VERİMLİLİK YÖNETİMİ

Verimliliğin ilk kez 16. yüzyılda kullanıldığı tespit edilmiştir.

Dünyada ilk kez 1921’de “Alman Ekonomisini Rasyonelleştirme Kurumu” verimlilikle ilgili çalışmalar yapmak üzere kurulmuştur.

Ülkemizde verimlilikten ilk defa 1923 yılında İktisat Kongresi’nde söz edilmiştir.

Verimliliğin bir kültür hâlinde toplumun bütününe yayılabilmesi için aşağıdaki ilkelerin
hem aile hayatında hem de toplumsal ve ekonomik hayatta karşılık bulması gerekmektedir.
• Doğru işi yapmak (doğruluk ilkesi)
• Yapabileceğinin en çoğunu ve en kalitelisini yapmak (iyilik ilkesi)
• Yapılanın toplumsal yararını sorgulamak (toplumsallık ilkesi)
• Sonucun toplumsal maliyetini çıkarmak (toplumsal maliyet ilkesi)
• Kendini, toplumu, ülkeyi, dünyayı ve doğayı tanımak (bilmek ilkesi)
• Mevcut potansiyel kaynakları tanımak, tanımlamak (farkında olmak ilkesi)
• Kaynakları doğru kullanmak (teknik olmak ilkesi)
• Kaynakları tam kullanmak (ziyan ve israf etmemek ilkesi)
• Kaynakları zamanında ve yerinde kullanmak (uygunluk ilkesi)
• Kaynakları gerektiği kadar kullanmak (ekonomiklik ilkesi)
• Her kaynağın fayda- maliyet analizini yapmak (analitik olmak ilkesi)
• Girdi seçimini doğru yapmak (en uygun bileşim ilkesi)

Ekonomiklik: İşletme faaliyetleri sonucunda elde edilen gelir ile söz konusu gelirin elde edilebilmesi için katlanılan üretim faktörlerinin parasal ifadesiyle ortaya çıkan maliyetlerin oransal sonucudur.

Verimlilik ölçüm sistemi geliştirilirken aşağıda belirtilen nitelikleri kapsayacak
şekilde tasarlanmalıdır:
• Geçerlilik: Ölçümler sonucunda verimlilikteki gerçek değişimleri doğru olarak
yansıtmalıdır.
• Kapsam: Ölçümleme, girdi kaynaklarının tüm kullanım alanlarını kapsayabilirse
sonuçlar o nispette doğru olacaktır.
• Karşılaştırılabilirlik: Ölçümlemelerin zaman içinde karşılaştırabilir olmaları için
ortak bir paydaya indirgenmeleri gereklidir.
• Yararlılık: Ölçümleme, etkili bir faaliyet için kullanılabilecek şekilde yararlı olmalıdır.
• Uyumluluk: Ölçü olarak kullanılan veriler, mevcut kaynaklardan ve yönetim bilgi
sisteminden sağlanmalıdır.
• Maliyet etkililiği: Ölçümlemenin gerçekleştirilmesinden sağlanan fayda, verileri
elde etme ve analiz etme maliyetinden daha fazla olmalıdır.

Çalışma metodları esnek faktörler arasında yer almaktadır.

Kamu işletimleri hükümet ve altyapı faktörleri arasında yer almaktadır.

Know-how, bir mamulü nasıl en verimli ve kolay biçimde üreteceğimizin bilgisini ifade etmektedir.

Alan Lawlor’e göre, herhangi bir verimlilik artırma sürecinin dört temel aşaması vardır.
Bunlar;
• Kabul etme: Organizasyonlar tarafından değişme ve gelişme ihtiyacı kabul edilmelidir.
• Karar verme: Değişimi ve gelişimi gerçekleştirecek kararlar alınmalıdır.
• Olanak tanıma: Kararların uygulanabilmesi için yönetici ve işgörenlere imkânlar
sağlanmalıdır.
• Harekete geçme: Verimlilik artışı sağlayacak planlar uygulanmalıdır.

