VERİTABANI PROGRAMLAMA

Verilerin sorgulanması veya değiştirilmesi kullanıcı veya arayüz tarafından oluşturulacak sorgularla yapılan veritabanları pasif veritabanları olarak isimlendirilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Veritabanı içinden veya dışından gelen olaylara oluşturulacak kurallar sayesinde otomatik olarak tepki üreten veritabanına aktif veritabanı denir. Doğru cevap A’dir.

Bir sütun için kullanabileceğiniz veri türleri kullandığınız veritabanına bağlı olmasına rağmen veri türleri genellikle tam sayı, kayan noktalı sayısı (ondalıklı sayılar), metin ve tarihtir. Doğru cevap C’dir.

Veri tipi ile tanım kümesi birbirinden farklı kavramlardır. Örneğin, bir veritabanında bir kişinin doğduğu il ve sahip olduğu evcil hayvan tutulması istenmiş olsun. Her iki sütun içinde veri tipi olarak metin seçilmesi gerekir. Ancak doğduğu il bilgisinin tutulduğu sütuna kedi, köpek gibi evcil hayvan türlerinin girilmesi veya evcil hayvan sütununa da Eskişehir, Ankara gibi şehir isimlerinin girilmesi o sütun için tip olarak geçerli olmasına rağmen mantıksal ve anlamsal olarak geçerli değildir. Hatta Türkiye için doğduğu il sayısı sınırlı olacağından doğduğu il sütununa yazılabilecek metinler bellidir. Bunun için doğduğu il bilgisi için kullanıcıya serbest metin olarak yazmak yerine bir listeden seçmesi sağlanarak verilerin hatalı olmasının önüne geçilebilir. Doğru cevap C’dir.

Tüm bunların ışığında veritabanı tablolarındaki sütunlara girilen verilerin hem tip hem de tanım kümesi olarak doğru ve tutarlı olması gerekir. Bu kapsamda verinin doğru ve tutarlı bir şekilde işlenmesi veri bütünlüğü olarak ifade edilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Kısıtlayıcılar tabloların tanımlamasıyla beraber yapılmaktadır. Kısıtlar, tablo oluştururken CREATE TABLE, eğer tablo oluşturulmuşsa ALTER TABLE komutuyla oluşturulabilir. Ancak ALTER TABLE komutu ile kısıt oluşturulacaksa daha önceden sütunlara girilmiş bilgilerin kontrol edilmesi gerekir. Bununla beraber oluşturulacak her kısıta bir isim verilmesi gerekmektedir. Doğru cevap E’dir.

Bir tablodaki bir sütuna ait değerlerin, başka bir tablonun belli bir sütunundan gelmesinin denetlenmesinin istendiği durumlarda kullanılan yabancı anahtar kısıtlayıcı, tablolar arasındaki veri bütünlüğünü sağladığı gibi ilişkili tabloları da gösterir. Doğru cevap B’dir.

Kötü tasarlanmış veritabanı uygulaması kullanıcının, bir hücreye girilmesi gereken veri tipinden farklı verileri girmesine izin verebilir. Örneğin, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını girmek için metin veri tipi seçilebilir.

Bazı durumlarda ise bu tür kontrollerin yapılması zor olmaktadır. Örneğin, bir kişi- nin soy isminin tutulması gereken bir veritabanı uygulaması düşünelim. Bu uygulamada soy isminin tutulacağı sütunun veri tipi metin olarak seçilmesi gerekir. Veritabanı veya kullanıcı ara yüzünde yapılacak kontroller ile o sütun için sadece metin girilmesi sağlanabilir ama metnin içeriğinin kontrol edilmesi mümkün olmayabilir. Örneğin soyisim için girilmesi gereken yere “aaaaaa” veya “12345” gibi soyisim olamayacak metinler girilirse, yapılan kontrollerde hatalı kayıt olmayacak (çünkü iki örnek de veri türü olarak bakıldığında metindir) ancak mantıksal olarak hatalı olacaktır.

Veritabanında bütünlüğü sağlamak için veri üzerindeki oluşturulmuş mantıksal sınırlamalara kısıt adı verilir. Kısıtların kullanılmasının en temel sebebi veritabanına hatalı gi- riş yapılmasını engellemektir.

Referanssal bütünlük kısıtları bir kolondaki bilginin diğer bir kolon ile eşleşmesi zorunluluğunu sağlayarak bütünlüğü korur. Eşleşen kolonlar farklı iki tablonun kolonları olabileceği gibi aynı tablonun kolonları da olabilir. Bunu da yabancı anahtar kısıtlayıcı ile yapar.

