VERİMLİLİK YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 13

Verimlilik oranları statik ve dinamik verimlilik oranları şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Statik verimlilik oranı, belli bir dönem için anlık görünüm veren kesit oranları ifade ederken; dinamik verimlilik oranları verimliliği dönemsel olarak ilişkilendiren, bir baz döneme ya da birbirini izleyen dönemlere göre verimlilikteki değişimleri gösteren oranlardır. Doğru yanıt C'dir.

Bir üretim sürecinde insan, makine, bilgi, enerji, malzeme gibi girdiler çıktılara dönüşmektedir. Çıktıların girdilere oranını ifade eden verimliliğin istatistiksel veriler toplanarak analiz edilmesi, potansiyel verimlilik geliştirme proje alanları tanımlamak için önemlidir. Analizler ayrıca verimlilik kayıplarına neden olan alanları da tanımlarlar. Herhangi bir verimlilik iyileştirme girişimi için ilk adım, mevcut durumun iyi anlaşılmasıdır. Verimlilik analizi sonucunda değer katan, katmayan işler belirlenmekte; potansiyel verimlilik arttırma ve maliyet azaltma fırsatları değerlendirilmektedir. Sonuç olarak işlerin en etkin bir şekilde yapılması için tavsiyeler sunulmaktadır. Doğru yanıt E'dir.

Uygulamada en sık kullanılan modeller, Kurosawa, Sumanth, Ramsay, Katma Değer ve Norveç POSPAC modelleri şeklinde sıralanabilir. Kurosawa’nın önerdiği modellerden biri WPMR (Oranlara İş gücü Verimliliği) Modelidir. İş gücü yoğun endüstriler için tercih edilen modelde her bir çalışan, ilk kademe yöneticisi ve üst yönetimin iş gücü kaynağı kullanım sorumluluğu ortaya koymaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Personel Esaslı Teknikler, teşvikli ücret sistemleri, motivasyon, iş zenginleştirme, iş rotasyonu, takım çalışmaları, kalite çemberleri, eğitim ve beceri geliştirme programları, iletişim, zaman ve toplantı yönetimi, öğrenme eğrileri, personel tedarik sistemi, oryantasyon (işe alıştırma) programları, insan gücü planlama sistemi, kariyer planlama sistemi, performans değerlendirme sistemi, adil ve dengeli ücret sistemleri, insan kaynakları planlaması, ergonomi-işbilim (işçi sağlığı ve güvenliği ) dir. Doğru yanıt C'dir.

Metot etüdü kapsamında iş ölçümünden alternatif yöntemlerin karşılaştırılmasında, her işgörene iş yükünün dağıtımında, bir işgörenin aynı anda bakabileceği makine sayısının tespitinde, işgören veya makinenin performansının belirlenmesinde
yararlanılır. Doğru yanıt B'dir.

Derecelendirme aşamasında işgörenin deneyimli olması önemlidir. Deneyimsiz işgörenin, işin niteliğine bağlı olarak değişebilmekle birlikte, yaklaşık 8000 kez aynı işi yaptıktan sonra ustalık kazandığına ilişkin bilgiler mevcuttur. Deneyimli işgöreni diğerlerinden ayıran unsurlar;
• Düzgün ve dengeli hareket etmesi,
• Hareketlerinin uyumlu olması,
• İşaretlere daha çabuk yanıt vermesi,
• Zorlukları önceden görebilmesi ve onları yenmek için hazırlıklı olması,
• İşi bilinçli bir dikkat gösterdiğini hissettirmeden yapması ve bu nedenle daha rahat
olması şeklinde sıralanabilir. Doğru yanıt A'dır.

Yorgunluğa neden olan temel faktörler ise şu şekilde sınıflandırılabilmektedir:
• Çalışma Şartları: Işık, ısı, nem, temiz hava, odanın rengi, gürültü vb.
• İşin Tekrarlanması: Monotonluk, kas yorgunluğu, bıkma vb.
• İşçinin Fiziki, Zihni ve Genel Sağlık Durumu: Fiziki yapı, beslenme, dinlenme,
hissi istikrarlılık, aile durumu vb.

Doğru yanıt C'dir.

Bir üretim sürecinde insan, makine, bilgi, enerji, malzeme gibi girdiler çıktılara dönüşmektedir. Çıktıların girdilere oranını ifade eden verimliliğin istatistiksel veriler toplanması potansiyel verimlilik geliştirme proje alanlarını tanımlamak için önemlidir. Verimlilik ölçümü ile işletme yönetimlerine, yönetim işlevlerini yerine getirirken kullanacakları bilgiler üretilmektedir. Bu bilgilerin etkili bir biçimde kullanılması ve ölçüm sonuçlarını karşılaştırmalı olarak yorumlamak önemlidir. Doğru cevap D'dir.

Verimlilik göstergelerini 3 ana başlık altında eleyebiliriz. Bunlar;

1. Değişkenlerin fiziksel / parasal olmasına göre: Fiziksel verimlilik, parasal verimlilik, yarı fiziksel / yarı parasal verimlilik.

2. Çıktının oranlandığı girdi türlerinin sayısına göre: Kısmi faktör verimliliği çoklu faktör verimliliği, toplam faktör verimliliği.