Verimlilik, israf ve savurganlıktan uzak, kaynakları en uygun biçimde kullanarak üretmek demektir. Teknik anlamda verimlilik, “üretilen mal ve hizmet miktarı ile bu mal ve hizmet miktarının üretilmesinde kullanılan girdiler arasındaki oran” olarak tanımlanır ve çıktı/ girdi olarak formüle edilir.

Kaynakların verimli tahsisiyle ABD sanayilerinin performansını geliştirmek amacıyla incelemeler başlatmak üzere II. Dünya Savaşı sırasında savaş üretim kurulunun tesis edilmesiyle modern verimlilik hareketini başlatan ilk ülke ABD olmuştur. Daha sonra ABD, Marshall Planı kapsamında Avrupa ekonomilerinin yeniden yapılandırılmasında öncülük etmiştir.

Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürlüğü; “ekonominin verimlilik esaslarına uygun olarak
gelişmesine yönelik olarak verimlilik politika ve stratejileri hazırlamak, sanayi işletmelerinin verimliliğini artırmak, geliştirmek ve temiz üretim projelerini desteklemek amacıyla” 17 Ağustos 2011’de T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı olarak aşağıdaki dört temel
faaliyet alanında çalışmaktadır.
• Verimlilik araştırmaları yapmak, verimlilik politika ve stratejilerini hazırlamak,
uygulanmasını izlemek ve sonuçlarını değerlendirmek.
• Verimliliği artırma ve geliştirme yolunda işletmelere destekleyici teknik yardımlar
sağlamak, danışmanlık ve eğitim hizmetleri vermek ve verimlilik bilincinin yaygınlaşmasını sağlamak.
• İzleme, ölçme ve değerlendirme çalışmaları yapmak.
• Verimlilik artırma program ve projelerini, teşvik ve koordine etmek

Verimliliğin bir kültür hâlinde toplumun bütününe yayılabilmesi için aşağıdaki ilkelerin hem aile hayatında hem de toplumsal ve ekonomik hayatta karşılık bulması gerekmektedir.
• Doğru işi yapmak (doğruluk ilkesi)
• Yapabileceğinin en çoğunu ve en kalitelisini yapmak (iyilik ilkesi)
• Yapılanın toplumsal yararını sorgulamak (toplumsallık ilkesi)
• Sonucun toplumsal maliyetini çıkarmak (toplumsal maliyet ilkesi)
• Kendini, toplumu, ülkeyi, dünyayı ve doğayı tanımak (bilmek ilkesi)
• Mevcut potansiyel kaynakları tanımak, tanımlamak (farkında olmak ilkesi)
• Kaynakları doğru kullanmak (teknik olmak ilkesi)
• Kaynakları tam kullanmak (ziyan ve israf etmemek ilkesi)
• Kaynakları zamanında ve yerinde kullanmak (uygunluk ilkesi)
• Kaynakları gerektiği kadar kullanmak (ekonomiklik ilkesi)
• Her kaynağın fayda- maliyet analizini yapmak (analitik olmak ilkesi)
• Girdi seçimini doğru yapmak (en uygun bileşim ilkesi)
Verimlilik kavramının geçtiği yerlerde sıklıkla iki kavramda göze çarpar. Bunlar etkililik ve etkinlik kavramlarıdır. Verimlikle birlikte kullanılan çeşitli kavramları öğrenmek,
verimliliği daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır

Verimlilik, tanımlamalarına bakıldığında hangi faktörün verimliliğini ölçmeye niyetli
iseniz ona göre değişen bir formül ile karşılaşılır ancak genelde matematiksel olarak şu
formül ile ifade edilmektedir.
Verimlilik : Çıktı (Üretim Miktarı)/Girdi (Üretim faktörleri miktarı)

Rasyonalizasyon: (Rationalization) Herhangi bir etkinlik alanında, herhangi bir iş sürecinde emeğin üretkenliğini artırıcı, ürünün kalitesini yükseltici, üretim sürecinin optimizasyonunu sağlayıcı, maliyetleri düşürücü vb. sonuçlar yaratan mükemmelleştirmelerdir.

