VERİMLİLİK YÖNETİMİ

Verimlilik, israf ve savurganlıktan uzak, kaynakları en uygun biçimde kullanarak üretmek demektir. Teknik anlamda verimlilik, “üretilen mal ve hizmet miktarı ile bu mal ve hizmet miktarının üretilmesinde kullanılan girdiler arasındaki oran” olarak tanımlanır ve çıktı/girdi olarak formüle edilir. Bu oranda “Çıktı” üretilen mal yada hizmetin; “Girdi” ise bunları üretirken kullanılan iş gücü, sermaye, enerji, hammadde vb. kaynakların fiziksel ya da finansal büyüklüğünü ifade etmektedir. Verimlilikteki temel amaç daha az kaynak (girdi) kullanarak, daha fazla ürün (çıktı) sağlayarak, yaşam kalitesini yükseltmektir. Bu nedenle Doğru Cevap A seçeneği olur.

Ülkemizde Millî Prodüktivite Merkezi, 580 sayılı yasa ile 17 Nisan 1965 tarihinde kurulmuştur. İlk verimlilik denetimleri 1939 yılında çıkarılan 3460 sayılı Kanun’a dayanarak oluşturulan “Başvekâlet Umumi Murakebe Heyeti” ile başlamıştır. Ülkemizde Türkiye Verimlilik Merkezi ve Türkiye Ekonomisini Rasyonelleştirme Kurumu bulunmamaktadır.  Amerika ile yapılan bir anlaşma gereği “Moody Fund” olarak adlandırılan yardım programından Türkiye’ye verilecek paranın verimlilik kurallarına uygun projeler karşılığı verilebileceği hükme bağlanmıştır. Bu anlaşma gereğince, 1954 yılında çıkarılan bir kararnameyle Türkiye’de verimlilik konusundaki ilk kamu girişimi olan, “Vekaletlerarası Prodüktivite Komitesi” kurulmuştur. Bu nedenle Doğru Cevap B seçeneği olur.

Verimlilik aşağıdaki eşitlik yardımıyla;

olarak bulunur. Buna göre Doğru Cevap C seçeneğidir.

Verimlilik;

eşitliği ile hesaplanmaktadır. Buna göre verimlilik azalışının meydana gelmesi için çıktıların azalırken, girdilerin girdilerin değişmemesi yada daha az oranda azalması gerekir. Başka bir durum olarak ise çıktıların değişmediği durumlarda girdilerin artması gerekir. Bu ifadelere göre "Daha çok üretim faktörü kullanılarak aynı miktar üretim miktarının elde edilmesi" verimliliği azaltır. Dolayısıyla Doğru Cevap E seçeneğidir.

Verimlilik ölçüm sonuçlarının anlamlı olabilmesi için bazı nitelikler taşıması gerekmektedir. Verimlilik ölçüm sistemi geliştirilirken aşağıda belirtilen nitelikleri kapsayacak şekilde tasarlanmalıdır:
• Geçerlilik: Ölçümler sonucunda verimlilikteki gerçek değişimleri doğru olarak yansıtmalıdır.
• Kapsam: Ölçümleme, girdi kaynaklarının tüm kullanım alanlarını kapsayabilirse
sonuçlar o nispette doğru olacaktır.
• Karşılaştırılabilirlik: Ölçümlemelerin zaman içinde karşılaştırabilir olmaları için ortak bir paydaya indirgenmeleri gereklidir (I. öncül Doğru olur).
• Yararlılık: Ölçümleme, etkili birfaaliyet için kullanılabilecek şekilde yararlı olmalıdır.
• Uyumluluk: Ölçü olarak kullanılan veriler, mevcut kaynaklardan ve yönetim bilgi sisteminden sağlanmalıdır (II. öncül Doğru olur).
• Maliyet etkililiği: Ölçümlemenin gerçekleştirilmesinden sağlanan fayda, verileri elde etme ve analiz etme maliyetinden daha fazla olmalıdır (III. öncül Doğru olur).

Bu bilgilere göre tüm öncüller doğru olur. Dolayısıyla Doğru Cevap E seçeneği olur.

Bugünün dünyasında önemli olan her ne pahasına olursa olsun üretmek değildir, üretebildiğinizi satabilmek, müşterileri tatmin edebilmek ve sürdürülebilir bir rekabet gücü oluşturabilmek de önemlidir. O nedenle üretim faktörleri kavramını sürdürülebilir üretim faktörleri şeklinde genişletmemiz mümkündür. Sürdürülebilir üretim faktörleri; emek, sermaye, doğal kaynaklar, mekan, enerji, know-how, teknoloji, girişimci olarak sıralanabilir. Dolayısıyla tüm indisler doğru olur. Bu nedenle Doğru Cevap E seçeneğidir.

İşletme verimliliğini etkileyen faktörleri işletme içi ve işletme dışı faktörler olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. İşletme verimliliğini etkileyen “İç Faktörler” işletme yönetimince denetlenebilen faktörlerdir. İç faktörleri de kendi içlerinde kolayca değiştirilemeyen “Katı Faktörler” ve kolayca değiştirilebilen “Esnek Faktörler” olarak iki gruba ayırmak mümkündür. Esnek faktörler; insan, organizasyon ve sistemler, çalışma metodları ve yönetim biçimleri olarak sıralanabilir. Teknoloji ise bir katı faktör grubunda yer alır. Dolayısıyla Doğru Cevap C seçeneğidir.