3. Değişkenlerin salt değer ya da artış değeri olarak alınmasına göre: Ortalama verimlilik, marjinal verimlilik. 

Doğru cevap B'dir.

Mikro düzeyde verimlilik ölçümünde amaçlanan işletme düzeyinde verimlilik değişimlerinin ele alınan yıllar aralığında incelenmesi ve değerlendirilmesidir. Mikro düzeyde yapılacak karşılaştırmaların yararlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Zayıf noktaları belirleyerek yönetim stratejisi oluşturmak

2. Verimliliği birimler düzeyinde kontrol etmek 

3. Faaliyetleri planlamak

4. Çalışma yaşamını iyileştirmek ve işçi-işveren ilişkilerini geliştirmek

5. Üretimin standart değeri ile birim üretim maliyetleri arasında ilişki kuracak bir bilgi akışını sağlamak

6. Gelişmiş ülkelerde örnekleri görüldüğü üzere ücretlerin belirlenmesinde kullanmak vb.

Doğru cevap A'dır.

Verimlilik ölçme, verimlilik değerlendirme, verimlilik planlama, verimlilik geliştirme aşamalarından oluşan verimlilik çemberi ile Sumanth Modeli önemli bir modeldir. Verimlilik ölçümünden sonra verimlilik değerlendirme aşamasında kona hedef değerler kullanılarak göstergeler karşılıklı olarak değerlendirilir. Değerlendirmede temel olarak;

1. Farklı zaman periyotlarındaki ölçüm sonuçlarının karşılaştırılması

2. Belli bir dönem içinde bulunan ölçüm sonuçlarının o dönem için konulmuş olan verimlilik hedefleriyle karşılaştırılması

3. Belli bir dönem için faklı birimlere ait ölçüm sonuçlarının karşılaştırılması şeklinde yapılabilir.

Doğru cevap E'dir.

Veri zarflama analizi ( VZA ), doğrusal programlamanın özel bir uygulama şeklidir ve aynı amaç ve hedeflere sahip işletmelerin etkinliğini göreli olarak ölçmede kullanılmaktadır. VZA parametrik olmayan programlama olarak da tanımlanmaktadır. VZA'da temel varsayım, değerlendirmeye dahil edilen tüm işletmelerin benzer stratejik hedeflere sahip olması ve aynı tür girdi kullanıp aynı tür çıktı üretmesidir. Doğru cevap B'dir.

Verimlilik arttırma tekniklerini 5 ana başlık altında toplayabiliriz;

1. Malzeme esaslı teknikler: Arge çalışmaları, tam zamanında üretim sistemleri, grup teknolojisi, depolama sistemleri, malzeme taşıma sistemleri vb.

2. Personel esaslı teknikler: Teşvikli ücret sistemleri, motivasyon, iş rotasyonu, takım çalışması, eğitim beceri geliştirme programları vb.

3. İş esaslı teknikler: İş analizleri, metot etüdü - metod mühendisliği, iş ölçüm, iş basitleştirme vb.

4. Kalite esaslı teknikler: Kalite kontrol, kalite güvence sistemleri, sıfır hata programları, vb.

5. Yönetim esaslı teknikler: Stratejik yönetim, toplam kalite yönetimi, yeniden yapılanma, değişim mühendisliği vb.

Doğru cevap B'dir.

Metod etüdünü 7 maddede sınıflayabiliriz:

1. Problemin belirlenmesi

2. İlgili bilgilerin toplanması

3. Toplanan bilgilerin derlenip İş etüdü ve Ergonomi bilgileri aracılığıyla analiz edilmesi

4. Alternatif çözümlerin geliştirilmesi

5. Karar verilmesi

6. Uygulamaya geçiş

7. Düzeltici kararlar alınması.

Doğru cevap C'dir.

Verimlilik ölçme ve değerlendirmesi yapılırken Zaman etüdünde nitelikli işgören; ' ILO tarafından '' elindeki işi belirlenmiş güvenlik, nitelik ve nicelik standartlarına uygun olarak yerine getirebilmek için gerekli fiziki yeteneklere, zeka ve eğitime, beceri ve bilgiye sahip olan kişi '' olarak belirlenmiştir. Doğru cevap A'dır.

Çıktının oranlandığı girdi türlerinin sayısına göre verimlilik göstergeleri:

Kısmi faktör verimliliği

Çoklu faktör verimliliği

Toplam faktör verimliliği

Fiziksel/Parasal Verimlilik Ölçüleri: Hem çıktı hem de girdi için fiziki birimlerin kullanıldığı fiziksel verimlilik ölçüleri, en basit verimlilik oranlarıdır. Çıktı ve girdiler toplamının her zaman aynı fiziksel birimle ölçülememesi dezavantaj olarak ifade edilebilirken; özellikle yüksek enflasyonun bulunduğu durumlarda; kapsamı, anlamı ve yorumu en tartışmasız olan verimlilik oranı olduğu iddia edilmektedir.

Çok Öğeli Verimlilik: Pek kullanılmayan bu yöntemde çıktılar birden fazla girdi toplamına bölünmektedir.

ÇÖV =Çıktı / (İş gücü+Malzeme+Enerji)

Toplam faktör verimliliği göstergelerinin zayıf yönleri:

Mikro düzeyde yapılacak karşılaştırmaların yararları izleyen şekilde sıralanabilir: