya tabloların yapısını görmesini engeller. Böylece güvenlik anlamında, tabloların yapısını bilmeyen kullanıcıların tablolara müdahale etmesi engellenmiş olur. İlave olarak uygulama geliştirici veya kullanıcılara sadece görünümlere erişim hakkı verip tablolara erişim hakkı vermeyerek ekstra güvenlik sağlanabilir.
• Birden fazla fiziksel veya mantıksal veri tabanına erişmek yerine, tek bir veri tabanından veri alınıyormuş gibi veri getirilebilir.
• Gelen veriler üzerinde matematiksel işlemler veya biçimlendirme işlemleri yapılarak alan değeri gibi gösterilebilir.
• Veri tabanını mantıksal gruplara ayırıp (yıllar, modeller vb.) daha kolay raporlama ve daha yüksek performans alınabilir.