VERİMLİLİK YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 7

Dış Kaynaklardan Yararlanma

3

Küçülme

Verimliliğin ilk kez 16. yüzyılda kullanıldığı tespit edilmiştir.

Dünyada ilk kez 1921’de “Alman Ekonomisini Rasyonelleştirme Kurumu” verimlilikle ilgili çalışmalar yapmak üzere kurulmuştur.

Ülkemizde verimlilikten ilk defa 1923 yılında İktisat Kongresi’nde söz edilmiştir.

Verimliliğin bir kültür hâlinde toplumun bütününe yayılabilmesi için aşağıdaki ilkelerin
hem aile hayatında hem de toplumsal ve ekonomik hayatta karşılık bulması gerekmektedir.
• Doğru işi yapmak (doğruluk ilkesi)
• Yapabileceğinin en çoğunu ve en kalitelisini yapmak (iyilik ilkesi)
• Yapılanın toplumsal yararını sorgulamak (toplumsallık ilkesi)
• Sonucun toplumsal maliyetini çıkarmak (toplumsal maliyet ilkesi)
• Kendini, toplumu, ülkeyi, dünyayı ve doğayı tanımak (bilmek ilkesi)
• Mevcut potansiyel kaynakları tanımak, tanımlamak (farkında olmak ilkesi)
• Kaynakları doğru kullanmak (teknik olmak ilkesi)
• Kaynakları tam kullanmak (ziyan ve israf etmemek ilkesi)
• Kaynakları zamanında ve yerinde kullanmak (uygunluk ilkesi)
• Kaynakları gerektiği kadar kullanmak (ekonomiklik ilkesi)
• Her kaynağın fayda- maliyet analizini yapmak (analitik olmak ilkesi)
• Girdi seçimini doğru yapmak (en uygun bileşim ilkesi)

Ekonomiklik: İşletme faaliyetleri sonucunda elde edilen gelir ile söz konusu gelirin elde edilebilmesi için katlanılan üretim faktörlerinin parasal ifadesiyle ortaya çıkan maliyetlerin oransal sonucudur.

Verimlilik ölçüm sistemi geliştirilirken aşağıda belirtilen nitelikleri kapsayacak
şekilde tasarlanmalıdır:
• Geçerlilik: Ölçümler sonucunda verimlilikteki gerçek değişimleri doğru olarak
yansıtmalıdır.
• Kapsam: Ölçümleme, girdi kaynaklarının tüm kullanım alanlarını kapsayabilirse
sonuçlar o nispette doğru olacaktır.
• Karşılaştırılabilirlik: Ölçümlemelerin zaman içinde karşılaştırabilir olmaları için
ortak bir paydaya indirgenmeleri gereklidir.
• Yararlılık: Ölçümleme, etkili bir faaliyet için kullanılabilecek şekilde yararlı olmalıdır.
• Uyumluluk: Ölçü olarak kullanılan veriler, mevcut kaynaklardan ve yönetim bilgi
sisteminden sağlanmalıdır.
• Maliyet etkililiği: Ölçümlemenin gerçekleştirilmesinden sağlanan fayda, verileri
elde etme ve analiz etme maliyetinden daha fazla olmalıdır.

Çalışma metodları esnek faktörler arasında yer almaktadır.

Kamu işletimleri hükümet ve altyapı faktörleri arasında yer almaktadır.

Know-how, bir mamulü nasıl en verimli ve kolay biçimde üreteceğimizin bilgisini ifade etmektedir.

Alan Lawlor’e göre, herhangi bir verimlilik artırma sürecinin dört temel aşaması vardır.
Bunlar;
• Kabul etme: Organizasyonlar tarafından değişme ve gelişme ihtiyacı kabul edilmelidir.
• Karar verme: Değişimi ve gelişimi gerçekleştirecek kararlar alınmalıdır.
• Olanak tanıma: Kararların uygulanabilmesi için yönetici ve işgörenlere imkânlar
sağlanmalıdır.
• Harekete geçme: Verimlilik artışı sağlayacak planlar uygulanmalıdır.