Veritabanında satır bütünlüğü sağlamak için kullanılan bu kısıtlayıcı bir tablodaki bir sa tıra girilen verilerden her bir satırı diğer satırlardan ayıran tanımlayıcı bir değer olmasını sağlar. Birinci kısıtlayıcı ile bir satıra daha önce girilmemiş değerler girilmesi sağlanır. Bu sayede her satırın diğer satırlardan farklı olmasını gerçekleştirir ve her satırın tekilliğini sağlar. Bir sütuna birincil anahtar kısıtlayıcısı tanımlanır ise o sütundaki tüm satırlara bir değer girilmesini zorlar yani NULL kalamaz. Her tabloda en fazla bir adet birincil anahtar kısıtlayıcısı bulunabilir. Birincil anahtar alana girilen veriler tekil olmak zorundadır. Bir sütunda Türkiye Cumhuriyet’i kimlik numarası tutulmak isteniyor ise o sütuna birincil anahtar kısıtlayıcısı tanımlanabilinir. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti’ndeki her bir vatanda şın TC Kimlik numarası vardır (dolayısıyla NULL değeri olmaz) ve her kişinin kimlik numarası birbirinden farklıdır.

Birincil anahtar kısıtlayıcı gibi veritabanındaki satır bütünlüğünü sağlamak üzere kullanılan bu kısıtlayıcı ile istenilen sütundaki verilerin tekil ( her değerden sadece bir tane) olması sağlanır. Birincil anahtar kısıtlayıcısının aksine tablodaki birden fazla sütuna tekil kısıtlayıcı tanımlanabilir ve sütundaki değer NULL olabilir. Eğer sütunu girilen değer NULL değil ise tekil alan kısıtlayıcısı tanımlanan sütuna mutlaka farklı değerler girilmesini sağlar.

Bir tablodaki bir sütuna ait değerlerin, başka bir tablonun belli bir sütunundan gelmesinin denetlenmesinin istendiği durumlarda kullanılan yabancı anahtar kısıtlayıcı, tablolar arasındaki veri bütünlüğünü sağladığı gibi ilişkili tabloları da gösterir. Bir tabloya yabancı anahtar kısıtlayıcısı tanımlandığı zaman referans edilen ve referans eden iki tablo arasında bir ilişki kurulması sağlanır. Böylece bir tablo için yabancı anahtar kısıtlayıcısı tanımlanmış ise bu tabloya girilecek her kaydın referans edilen tablodaki kayıtla eşleşmesi gerekir. Eğer yabancı anahtar kısıtlayıcı olan sütun NULL değerler alabiliyorsa bu durumda eşleşme aranmaz.

Tetikleyiciler, veritabanında bir eylem gerçeklendiğinde veya gerçeklenmeye başladığında tetiklenebilir. Veritabanında bir eylem gerçeklendiğinde bir tetikleyici tetiklenir ise eylem ile tetikleyici RAM’de geçici bir hafıza bloğunda ele alınır. Bu sayede tetikleyiciyi çağıran işlem başarılı olmadığında işlemi geçersiz kılabilir. Tetikleyici çalıştığı zaman RAM’de tetikleyicinin tetiklendiği tabloyla eş değer alanlara sahip INSERTED ve DELETED adı verilen sahte tablolar oluşturularak bu tablolar kullanır. Asıl tabloya bir kayıt eklendiğinde tetikleyici tetiklenerek asıl tabloya yapılan kayıt aynı zamanda INSERTED sahte tablosuna, bir kayıt silindiğinde ise silinen kayıt DELETED sahte tablosuna da eklenir. Güncelleme işleminde ise önce silme işlemi ve ardından bir kayıt ekleme işlemi ardışık olarak yapılır. Güncelleme işlemi sırasında asıl kayıt DELETED, değişen kayıt da INSERTED sahte tablosuna yazılır. Tüm bu işlemler RAM’de gerçekleştirildiği için TRUNCATE TABLE gibi RAM’e yazılmayan tablolara yansımayan değişiklikler tetikleyici tarafından fark edilemez. Ayrıca tetikleyicilere dışarıdan parametre göndermek mümkün değildir. Ancak, sahte tablolar sayesinde son işlemden etkilenmekte olan kayıt veya kayıtların tespit edilebilmesi mümkün olmaktadır.

Bir tablo üzerinde yeni kayıt veya kayıtlar girildikten sonra otomatik olarak bir eylem veya eylemler yapılması istenildiği zaman INSERT tetikleyicisi kullanılır. INSERT tetikleyici devreye girdikten sonra yeni eklenen kayıtların bir kopyasının tutulduğu sahte bir tablo oluşturulur. Bu sahte tablo, tetikleyici sonlana kadar saklanan bu tablo asıl tablonun yapısal bir kopyasıdır. SQL Server, satır bazında tetikleyici desteği sağlamamaktadır ve dolayısıyla eğer bir tabloya birden fazla kayıt girildiyse tetikleyici her kayıt için ayrı ayrı devreye girmeyip tek seferde bütün eklenen kayıtlar için yapılması istenen işlemi gerçekleştirir.

Ekleme işlemi için geçerli olan ve bir tabloya veri girişi esnasında verinin girildiği alan için alacağı varsayılan bir değerin tanımlanması için kullanılan kısıtlayıcıdır. Varsayılan kısıtlayıcılar için en pratik uygulama alanı işlemlerin gerçekleşme tarihlerini kaydetmek için sistem tarihini alan bir sütun tanımlamaktır.