Aşağıda, verimlilik artışı için sorulması gereken bazı sorular verilmiştir.

• İşletmenin, yazılı biçimde tüm örgütü kapsayıcı bir verimlilik planı var mı?
• Performansların ölçülebilmesi için küçük ve belirli gruplar için hedefler kondu mu?
• Plan, verimlilik artırma amaçlarına ulaştıracak yöntemleri içeriyor mu?
• Amaçlara hangi zaman diliminde ulaşılacağı belirlendi mi?
• Hedef ve faaliyetler, emek maliyetleri ve diğer maliyetler dikkate alınarak saptandı mı?

Bu sorular arasında "İşletmenin mevcut durumu ve bu durumun nedenlerini değerlendirildi mi?" sorusu yer almadığından Doğru Cevap C seçeneği olur.

Programların etkili bir şekilde uygulanabilmesi için aşağıda örnek verildiği gibi bazı şartların uygun olması gerekir. Bunlar;

• Değişim baskısı: Değişim için gereken şey, değişimin istenmesidir. Gerçekleşebilmesi için de işletmelerde içerden ve dışardan baskı olması gerekir (I. öncül doğrudur).
• Üst yönetimin müdahalesi: Programın tasarlanması ve uygulanması için üst yönetimle birlikte hareket edecek ve liderlik yapacak yönetici ya da danışmanlar olmalıdır (II. öncül doğrudur).
• Tanı koyma ve katılım: Sorunları tanımlama ve çözüm önerilerinde ya da verimlilik artırma programları uygulamalarına farklı yönetim düzeyinde katılımın gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.
• Yeni çözümlerin bulunması: Karşılaşılan sorunlar için çeşitli çözüm yolları ve yeni fikirlerin önerilmesinde teşvik edici olunmalıdır.
• Yeni çözümleri sınama: Üst yönetim gerektiğinde risk alarak farklı çözümleri denemekten kaçınmamalıdır.
• Olumlu sonuçların pekiştirilmesi: Kısa vadeli verimlilik artışlarını sürekli kılmak ve değişim çabalarının tüm organizasyonu kapsaması için uzun dönemde çalışmaların izlenmesi, gözden geçirilmesi ve pekiştirilmesi sağlanmalıdır (IV. öncül doğrudur).

biçiminde ifade edilebilir. Bu şartlar arasında "faaliyet planının uygulanması" bulunmamaktadır. Bu nedenle III. öncül yanlış olur. Buna göre I., II. ve IV. öncüller doğru olup, Doğru Cevap D seçeneğidir.

Verimlilik artırma programlarındaki iletişim ile ilgili ögeler; programa kimin başkanlık yapacağı belirlenmesi, Organizasyonda çalışanların program amaçlarının farkında olması ve programı anlaması, Yöneticiler ve çalışanlar arasındaki ilişkinin iyi olması, Organizasyonun farklı fonksiyonel birimleri arasında açık bir iletişim kurulması biçiminde sıralanabilir. Bu ögeler arasında "Programın, pratik ve kolay anlaşılabilir ölçüm süreçleriyle desteklenmesi" yer almadığından Doğru Cevap A seçeneği olur.

Ülkemizde  verimlilikten ilk defa 1923 yılında İktisat Kongresi’nde söz edilmiştir.

Amaca ulaşma derecesini ifade eden etkinlik şu şekilde formüle edilmektedir:
Etkinlik = Erişilen Durum / Amaç X 100. Bu oran, amacın ne ölçüde gerçekleştirildiğinin
belirlenmesinde kullanılmaktadır.

Üretimde azalış = Üretim faktörlerinde daha az azalış verimliliğin azalmasını ifade etmektedir.

Know-how: Tüm üretim faktörlerine sahip olsanız bile bir mamulün nasıl üretileceğine dair bilginiz yoksa üretim faaliyetini gerçekleştiremezsiniz. Bu kavram bir mamulü nasıl en verimli ve kolay biçimde üreteceğimizin bilgisini ifade etmektedir.

Demografik ve Sosyal Değişim işletmede dış verimlilik faktörlerindendir.

Verimlilik artışı için aşağıdaki unsurların geliştirilmesi gerekir.
• Hammadde ve malzeme unsuru
• Emek unsuru
• Makine ve teçhizat unsuru
• Üretim ve kapasite unsuru
• Yönetim ve organizasyon unsuru

Verimlilik : Çıktı (3000)/Girdi (12000) olduğuna göre sonuç: 0.25’dir.

Verimlilik arttırma programları çalışma ortamının hareketlenmesini sağlamak amaçlarını da taşır.

İyi bir verimlilik artırma stratejisinin özellikleri;
• Gelişimin neden gerekli olduğunu net biçimde açıklamalı,
• Verimlilik artırmanın açık ve kolay anlaşılır bir tanımını vermeli,
• İşletmenin mevcut durumunu ve bu durumun nedenlerini değerlendirmeli,
• Organizasyonu mükemmele yaklaştırabilecek modeller geliştirmeli,
• Verimlilik artırma plan ve politikalarını ortaya koymalıdır.

Dünyada “prodüktivite”, yani verimlilik, kavramının bugünkü anlamda ilk kez ne zaman ve nerede kullanıldığı Fransız bilim adamı Prof. Jean Fourastie tarafından araştırılmıştır. Bu araştırmanın sonuçlarına göre, verimliliğin ilk kez 16. yüzyılda kullanıldığı tespit edilmiştir.