Ergonomi son yıllarda olağan dışı derecede genişletilmiş ve boyutları tam bir açıklık kazanamamıştır. Bazı kaynaklarda ergonominin “makroergonomi” ve “mikroergonomi” olmak üzere ikiye ayrılmış olduğu görülmektedir. Sosyal bilimci ve endüstri mühendislerinin iş akışının sistematik düzenlenmesi (iş organizasyonu) iş etüdü, zaman etüdü, iş değerlendirme, personel yönetimi vb. çalışmalar makroergonomi içerisinde gerçekleştirilen çalışmalara örnek olarak verilebilir. Mikroergonominin konularını ise endüstri ve makine, iş, çevre koşulları ve insan-makine etkileşiminin analizi oluşturmaktadır.

Ergonomi son yıllarda olağan dışı derecede genişletilmiş ve boyutları tam bir açıklık kazanamamıştır. Bazı kaynaklarda ergonominin “makroergonomi” ve “mikroergonomi” olmak üzere ikiye ayrılmış olduğu görülmektedir. Sosyal
bilimci ve endüstri mühendislerinin iş akışının sistematik düzenlenmesi (iş organizasyonu) iş etüdü, zaman etüdü, iş değerlendirme, personel yönetimi vb. çalışmalar makroergonomi içerisinde gerçekleştirilen çalışmalara örnek olarak verilebilir. Mikroergonominin konularını ise endüstri ve makine, iş, çevre koşulları ve insan-makine etkileşiminin analizi oluşturmaktadır.

Ergonomi uzmanlık alanlarına göre; fiziksel, bilişsel ve örgütsel ergonomi olarak üç farklı şekilde incelenmektedir. Bu kapsamda, insanın fiziksel aktiviteleri ile ilgili olarak anatomik, antropometrik, fizyolojik ve biyomekanik özellikleri ile ilgili konular fiziksel ergonomi; insan ile sistemin diğer unsurları arasındaki ilişkiyi zihinsel süreçler açısından inceleyen bilişsel ergonomi; örgütsel yapıları, politikaları ve süreçleri de içeren sosyo teknik sistemlerin en iyilenmesi ile ilgili konular ise örgütsel ergonomi içerisinde değerlendirilmektedir.

Ergonomi uzmanlık alanlarına göre; fiziksel, bilişsel ve örgütsel ergonomi olarak üç farklı şekilde incelenmektedir. Bu kapsamda, insanın fiziksel aktiviteleri ile ilgili olarak anatomik, antropometrik, fizyolojik ve biyomekanik özellikleri ile ilgili konular fiziksel ergonomi; insan ile sistemin diğer unsurları arasındaki ilişkiyi zihinsel süreçler açısından inceleyen bilişsel ergonomi; örgütsel yapıları, politikaları ve süreçleri de içeren sosyo teknik sistemlerin en iyilenmesi ile ilgili konular ise örgütsel ergonomi içerisinde değerlendirilmektedir.

Tarihsel açıdan bakıldığında, “bilimsel yönetim yaklaşımı”nın kurucusu sayılan Taylor’un “iş hevesi konusuna ücret yaklaşımı” çalışması bu anlamda önemli görülen çalışmalardandır. Ancak Taylor insan faktörünü sadece ekonomik olarak incelediği, insanı bir makine olarak gördüğü, insani değerleri önemsemediği, anatomi ve fizyoloji bilgileri eksik olduğu için eleştirilmiştir.

İşbilimin amaçlarından biri verimliliğin arttırılmasıdır. Bunun yanında zararsız, yapılabilir, dayanılabilir iş koşullarını sağlamak; iş içeriği, işin çevre koşulları ile ilgili sorunları incelemek, kuralları belirlemek; işgörene işin özelliğine uygun serbestlik vererek, yeteneğini geliştirmek ve işgörenin yaptığı işten mutlu olmasını sağlamak diğer amaçlar arasında sayılabilir.

Gilbreth’in çalışmaları incelendiğinde hareket tekniği açısından işyerinin düzenlenmesi incelenirken üç temel prensibin dikkate alındığı görülmektedir:
• Hareketin basitleştirilmesi: Uzanma, tutma, getirme, ayarlama ve yerleştirme gibi temel hareketlerin işgören tarafından en az derecede zorlanarak ve en kısa sürede nasıl yapabileceğinin araştırılması. Örneğin, yarık başlı civatanın düz bir tornavida sıkılması yerine çarpraz yarıklı tornavidanın yıldız tornavida ile sıkılması gibi.
• Hareketin yoğunlaştırılması: Hareket basitleştirildiğinde aynı anda her iki elin kullanılmasına yönelik incelemelerin gerçekleştirilmesi.
• Hareketin mekanikleştirilmesi ve otomatikleştirilmesi.