Verimlilik ölçüm sonuçlarının anlamlı olabilmesi için bazı nitelikler taşıması gerekmektedir. Verimlilik ölçüm sistemi geliştirilirken aşağıda belirtilen nitelikleri kapsayacak şekilde tasarlanmalıdır:
• Geçerlilik: Ölçümler sonucunda verimlilikteki gerçek değişimleri doğru olarak
yansıtmalıdır.
• Kapsam: Ölçümleme, girdi kaynaklarının tüm kullanım alanlarını kapsayabilirse
sonuçlar o nispette doğru olacaktır.
• Karşılaştırılabilirlik: Ölçümlemelerin zaman içinde karşılaştırabilir olmaları için
ortak bir paydaya indirgenmeleri gereklidir.
• Yararlılık: Ölçümleme, etkili birfaaliyet için kullanılabilecek şekilde yararlı olmalıdır.
• Uyumluluk: Ölçü olarak kullanılan veriler, mevcut kaynaklardan ve yönetim bilgi
sisteminden sağlanmalıdır.
• Maliyet etkililiği: Ölçümlemenin gerçekleştirilmesinden sağlanan fayda, verileri
elde etme ve analiz etme maliyetinden daha fazla olmalıdır.

Kullanılan yöntem ve teknikler, insanın davranışsal boyutları, çevresel etkiler göz önünde bulundurularak verimlilik yönetimi uygulanmalı ve verimlilik artışı için işletmenin bütün faaliyetleri, verimlilik artış ve yünetim biçimi bütünsel olarak ele alınmalıdır. Verimlilik artışı için aşağıdaki unsurların geliştirilmesi gerekir.
• Hammadde ve malzeme unsuru
• Emek unsuru
• Makine ve teçhizat unsuru
• Üretim ve kapasite unsuru
• Yönetim ve organizasyon unsuru

Verimlilik artırma stratejisinin başarılı olabilmesi için, işletmenin alt ve üst sistemleri ile
olan ilişkileri hesaba katan bir sistem yaklaşımını gerektirir. Organizasyonun kendi iç sistemi ve çevresinin bir denge hâlinde olması gerekir. İyi bir verimlilik artırma stratejisinin
özellikleri;
• Gelişimin neden gerekli olduğunu net biçimde açıklamalı,
• Verimlilik artırmanın açık ve kolay anlaşılır bir tanımını vermeli,
• İşletmenin mevcut durumunu ve bu durumun nedenlerini değerlendirmeli,
• Organizasyonu mükemmele yaklaştırabilecek modeller geliştirmeli,
• Verimlilik artırma plan ve politikalarını ortaya koymalıdır.

Program herhangi bir hedefe ulaşmak için gerekli temel adımları, bu adımların her birinden sorumlu olacak birey veya örgütü ve nihayet söz konusu adımların tamamlanmasında izlenecek sıra ve zamanlamayı gösteren plandır. Program, amaca ulaşmak için yürütülecek olan faaliyetlerin aşamalarını göstermektedir. Bu programların en temel hedefi etkili
bir ölçüm sistemi ve işletmede gerekli adımlar atılarak örgütsel performans ile çalışan
arasında bir bağ kurmaktır. Aynı zamanda
• Organizasyonda planlama ve sorun çözme becerilerini geliştirmek
• Çalışanların birlikte çalışabilme becerilerini ve iletişimlerini geliştirmek

• Bilgi sistemini etkili bir hâle dönüştürmek
• Örgütsel performans artışını sağlayacak bir yapılanma başlatmak
• Çalışma ortamının hareketlenmesini sağlamak amaçlarını da taşır.